قله دارآباد (مونگ چال)

معرفی محله دارآباد

دارآباد محله‌ای است در شمال تهران که پیش تر از این از روستاهای این شهر محسوب می‌شده است. این محله زیبا از سمت شمال به توچال، از جنوب به اقدسیه وصل می‌شود و از سمت شرق به باقلی‌زار و از غرب به بازوی توچال و رحمن‌آباد وصل است.

باید خاطرنشان کرد که پارک ساحلی ‌دارآباد از جمله زیباترین پارک‌های تهران به شمار می‌آید و محوطه‌ای زیبا و دلنشین دارد.

دارآباد پس از ساختن کاخی در زمان مظفرالدین شاه قاجار در این آبادی به شاه‌آباد تغیر نام داد ولی بعدها دوباره به نام پیشین خود باز گردانده شد. هنوز کاریز (قنات) این محل به نام شاه‌آباد معروف است. گفته می‌شود پزشکان فرانسوی به خاطر بیماری آسم مظفرالدین شاه دارآباد را برای درمان بیماری به واسطه آب و هوای خوش مناسب دانستند.

اطراف رودخانه دارآباد به دلیل رطوبت زیاد در گذشته مکانی پر از درخت‌های طبیعی بوده است. (دار) واژه‌ای پهلوی به معنای درخت، چوب، الوار و… بوده و هنوز هم در برخی از مناطق فارسی زبان و حتی برخی از زبان‌های غیرفارسی مانند عربی (دارآباد) به مکانی پُر از درخت گفته می‌شود.

در جنوب شرقی دارآباد تپه‌ای باستانی به نام سیمین قلعه قرار دارد که در آن کاوش‌های باستانشناختی نیز انجام گرفته‌است. دارآباد دو قنات داشت که یکی از آن‌ها را به اقدسیه اختصاص داده‌اند و آب قنات دیگر به نام «سید آبگوشتی» که در شرق روستاست به تهران می‌رود.

کوه‌های دارآباد که دو سوی این دهکده را دربر گرفته‌اند رشته اصلی توچال است که از دامنه شرقی آن تا قوچک ادامه دارد. مَرغزارها یا مراتع شمالی آن از توچال به این شرح است: شهربانوکشک، کمردگور، تخت شاه، الش‌گا، چپ‌دره، کل‌نو، توپز بلند، چال مگس، بند چلچلا، فراخ‌سینه، سیردورو، درازلش، میردلو، پهنه خرگوش‌نو و در بخش جنوبی: پیازچال، دره وزوا، عرق‌چینک، خوش‌چال بالا و خوش‌چال پایین.

دارآباد دو رودخانه دارد به نام‌های “دارآباد” و “کهنه دارآباد” که در جایی به نام “سیر دورود پایین” به هم می‌پیوندند و رودخانه دارآباد را تشکیل می‌دهند. میدان دارآباد تهران در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. موزه تاریخ طبیعی دارآباد که از موزه‌های خوب ایران است نیز در دارآباد واقع شده‌است.

پوشش گیاهی قله دارآباد

پوشش گیاهی در دامنه‌های کوه دارآباد در فصل بهار و تابستان شامل ریواس، کنگر، بابونه، آویشن و کمی تمشک کوهی و … است.

منطقه کوهنوردی دارآباد

دره دارآباد شرقی‌ترین دره جنوب کوهستان توچال است که هنگام پیمایش در آن شاهد شیب‌های بسیار تند در دو طرف دره هستیم. این دره ابتدا با ظاهری آرمیده در نسیم خنک کوهستان و صدای گوش‌نواز زمزمه آب شما را مجذوب خود می‌گرداند. ولی بعد از نیم ساعت پیمایش شما شاهد منطقه‌ای سخت و خشن از جنس سنگ‌های تیز و ارتفاعات بلند در طرفین هستید.

یال‌های سمت شرق دره دارآباد منتهی به قسمت انتهایی خط‌الرأس توچال خواهند شد. یال شن سیاه، یال درازلش، یال کلاغ میزان مسیرهای صعود به قلل شرقی این دره هستند.

نکات مهم درباره دره دارآباد

• طول پیمایش کف دره ۵۶۰۰ متر
• شیب دره از ابتدا تا انتها متوسط ۴۶% معادل ۲۵ درجه
• شیب یال شن سیاه ۵۸% معادل ۳۳ درجه
• شیب یال درازلش ۵۳% معادل ۲۹ درجه
• شیب یال کلاغ میزان ۴۵% معادل ۲۵ درجه
• ارتفاع قله مونگ چال ۳۱۸۲ متر
• ارتفاع قله چپ دره ۳۱۷۰ متر
• ارتفاع قله چمبره بند ۳۱۶۰ متر
• ارتفاع قله شهربانوکشک ۳۲۶۰ متر
• ارتفاع قله سیاه بند ۳۳۱۰ متر
• ارتفاع گردنه پیازچال ۳۲۸۰ متر

مونگ چال یا قله دارآباد

قله دارآباد یا مونگ چال یکی از شرقی‌ترن قلل رشته‌کوه توچال به ارتفاع ۳۱۸۲ متر از سطح دریا می‌باشد. این قله در رشته‌کوه البرز در بخش مرکزی واقع شده و در جنوب‌شرقی قله توچال به فاصله ۸ کیلومتری از آن قرار دارد. ارتفاع قله دارآباد حدود ۳۱۸۲ متر است که توسط یک خط‌الرأس و پس از عبور از تیغه‌های آن به قله توچال متصل می‌شود.

در سمت چپ به فاصله حدود ۲۴۰۰ متر قله کلکچال به ارتفاع ۳۳۱۰ متر قرار دارد.

مسیرهای کوهپیمایی دارآباد

نقطه شروع کوهپیمایی در این مسیر، دره دارآباد در شمالی‌ترین نقطه محله دارآباد واقع در شمال‌شرق تهران است. دره زیبای دارآباد از ارتفاع ۱۷۵۰ متر در شمال محله دارآباد شروع شده و تا ارتفاع حدود ۲۶۰۰ متر در جهت شمال و شمال‌غرب امتداد دارد.

وجود چشمه‌های پرآب و متعدد در طول مسیر، آبشارهای کوچک و بزرگ و حوضچه‌های زیبا، باغچه‌های سرسبز، دره‌های فرعی و وجود یک دشت کوچک در انتها، دره دارآباد را به یکی از زیباترین و جذاب‌ترین مسیرهای کوهنوردی در بین مسیرهای کوهستان شمال تهران تبدیل کرده است.

با ورود به مسیر کوهپیمایی، در ابتدای مسیر کیوسک کوچکی با عنوان «ایستگاه دوستداران طبیعت» و پس از آن ایستگاه پلیس کوهستان را در سمت راست می‌بینید. کمی جلوتر به یک تابلوی راهنمای مسیر و یک پل سنگی می‌رسید.

از اینجا سه راه یا سه مسیر پیش روی دارید:

اولین راه، مسیر دره مقابل است که تا چندصد متر ادامه داشته و سپس غیرقابل عبور می‌شود. مسیر دره، کوتاه اما بسیار زیباست و چشمه آبی نیز در اواسط خود دارد. در انتهای دره به یک آبشار کوچک می‌رسید. اگر کوهنورد باشید و دارای مهارت کافی می‌توانید از یک شیب واقع در سمت راست آبشار بالا رفته، کمی با سنگ‌ها دست و پنجه نرم کرده و در نهایت خود را به مسیر اصلی برسانید.

البته کمی قبل از انتهای دره یک مسیر پاکوب در آن طرف رودخانه وجود دارد که به راحتی اما در یک مسیر نسبتاً پرشیب شما را به مسیر اصلی و کافه آقا فرامرز می‌رساند. اگر به قصد تفریح، پیاده‌روی کوتاه یا گذران اوقات فراغت به دارآباد آمده‌اید مسیر ذکر شده می‌تواند گزینه خوبی برای شما باشد.

مسیر دوم مسیر سمت چپ دره است که یک راه پاکوب نسبتاً عریض هست و سرویس‌های بهداشتی نیز در ابتدای همین مسیر قرار دارند. این مسیر نیز پس از مسافت نه چندان طولانی در انتها به سمت دره سرازیر شده و مسیر مورد نظر ما نیست.

مسیر سوم مسیر سمت راست است که از روی پل می‌گذرد و مسیر اصلی کوهپیمایی دارآباد و در واقع مسیر مورد نظر ماست. با عبور از یک پل سنگی در مسیری قرار می‌گیرید که شیب نسبتاً زیادی هم دارد. شیب تندی که شاید خیلی از تازه واردها را از همان ابتدا ناامید کند! اما نگران نباشید این شیب تند چندان ماندگار نیست.

حدود ۳۰۰ -۲۰۰ متر بالاتر به کافه آقا فرامرز که برسید باقی مسیر شیب چندانی ندارد. در کل مسیر دره دارآباد در بین مسیرهای کوهنوردی شمال تهران از شیب کمتری برخوردار است. در مجاورت کافه آب آشامیدنی از طریق شیر‌های آب در دسترس است.

مسیرهای صعود به قله دارآباد

بعد از گذر از جلوی کافه آقا فرامرز اگر قصد صعود به قله دارآباد را دارید حدود ۱۰۰ متر جلوتر یک تابلوی راهنمای زرد رنگ در سمت راست ضمن معرفی محل، مسیر صعود به قله دارآباد را نیز به شما نشان می‌دهد. برای صعود به قله باید وارد یک راه پاکوب شوید که از میان درختان کاج عبور کرده و به روی یال می‌رود.

با حرکت در این مسیر پاکوب، پس از حدود نیم ساعت به دوراهی با یک تابلوی راهنما می‌رسید. تابلوی راهنما مسیر سمت چپ را «چشمه درازلش، قله دارآباد،…» و مسیر مستقیم را «دره زیر برجک، حاجی آباد،…» نشان می‌دهد. هر دو مسیر به قله راه دارد. اما مسیر مستقیم از روی یال شن سیاه کوتاه‌تر بوده و در کمتر از یک ساعت‌ و نیم شما را به روی خط‌الرأس بالا در ارتفاع ۲۵۰۰ متر می‌رساند.

در طول مسیر، قبل از خط‌الرأس به لوله ‌‌آب قطوری می‌رسید که کوهنوردان برای تأمین آب خود سوراخی بر روی آن ایجاد کرده و با چوب سوراخ را مسدود کرده‌اند! می‌توانید به راحتی آن تکه را برداشته و بطری‌های خود را از آب پر کنید.

بر روی خط‌الرأس که قرار بگیرید مناظر زیبای دو سوی خط‌الرأس خستگی راه را از تنتان به‌در می‌کند. در شرق شهر لواسان و دریاچه سد لتیان و در جهت شمال‌شرق نمای زیبایی از جاده فشم را می‌بینید که به سمت شمال امتداد دارد و روستاهای دو طرف این جاده.

در همین جهت قله دماوند را در دور دست می‌بینید که خودنمایی می‌کند. در جهت شمال سرکچال‌ها را می‌بینید و سایر قله‌های مرتفع البرز مرکزی. در جهت شمال‌غرب گردنه پیازچال را در امتداد تیغه‌های دارآباد و در جهت جنوب نمای زیبایی از شهر تهران که به احتمال قوی نواری زرد رنگ از دود و آلودگی آن را احاطه کرده!

با ادامه حرکت در مسیر پاکوب بر روی خط‌الرأس، حدود ۲ ساعت دیگر بر فراز قله دارآباد به ارتفاع ۳۱۸۲ متر خواهید بود. بر روی قله یک جان‌پناه سنگی کوچک قرار دارد که می‌تواند پناهگاه و مأمن خوبی برای کوهنوردان در شرایط نامساعد جوی باشد.

پناهگاه دارآباد

• منطقه: تهران، شمیرانات، دارآباد، منطقه توچال
• مسیر: تجریش، دارآباد، چشمه یورت، قله دارآباد
• ارتفاع: ۳۳۵۰ متر
• موقعیت رفاهی: آب ندارد
• نزدیکترین روستا: دارآباد
• قله‌های قابل دسترس: دارآباد، خط‌الرأس دارآباد توچال
• فاصله تا روستا: ۴ الی ۵ ساعت
• فاصله تا قله: پناهگاه بر روی قله بنا شده
• نگهبان دائم: ندارد
• تاریخ ساخت: سال ۱۳۷۵
• وسعت: ۳۷ متر مربع
• ظرفیت: ۲۰ نفر

برای آشنایی با سایر پناهگاه و جانپناه‌های استان تهران اینجا کلیک کنید.

پس از فتح قله اگر همچنان مسیر خط‌الرأس را در جهت شمال غرب ادامه دهید با گذر از تیغه‌های دارآباد و عبور از قله‌های چمبره بند، سیاه‌بند و پیازچال برروی خط‌الرأس توچال قرار گرفته و از آنجا می‌توانید به سمت قله توچال ادامه مسیر دهید.

برنامه خط‌الرأسی دارآباد به قله توچال یکی از برنامه‌های فنی و جذابی است که کوهنوردان با تجربه در این منطقه اجرا می‌کنند. پیمایش خط‌الرأس از قله دارآباد تا قله و یا گردنه پیازچال به‌طور متوسط چهار تا پنج ساعت و از پیازچال تا قله توچال حدود سه ساعت زمان می‌برد. از گردنه پیازچال تا پناهگاه کلک‌چال نیز حدود یک ساعت و نیم راه است.

قابل ذکر است که گذر از تیغه‌های دارآباد و اجرای این برنامه خط‌الرأسی بخاطر نکات فنی و خطرات بالقوه آن، نیاز به مهارت و تجربه بالای کوهنوردی دارد.

عکس: حامد اسپرهم “گروه کوهنوردی عاشقان طبیعت ایران – عطا”

منابع: روزنامه ایران، ترسیمان (دفتر تحقیقات و مطالعات کوهنوردی و گردشگری)