قله کمال (قوچ گلی داغی) بام استان آذربایجان شرقی

قله کمال (قوچ گلی داغی) با ارتفاع ۳۷۰۷ متر، بلندترین قله رشته کوه سهند و بام استان آذربایجان شرقی به حساب می‌آید. رشته‌کوه سهند دارای ۱۷ قله با ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر است. کمال داغی بلندترین قله این رشته‌کوه و نیز یکی از قلل طرح سیمرغ کوههای ایران می‌باشد.

قله قوچ گلی در ﺑﯿﻦ ﮐﻮﻫﻨﻮردﺍن ﺑﻪ ﮐﻤﺎل دﺍﻏﯽ مشهور است. ﺍﯾﻦ ﻗﻠﻪ در محدوده شهرستان بستان آباد و در ﺷﻤﺎل روﺳﺘﺎی ﭼﯿﭽﮑﻠﻮ، ﺟﻨﻮﺏ ﺷﺮﻗﯽ روﺳﺘﺎی ﻟﯿﻘﻮﺍن و ﺟﻨﻮﺏ روﺳﺘﺎی ﺛﻤﺮ ﺧﺰﺍن ﻗﺮﺍر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ.

همانطور که در مقاله روشهای تقسیم بندی کوههای ایران گفته‌ایم، مجموعه قلل منفرد کوهستانی ایران از دیدگاه کوهشناسی به ارتفاعاتی گفته می‌شود که حول محور یک ارتفاع بلند و شاخص به گونه‌ای قرار گرفته باشند که اطراف آنها تقریباً از تمامی جناح‌های جغرافیایی به دشت‌ها، تپه ماهورها، بیابان‌ها و یا کویرها برسد.

با توجه به این موضوع می‌توان گفت کوهستان سهند و یا سبلان، کاملا مستقل، بی هیچگونه اتصال کوهستانی قابل ملاحظه از کوه‌های اطراف می‌باشند. با این حال در جغرافیا از این کوه‌ها تحت عنوان کوههای آذربایجان و یا زاگرس و یا حتی به غلط دنباله البرز نام برده می‌شود.

منطقه کوهستانی سهند

ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎرش ﻣﻨﻄﻘﻪ کوهستانی سهند ﺑﯿﻦ ۴۰۰ ﺍﻟﯽ ۵۰۰ ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺍﮐﺜﺮﺍً در ﻣﺎه‌های ﺳﺮد ﺳﺎل و ﺍوﺍﯾﻞ ﺑﻬﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺮف در دﺍﻣﻨﻪ‌ﻫﺎی ﺁن ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽ‌ﺷﻮد. رودﺧﺎﻧﻪ رﻓﺘﻮﭼﺎی ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﺍز ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‌ﻫﺎی رودﺧﺎﻧﻪ ﻗﺰل ﺍوزن ﻣﯽ‌ﺑﺎﺷﺪ ﺍز ﺍﯾﻦ ﻗﻠﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ می‌گیرد.

ﺍﯾﻦ رودﺧﺎﻧﻪ ﺷﻌﺒﺎﺗﯽ ﭼﻨﺪ ﺍز دﺷﺖ ﺷﺎهیوردی درﯾﺎﻓﺖ دﺍﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻨﻮﺏ ﺟﺎری ﻣﯽ‌ﺷﻮد. رودﺧﺎﻧﻪ ﺳﻌﯿﺪﺁﺑﺎد ﭼﺎی ﺍز ﺟﺒﻬﻪ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺍﯾﻦ ﮐﻮه ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭘﺲ ﺍز سیراب ﺳﺎﺧﺘﻦ روﺳﺘﺎﻫﺎی ﺛﻤﺮ ﺧﺰﺍن، ایرانق و ﺳﻌﯿﺪﺁﺑﺎد در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﺗﻠﺨﻪ رود ﻣﯽ‌رﯾﺰد.

دامنه‌های شمالی قله کمال یا قوچ گلی با شیب ملایم توسط کوه‌های یانوق داغ (کوه سوخته) به جلگه تبریز منتهی می‌گردد. ﺍﯾﻦ ﮐﻮه‌ها حدودا ۵۰۰ تا ۶۰۰ ﻣﺘﺮ ﺍرﺗﻔﺎع دﺍرند.

در جبهه شمالی کوهستان سهند کوه‌های بویوک داغ، لیقوان داغ، برکت داغی، دمیرچی داغ، زری داغ، الوان داغ، موتال داغ و قوچ گلی داغ واقع شده‌اند که همگی مشرف به جلگه تبریز و بستان آباد می‌باشند.

کوه‌های کمال، جام، سهند، سلطان، دمیرلی، آغ داغ، موتال داغی، شیر داغی، حرم داغی، گیرو داغی، آتاشان و درویش از مهم‌ترین قلل رشته‌کوه سهند محسوب می‌شوند.

قله کمال یا قوش گلی نه تنها یک مسیر کوهنوردی است بلکه به عنوان یک جاذبه گردشگری که اطرافش را طبیعت و جاذبه‌های طبیعی فراوان و بی‌نظیری فرا گرفته، همیشه مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده است.

وجه تسمیه قله کمال یا قوچ گلی

در شمال قله برکه‌ای وجود دارد که به دریاچه قوچ گلی مشهور است. این برکه محل آبشخور گله‌های قوچ و میش و بزهای کوهی منطقه می‌باشد و از همین روی نام قوچ گلی بر این کوه نهاده‌اند.

صعود به قله کمال

برای صعود به قله کمال یا قوچ گلی داغی مسیرهای صعود متعددی وجود دارد. برخی از این مسیرها میان کوهنوردان متداول هستند و اکثر باشگاه‌های کوهنوردی ترجیح می‌دهند از این مسیرها استفاده نمایند.

برخی دیگر از مسیرها نیز کم تردد هستند و بیشتر محلی‌ها از آنها استفاده می‌کنند. بنابراین اگر تصمیم گرفتید از این مسیرها استفاده نمایید، حتما از یک راهنمای محلی کمک بگیرید.

دانلود ترک GPS قله کمال (قوچ گلی داغی)

مسیر روستای ثمر خزان

یکی از مسیرهای پر تردد صعود به قله قوچ گلی (کمال داغی) از طریق روستای ثمر خزان انجام می‌پذیرد. برای رسیدن به روستای ثمر خزان ابتدا باید خود را به تبریز برسانید و از آنجا سوار مینی‌بوس‌هایی شوید که راهی ثمر خزان می‌شوند.

روستای ثمر خزان در ارتفاع ۲۶۰۰ متری از سطح دریا در جهت شمال قله قرار گرفته و اهالی آن اکثراً از طریق دامپروری و کشت سیب زمینی امرار معاش می‌کنند. چرا که مرتفع بودن روستا و همچنین سردسیری منطقه مانع از ثمردهی دختان میوه می‌شود. به همین علت نیز وجه تسمیه ثمر خزان به این روستا داده شده است.

در این روستا باید خود را به جاده‌ای برسانید که در جهت جنوب دریاچه قوچ گلی قرار گرفته است. این مسیر را هم می‌توانید پیاده و هم با ماشین طی نمایید. پیاده طی کردن این مسیر حدود سه ساعت زمان نیاز دارد. بنابراین اگر نمی‌خواهید بیشتر از برنامه کوهنوردی پیاده‌روی کنید، بهتر است این مسیر را با ماشین طی نمایید.

ارتفاع مبدأ حرکت ۲۹۵۰ متر می‌باشد. پس از پیمایش این مسیر و پس از کم کردن حدود ۱۰۰ متر ارتفاع به منطقه چمنزاری که رودخانه‌ای به نام حدیر چای در آن جاری است می‌رسیم. در انتهای چمنزار و دره سمت چپ (دره‌ای که آب آن کم است) چشمه آب سردی وجود دارد که محل مناسبی برای برداشت آب می‌باشد.

مسیر از دره به سمت جنوب ادامه پیدا می‌کند تا این که بعد از ۲ ساعت به دریاچه قوچ گلی می‌رسیم. از دریاچه قوچ گلی مسیر کوهپیمایی در جهت غرب (راست) بر روی یالی که پاکوب نیز بر روی آن قرار ادامه پیدا می‌کند.

در ﻣﺴﯿﺮ ﺻﻌﻮد ﺑﻪ ﻗﻠﻪ کمال ﻫﻔﺖ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدﯾﺪه ﺍﺳﺖ. از این مسیر با حدود ۲/۵ ساعت کوهپیمایی به قله قوچ گلی (کمال) صعود خواهیم نمود.

مسیر برگشت همان مسیر صعود خواهد بود و تا کنار دریاچه یک ساعت راهپیمایی خواهیم داشت. البته در صورت تمایل از شن اسکی مشرف به دریاچه نیز امکان فرود فراهم است.

بهترین زمان صعود به قله کمال از خرداد تا مردادماه می‌باشد و مدت اجرای آن از تبریز یکروزه و به صورت فشرده و اگر چنانچه یک و نیم روز در نظر گرفته شود بهتر خواهد بود.

مسیر پیست اسکی سهند

رایج‌ترین مسیر صعود به قله کمال را باید مسیر مراغه و پیست اسکی سهند دانست که طول این مسیر حدود ۱۰ کیلومتر است.

ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺴﺎﻓﺘﯽ در ﺣﺪود ۲۰ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ رﺍ در ﺍﺗﻮﺑﺎن ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍن ﻃﯽ ﮐﺮده و ۵ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﻌﺪ ﺍز ﭘﻠﯿﺲ رﺍه ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻧﻪ، وﺍرد ﺟﺎده ﺁﺳﻔﺎﻟﺘﻪ در ﺳﻤﺖ رﺍﺳﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺁن ﺗﺎ ﭘﯿﺴﺖ ﺍﺳﮑﯽ ﺳﻬﻨﺪ، ﺣﺪود ۲۷ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ و ۴۵ دﻗﯿﻘﻪ می‌باﺷﺪ.

ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺒﺮﯾﺰ ﺗﺎ ﭘﯿﺴﺖ اسکی ﺳﻬﻨﺪ ۶۱ کیلومتر ﻣﯽ‌ﺑﺎﺷﺪ.

به طور کلی برای صعود به این قله حدود هفت ساعت زمان نیاز است که البته این زمان بسته به گروه و توانایی اعضای آن ممکن است کمی تغییر کند. توجه داشته باشید که این منطقه سردسیر است و به همین دلیل در ارتفاعات آن یخچال‌های فراوانی وجود دارد.

صعود به قله کمال نه کاملا فنی است و نه غیر فنی. به عبارت دیگر درجه سختی صعود به قله کمال در این مسیر متوسط است. اگر تصمیم دارید شب را در کوهستان بمانید حتما امکانات لازم را همراه با خود داشته باشید. تا با مشکل رو به رو نشوید.

دید از قله کمال

در صورت صاف بودن هوا روستاهای مسیر صعود در جهت شمال، روستاهای لیقوان و اسپراخوان (سفید خوان) در جهت شمال غرب دشت زیبای شاه یوردی، دشت بایندور و قله سهند و جام داغی را در جهت جنوب به وضوح تماشا خواهیم کرد.

دریاچه قوچ گلی یا قوش گلی

محیط دریاچه قوش گلی ۵۷۰ متر، مساحت آن در حدود ۲۴۳۵۴ متر، طول و عرض آن ۱۸۰ متر و عمق آن در عمیق‌ترین نقطه به ۲ متر می‌رسد.

آب آن شیرین و زلال است و از یخچال‌ها و برفچال‌های قسمت‌های شمالی قله تغذیه می‌شود که در صورت نیاز بهترین مکان برای کمپ خواهد بود. اخیراً توسط هیات کوهنوردی استان آذربایجان شرقی جانپناهی در کنار دریاچه قوش گلی احداث گردیده است.

ﻧﮑﺎت قابل توجه برای صعود به قله کمال

1. ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﭼﺸﻤﻪ و پناهگاه ﺑﻮده وﻟﯽ در ﮐﻨﺎر درﯾﺎﭼﻪ، جانپناهی سنگی ایجاد شده که ﺍﻣﮑﺎن استفاده از آن و همچنین ﺑﺮﻗﺮﺍری ﮐﻤﭗ در اطراف وجود دارد.
2. ﺁﻧﺘﻦ دﻫﯽ اپراتور ﻫﻤﺮﺍه ﺍول در ﺍﮐﺜﺮ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺮﻗﺮﺍر ﺍﺳﺖ.
3. ﺁﺧﺮﯾﻦ ﻓﺮوﺷﮕﺎه در روﺳﺘﺎی ﺍﯾﺮﺍﻧﻖ ﺑﻮده و دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺍﻧﺘﻈﺎﻣﯽ و ﺍﻣﺪﺍدی ﺑﺎ ﺣﺪود ۲۰ ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ‌ﺑﺎﺷﺪ.
4. ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺎده به صورت ﺁﺳﻔﺎﻟﺖ و ﺑﺨﺶ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺍز ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺎ ﮐﻨﺎر درﯾﺎﭼﻪ ﺧﺎﮐﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ در ﻓﺼﻮل ﺧﺸﮏ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﻤﺎﯾﺶ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻣﯽ‌ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺴﯿﺮ، ﮐﺎﻣﻼ ﮐﻮﻫﭙﯿﻤﺎﯾﯽ و ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﭼﺎﻟﺶ و ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﺑﺰﺍر ﻓﻨﯽ ﺍﺳﺖ.

پوشش گیاهی و جانوری منطقه

این منطقه از نظر پوشش گیاهی و جانوری بسیار غنی محسوب می‌شود. شاید جالب باشد که بدایند کشت گندم و جو و هندوانه و نخود از جمله کارهایی است که دائما به صورت دیمی در این منطقه انجام می‌شود.

همچنین تمام نقاط این کوهستان را چمنزارها پوشانده‌اند. در فصل‌های بهار و تابستان نیز تنوع بسیاری از گیاهان کوهستانی ایران همچون گل‌های وحشی فوق‌العاده زیبایی در این منطقه می‌رویند.

همچنین درباره پوشش جانوری منطقه نیز باید گفت کل و بز، قوچ و میش وحشی و خرگوش از جمله حیواناتی هستند که در این ارتفاعات زندگی می‌کنند.

منابع: ویکی‌کوه، اطلاعات کوههای ایران، مجله کمپیا، مجله دکووِل گردآوری: حامد اسپرهم