قله شاهو | حوی خانی

قله شاهو یا قله حوی خانی (حەوێ خانی – حبیب خانی) با ارتفاع ۳۳۹۰ متر بلندترین قله در کوهستان شاهو می‌باشد. کوهستان شاهو در شمال غرب استان کرمانشاه و جنوب استان کردستان واقع گردیده است. قله حوی خانی به عنوان بلندترین نقطه این کوهستان، در شمال شرقی روستای تازه‌آباد سریاس واقع شده است.

تا پیش از این قله شاهو یا همان حوی خانی با بلندای ۳۳۹۰ متر بلندترین قله در استان کرمانشاه به حساب می‌آمد و از همین روی نیز جزو فهرست پروژه سیمرغ قرار داشت.

اما با اندازه‌گیری‌های جدید و دقیق‌تر این جایگاه به قله پراو با ارتفاع ۳۴۰۵ متر رسیده است و قله پراو یا همان قله شیخ علیخان بام استان کرمانشاه محسوب می‌شود و در فهرست طرح سیمرغ کوههای ایران قرار گرفته است. یعنی اگر بخواهید این پروژه را به اجرا درآورید باید قله حوی خانی را نیز صعود نمایید.

عمده نقاط مرتفع کوهستان شاهو در استان کرمانشاه قرار گرفته است. چنانچه ابتدای این رشته‌کوه را در شمال غرب، رودخانه سیروان و انتهای آن را شهر روانسر در نظر بگیریم، طول تقریبی این کوهستان در حدود ۶۰ کیلومتر است.

این کوهستان در سمت شمال خود پس از رود سیروان به کوه تخت می‌رسد که تا نزدیک مرز ایران و عراق امتداد یافته است.

موقعیت جغرافیایی کوهستان شاهو

کوهستان شاهو از شرق سلیمانیه عراق تا شمال شهر روانسر امتداد یافته است. از قلل کوهستان شاهو، می‌توان قله حوی خانی با ارتفاع ۳۳۹۰ متر، قله زاولی ۳۳۰۵ متر، قله پیرخدر ۳۲۵۰ متر، قله نور ۳۱۱۰ متر و قله تخت سانی ۲۹۵۰ متر را نام برد.

کوهستان شاهو بخشی از رشته‌کوه‌های زاگرس است و در مرز دو استان کرمانشاه و کردستان و نزدیک به رودخانه سیروان قرار دارد. این کوه از سنگ‌های آهکی تشکیل یافته و کارستی می‌باشد.

به همین علت حفره و غارهای زیادی بر اثر انحلال همین مواد آهکی در آن به وجود آمده است که غار قوری قلعه و کاوات نمونه‌هایی از آنها می‌باشد.

کوهستان شاهو از شمال به ییلاقات پالنگان و از شرق به روانسر و جوانرود که به عنوان دروازه اورامانات شناخته می‌شوند می‌رسد. شاهو از غرب به پاوه و از جنوب نیز به روستاهای شمشیر و شاهو می‌رسد.

این کوه از مهم‌ترین و معروفترین کوه‌های منطقه هورامان است. این کوهستان از طبیعت زیبا و دست نخورده‌ای برخوردار است. شاهو در شرق منطقه هورامان قرار دارد و دارای چکادهای معروفی چون زاولی در نزدیکی شهر پاوه و نور در نزدیکی روستای داریان است.

وجه تسمیه کوهستان شاهو

“شا” در بعضی گویش‌های کردی به معنی دیدن و تماشا کردن است. “هو” برای توصیف صفاتی همچون بلند، طولانی، دور و دراز و … به کار می‌رود.

همانطور که در فارسی هم باب است و مثلاً می‌گویند: هو کی میره این همه راهو! و شاید وجه تسمیه “شاهو” هم همین باشد، یعنی بسیار بلند. البته به معنای شاه کوه یا کوه بسیار بزرگ هم معنی می‌دهد.

کوهستان شاهو در فرهنگ کردها و به ویژه کردهای هورامان نقش مهمی دارد. آنها حتی نام شاهو را بر روی پسران خود می‌گذراند. همچنین نام شاهو در ادبیات کردی تأثیر زیادی گذاشته و مایهٔ الهام شاعران بسیاری برای سرایش اشعار کردی بوده است.

مسیرهای صعود به قله شاهو

• برای رسیدن به قله شاهو (حوی خانی) مسیرهای متفاوتی وجود دارد که همه آنها را می‌توان در قالب مسیرهای زیر گنجاند:
• مسیر غربی با شروع از روستای شمشیر یا تازه آباد و پیمایش دره تا خط الراس اصلی، که مسیر رایج و کوتاه صعود به قله شاهو (حوی خانی) است.
• مسیر شرقی قله شاهو با شروع از روستای پالنگان، یوزیدر یا روستای دیوزناو که به علت مسافت زیاد با شیب کمتری همراه است.
• مسیر خط الراسی که طولانی است و در راه صعود ییلاقات روستای دیوزناو، نمای زیبایی به کوهستان شاهو داده‌اند.
• مسیر دیگری نیز از شهر پاوه آغاز و به سمت قله زاولی و منطقه زیبا و برف‌گیر پیاز دول می‌رود.

کروکی مسیرهای صعود به قله حوی خانی شاهو

دانلود ترک مسیر صعود به قله حوی خانی شاهو

صعود به قله شاهو از طریق روستای شمشیر

روستای شمشیر در ۱۰ کیلومتری شهرستان پاوه قرار دارد. مسیر پیمایش از ارتفاع ۱۹۰۰ متری از محل تلاقی دره روستای شمشیر با جاده کوهستانی شاهو آغاز می‌شود. مسیر صعود از داخل دره آغاز و تا خط الرأس اصلی قله ادامه خواهد داشت.

شیب مسیر به تدریج افزایش یافته و سپس در بالای دره به ارتفاع ۳۲۰۰ متری می‌رسد. در بالای گردنه، خط الراس غربی قله حوی خانی را مشاهده خواهید کرد. در ادامه، مسیر شما را به بلندترین قله کوهستان شاهو خواهد رساند. قله حوی خانی توسط گردنه‌ای به قله زاولی متصل است.

قابل ذکر است که تقریبا در تمام منطقه آنتن دهی موبایل وجود دارد. به این نکته نیز باید توجه کنید که برداشت آب از مبدا صعود، الزامی است.

صعود به قله حوی خانی از مسیر قله زاولی (پاوه)

ابتدا رهسپار شهر پاوه در ارتفاع ۱۶۰۰ متری شده و مسیر را از ویمیر دنبال می‌کنیم. قسمت ابتدای جاده ویمیر مناسب و تفرجگاه آخر هفته مردم منطقه است ولی قسمت‌های انتهایی آن نامناسب می‌باشد. در انتهای جاده، چشمه‌ای در ارتفاع ۲۱۰۰ متری وجود دارد که مبدا پیمایش است.

از اینجا مسیر به سوی شرق و در امتداد دره نسبتا وسیع و سرسبز و دقیقا رو به قله زاولی ادامه می‌یابد. مسیر صعود در حقیقت قله زاولی را دور زده، ابتدا به سمت شرق، سپس جنوب و مجددا شرق حرکت می‌کند تا به گردنه ۳۰۰۰ متری بر بالای روستای شمشیر برسد.

از روی گردنه با کمی تراورس از طریق مسیر مالرو و تعدادی مارپیچ به سمت بالا، ابتدا به بالای یال و سپس به قله زاولی دست خواهید یافت. حال می‌توانید از طریق پیمودن گردنه خود را به قله حوی خانی برسانید. مسافت کوهپمایی این مسیر کمی بیش از ۱۴ کیلومتر می‌باشد.

جانپناه یا هوار (هه‌وار)

در کوهستان شاهو پناهگاه یا جانپناه کوهنورد وجود ندارد و هوارها تنها سکونتگاه‌های فصلی در ارتفاعات شاهو هستند که توسط دامداران و عموما از اواخر بهار تا اوایل پاییز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هوارها دارای معماری ساده سنگ چین به شکل مُدور و یا چهارگوش هستند. از هوارهای مهم شاهو می‌توان به هەوار تخت کاشتر، هوار شیخ عزیز، هوار هانه شاهو، هوار برزه، هوار گافران، هوار بولی بفر و هوار پیاز دول نام برد.

بهترین فصل صعود به قله شاهو

توجه داشته باشید که کوهستان شاهو بسیار برف‌گیر است و زمستان‌های سردی دارد. بنابراین بهتر است در فصول بهار و تابستان اقدام به صعود کنید.

در صورتی که تصمیم به صعود زمستانی قله حوی خانی یا سایر قلل شاهو گرفته باشید، توصیه می‌گردد که حتما با یک تیم حرفه‌ای، امکانات مناسب برای کوهنوردی در زمستان و ترجیحا یک راهنمای محلی کوهستان همراه شوید.

بهترین زمان صعود به قله حوی خانی از میانه فصل بهار تا اوایل تابستان است که علاوه بر مناسب بودن شرایط آب و هوایی، طبیعت فوق‌العاده زیبایی منطقه را فرا گرفته است.

پوشش گیاهی کوهستان شاهو

منطقه کوهستانی شاهو سرشار از وجود گیاهان کوهستانی ایران است.

ده‌ها نوع گل و گیاه در ارتفاعات مختلف شاهو رویش دارند که از میان آنها می‌توان به چنور، بوژانه، هلاله برم، قه‌قڵه‌بازی، وه‌رکه‌مه‌ر، به‌رزه ڵنگ، از گیاهان خوراکی آویشن کوهی، پیاز، تره، کنگر، پیچک، غاز، قارچ، شنگ، سووره‌بنه، گه‌وڵه، پیژۆکی، قاڵاوقن، هاله‌کوک، که دارای غده‌ای مانند سیب زمینی یا شلغم شیرازی بوده، نینۆر (گنۆر) که شباهت به ریواس داشته و غیره اشاره کرد.

برخی از این گیاهان علوفه‌ای برخی خوراکی برخی معطر و خوشبو و تعدادی سمی و تعدادی نیز دارای خواص درمانی هستند و پوشش گیاهی آن از لحاظ درختان بلوط ،بنه، (شرو، کیکف) و درختچه‌های به نام‌های بادام کوهی یا به‌زبان اورامی چغاله، ته‌نگه‌ز، گون از انواع متفاوت منیژه که از آن کتیرای با کیفیت عالی برداشت می‌شود.

زالزالک، و برالوک یا آلبالوی وحشی که در اواسط تابستان میوه آن به رنگ‌های سیاه و قرمز و زرد و نارنجی بوده و از لحاظ درمانی هسته آن ضد انگل آسکاریس می‌باشد.

پوشش جانوری کوهستان شاهو

خرس، روباه، شغال، گرگ و پلنگ، خرگوش و بز کوهی و همچنین سیاه گوش، کفتار و گراز که به علت شکار بی‌رویه نزدیک به انقراض بوده و از پرندگان، عقاب طلایی، عقاب دشتی، شاهین شور، شاهین چرخ، بحری، سارگپه، دلیجه، کبک و تیهو، از جمله جانوران موجود در شاهو هستند.

چشمه‌های کوهستان شاهو

در دامنه ارتفاعات شاهو تعداد بسیار زیادی چشمه وجود دارند که تامین‌کننده آب کشاورزی و همچنین آب آشامیدنی شهرهای پاوه و روانسر و تعدادی روستاهای منطقه هستند.

هولی، پوینه، قوری قلعه، کاوات و شمشیر از جمله این چشمه‌ها می‌باشند. از رودهای مهم منطقه شاهو و اورامان می‌توان به رود سیروان از شاخه‌های مهم رود کرخه اشاره کرد که با گذشت از میانه‌های زاگرس در نهایت به اروندرود می‌ریزد.

منابع: ویکی‌پدیا، موج کوه (مهدی جباریان) و نکاتی از گزارشات کوهنوردان گردآوری: حامد اسپرهم