خرید و نگهداری کوله پشتی کوهنوردی
کوله پشتی کوهنوردی یکی از تجهیزاتی است که برای حمل لوازم و وسایل مورد نیاز از آن استفاده میشود. به عبارت دیگر تمام وسایل موردنیاز یک کوهنورد باید درون وسیلهای قرار گیرد که این وسیله کوله پشتی (Back pack) نام دارد.
یک کوله پشتی کوهنوردی باید دارای ویژگیهایی باشد که بتوان از آن به راحتی بیشترین بهره را برد. بنابراین انتخاب یک کوله پشتی کوهنوردی مناسب و تنظیم صحیح آن روی بدن، دو مسئله بسیار مهم است.
انتخاب کوله پشتی کوهنوردی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا این وسیله همراه همیشگی شما هستند. در سالهای اخیر شرکتهای معتبر جهان کوله پشتی هایی با کاربردهای مختلف، در ابعاد و سایزهای مختلف طراحی کردند که کار کاربر را در انتخاب کوله مورد نظر، آسانتر کرده است.
کوله پشتی کوهنوردی باید دارای پارچهای انعطافپذیر و مقاوم در برابر نفوذ آب، کاور ضدآب، تسمههایی با اسفنج نرم و قفل شونده برای شانهها و کمر، با رگلاژ و عرض مناسب و همچنین باید دارای پشتی و زین داخلی استاندارد برای جلوگیری از فشار مضاعف به فرد، شانهها و ستون مهرهها باشد تا صدمه جبرانناپزیری به کوهنورد وارد نشود.
انتخاب و خرید کوله پشتی کوهنوردی مناسب
ویژگیهای مهم و تعیینکننده در هنگام خرید به صورت زیر است:
یقینا شما برای خرید یک کوله پشتی کوهنوردی مشخصه و ویژگیهایی را مد نظر دارید و براساس آن انتخاب نهایی خود را انجام میدهید.
- جنسیت کوهنورد (زن یا مرد)
- حجم یا همان لیتر کوله (حجم بار)
- میزان وزنی که قرار است داخل کوله قرار بگیرد (وزن بار)
- نوع فعالیت یا برنامه
- قیمت و برند معتبر
جنسیت کوهنورد
جنسیت فاکتور بسیار مهمی است چرا که فیزیک آقایان با خانمها تفاوت فراوانی دارد و به همین دلیل شرکتهای معتبر کولههایی ویژه بانوان طراحی میکنند. خانمها عموما نسبت به آقایان استخوانبندی ریزتر و ظریفتری دارند، شکل پایینتنه و خصوصا، فیزیک استخوان لگن آنها متفاوت است و سرشانههای بزرگی ندارند.
کوله پشتی کوهنوردی مناسب خانمها با علائمی مثل women – lady – SL و اشکالی مثل گل شیپوری مشخص میشود که بستگی به کمپانی سازنده دارد.
کوله پشتی خانمها و آقایان
همانطور که میبینید کوله خانمها کشیدهتر، دارای بندهای کوله نزدیک به هم و کمربندی باریکتر و با شکلی قوسدار است که کوله بهتر روی استخوان لگن خانمها بشیند. نکته دیگر اینکه آقایانی هم که دارای استخوانبندی ریزتری هستند میتوانند این کولهها را نیز در موقع خرید امتحان کنند شاید برای آنها مناسبتر باشد.
نوع برنامه یا فعالیت
هنگام خرید یک کوله پشتی کوهنوردی نوع برنامههایی که قصد اجرای آن را دارید، مد نظر قرار دهید. بدین منظور شرکتهای سازنده کوله پشتی، برای فعالیتهای مختلف کوله پشتی های مختلفی طراحی و تولید میکنند مثل کوهنوردی، کوهنوردی فنی یا آلپی، طبیعتگردی و کمپینگ، سنگنوردی، غارنوردی و … .
کوله طبیعتگردی
کوله طبیعتگردی دارای جیبهای مختلفی در اطراف است و در برخی مدلها یک کوله کوچک به کوله اصلی متصل شده که قابل جداسازی است که وقتی در اطراف کمپ به گشت و گذار میروید، میتوانید آن را همراه ببرید.
کوله کوهنوردی
برای حمل بار در ساعتهای طولانی مناسب بوده و جیبهای کمتری در اطراف دارند.
کوله فنی و آلپی
کشیدهترین شکل را دارند و گاهی از جیب در اطراف آنها هم خبری نیست همچنین طراح در طراحی آنها برای حمل وسایلی مانند چوب اسکی، کرامپون و تبر یخ جایی را در نظر گرفته است.
کوله سنگنوردی
کولهای باریک و بلند که از عرض پهلوهای سنگنورد باریکتر است تا دستهای سنگنورد مانور بیشتری داشته باشند و سنگنورد بتواند به راحتی از میان تنورهها و شکافها عبور کند.
کوله یخنوردی
کولهای کاملا ضدآب با ویژگیهای کوله سنگنوردی اما داری بندهای مخصوص جهت حمل وسایل یخنوردی.
کوله غارنوردی
کولهای بسیار کشیده و استوانهای، با ظاهری بسیار ساده.
کوله مخصوص برنامههای ویژه
مانند: امداد و نجات، شکار، پیمایش دره و جنگل، حمل کودک، پیمایش کویر و باربری.
البته برخی کمپانیهای معتبر دارای کولههای اکسپدیشن هم هستند که مشخصات کولههای فنی را دارند، دارای وزن سبکتر و گنجایش بیشتر و در عین حال توان حمل وزنهای بسیار بالاتر را نیز دارند و به همین خاطر دارای قیمتهای بسیار بالایی هم هستند.
حجم کوله پشتی کوهنوردی
حجم یا همان لیتر، باری است که شما میخواهید درون کوله قرار بدید. با این وجود میزان حجم باری که درون یک کوله میتوان قرار داد به دو واحد مختلف لیتر و یا اینچ مکعب بیان میشود.
در واقع حجم دقیق یک کوله با واحد اینچ مکعب تعیین میشود، اما به دلیل قابل فهم بودن برای همه، آن را به واحد لیتر تبدیل کرده و بیان میکنند و اینکه بعضی وقتها میشنویم که حجم کوله مثلا ۶۰ لیتر است دقیقا ۶۰ لیتر نیست به خاطر همین تبدیل است که ممکن است پس از تبدیل، عددی مثل ۵۹.۸۳ شود و دقیقا حجم ۶۰ لیتر را به ما ندهد ولی هیچ کجا حجم کوله به لیتر را به صورت اعشار بیان نمیکنند و در این مثال ۶۰ اعلام میشود. در کل این نکته مهمی نیست.
نکته مهم بعدی اینه که برخی کولهها به خصوص شرکتهای آمریکایی دارای سایزبندی small – medium – large در کولههاشون هستند که بین این سایزبندیها شاهد اختلاف یکی دو لیتر هستیم اما از آنجا که در ایران اکثرا محصولات کشورهای اروپایی در بازار موجود است، با این مسایل کمتر مواجه میشویم.
حجم مناسب، به عواملی مثل: مدت زمان برنامه، فصل اجرا و نهایتا حجم وسایل یا بار کاربر بستگی دارد که بسته به این عوامل، کولهها اندازه و اشکال متفاوتی دارند.
حالا سوال اصلی که برای همه در هنگام خرید پیش میآید آن است که چه حجم کولهای بخریم. اکثرا میدانیم که حجم مناسب به سه عامل بستگی داره: مدت زمان برنامه، فصل اجرای برنامه و آخر هم حجم وسایل خود کوهنورد.
باز هم همه میدانیم که کوله برنامه ۱ روزه با ۳ روزه فرق میکند، حجم وسایل در زمستان از سایر فصلها بیشتر است و هرچه وسایلمان حرفهایتر و کمحجمتر باشد به کوله کوچکتری نیاز داریم. با این حال یه راهنمای عمومی برای حجم مورد نیاز میتواند چیزی شبیه این باشد:
جدول انتخاب حجم کوله پشتی کوهنوردی
دوره سفر | فصل | بهترین حجم کوله | |
اینچ مکعب | لیتر | ||
۵ شب و بیشتر | تابستان | ۴۰۰۰-۵۰۰۰ | ۶۵-۸۰ |
۵ شب و بیشتر | بهار/ پاییز | ۵۰۰۰ بالاتر و | ۸۰-۹۰ |
۵ شب و بیشتر | زمستان | ۵۰۰۰ بالاتر و | ۸۰-۹۰ |
۳ تا ۵ شب | تابستان | ۳۰۰۰-۴۰۰۰ | ۵۰-۶۵ |
۳ تا ۵ شب | بهار/ پاییز | ۴۰۰۰-۵۰۰۰ | ۶۵-۸۰ |
۳ تا ۵ شب | زمستان | ۵۰۰۰ بالاتر و | ۸۰-۹۰ |
۱ تا ۲ شب | تابستان | ۲۵۰۰-۳۰۰۰ | ۴۰-۵۰ |
۱ تا ۲ شب | بهار/ پاییز | ۳۰۰۰-۳۵۰۰ | ۵۰-۵۵ |
۱ تا ۲ شب | زمستان | ۴۰۰۰-۵۰۰۰ | ۶۵-۸۰ |
فقط کوهپیمایی یک روزه | تابستان | ۱۵۰۰-۲۰۰۰ | ۲۵-۳۵ |
فقط کوهپیمایی یک روزه | بهار/ پاییز | ۲۰۰۰-۲۵۰۰ | ۳۵-۴۰ |
فقط کوهپیمایی یک روزه | زمستان | ۲۵۰۰-۳۵۰۰ | ۴۰-۵۵ |
و یا:
۱۵ لیتری و کمتر – برای حمل وسایل مختصر، معروف به کوله قله یا کوله حمله.
۲۵ الی ۴۰ لیتر – مخصوص برنامههای یک روزه در فصول مختلف.
۴۰ الی ۶۵ لیتر – برای برنامههای ۲ روزه و چند روزه.
۶۵ الی ۸۰ لیتر – جهت اجرای برنامههای چند روزه در فصول مختلف.
وزن بار
علاوه بر حجم، وزن بار هم بسیار مهم است. شاید تا به حال به این موضوع هیچ توجهی نداشتیم اما این یک نکته بسیار کلیدی در انتخاب کوله پشتی است. کوله پشتی هایی با حجم یکسان میتوانند برای حمل وزنهای مختلفی طراحی شده باشند. حداکثر وزنی را که کوله مورد نظر میتواند تحمل کند توسط شرکت سازنده اعلام میشود.
به شکل زیر دقت کنید. هر دو کوله دارای حجم یکسان هستند اما وزنهای مختلفی را حمل میکنند.
کولههایی که در تصویر مشاهده میکنید از آنجا که با SL مشخص شده برای خانمها طراحی شده و کوله سمت راست برای حمل حداکثر ۲۷ کیلوگرم و دیگری برای حمل حداکثر بار ۲۰ کیلوگرم طراحی شده است.
این ویژگی باعث شده که کوله سمت راست با وزن دو و نیم کیلو سنگینتر از کوله دوم، با وزن یک کیلو و هفتصد گرم باشد و همچنین کوله اول از نظر قیمت گرانتر از کوله دوم باشد. حداکثر وزن مشخص شده به این معنا نیست که اگر وزن بیشتری داخل کوله قرار دادیم کوله پاره شود و طاقت آنرا نداشته باشد بلکه به معنی آن است که دیگر کوهنورد آن احساس راحتی قبلی را نخواهد داشت و سیستم کوله برای انتقال وزن بار به روی بدن به صورت صحیح جوابگو نخواهد بود.
شما باید علاوه بر مقدار حجم وسایل، وزن آنها را نیز محاسبه کنید یا تخمین بزنید تا کوله مناسبتری انتخاب کنید. در این مثال اگر حجم بار شما حداکثر از۷۰ لیتر تجاوز نمیکند و وزن آن از حدود ۲۰ کیلو فراتر نمیرود میتوانید با انتخاب کوله دوم هم در پول خود صرفهجویی کنید و هم به دلیل اینکه کوله سبکتری به برنامه میبرید بار کمتری در مجموع حمل کنید و انرژی کمتری مصرف و لذت بیشتری ببرید.
پس: اگر ۲ کوله با مارکهای یکسان، حجمهای یکسان ولی وزنهای مختلف دیدید، وزن کوله سبکتر دلیل بر تکنولوژی برتر نیست. بلکه به احتمال زیاد کوله سبکتر برای حمل وزن کمتری طراحی شده که باید ریزبین باشید و اطلاعات کولهها را دقیق مطالعه کنید.
اندازه کوله پشتی
اندازه کوله باید متناسب قد شما باشد. اگر قد کوله برای شما کوتاه باشد فشار وزن کوله بیشتر در قسمت میانی کمر قرار میگیرد که در مدت زمان طولانی باعث درد در قسمت میانی کمر شما خواهد شد و اگر قد کوله بلند باشد روی عضلات سرینی قرار میگیرد و مانع در حرکت مناسب شما خواهد شد و تعادلتان را بهم خواهد زد.
قبل از خرید کوله پشتی باید به این نکته دقت کنید، چیزی که کمتر کسی به آن اهمیت میدهد و اتفاقا بسیار مهم نیز میباشد. هر کوله پشتی برای یک محدوده مشخص اندازه تنه کوهنورد مناسب میباشد (باسن تا گردن).
برای هر دو کوله چیزی به عنوان Torso در قسمت ویژگیهای کوله (Specification) آمده است و محدودهای را به اینچ مشخص کرده. مثلا برای کوله اول ۲۰ـ۱۳ اینچ ذکر شده یعنی بین ۳۳ سانتیمتر تا حدود ۵۱ سانتیمتر. این عدد اندازه ارتفاع تنه شماست به این نحو که مطابق شکل زیر از بالای باسن تا ابتدای گردن (جایی که شانه و گردن به هم میرسند) را اندازهگیری میکنیم.
حال در موقع خرید کوله پشتی باید کولهای را بخرید که اندازه تنه شما در محدوده اندازه ذکر شده کوله پشتی باشد. چنانچه اندازه تنه شما برای دو سایز مختلف کوله مناسب بود همیشه اندازه کوچکتر را انتخاب کنید. البته در ایران که اکثرا کولههای اروپایی به فروش میرسد هر کوله تنها در یک سایز ارائه میشود اما اکثر کولههای آمریکایی حداقل در سه سایز کوچک، متوسط و بزرگ ارائه میشود و اینجاست که میتوانید تفاوت تکنولوژی و دقت آمریکایی را با اروپایی مقایسه کنید.
به همین دلیل، کاری که هنگام خرید در ایران باید بکنیم این است که چنانچه اندازه تنه ما در محدوده کوله انتخابی نبود باید یا به سراغ نوع دیگر برویم یا چنانچه اندازه تنه کوهنورد کوچکتر از محدوده بود و کوهنور مرد بود به سراغ مدل زنانه آن کوله برود.
برای مثال به کوله سمت راست نگاه کنید. کولهای کشیده نسبت به کوله دومی است و محدوده اندازه تنه بزرگتری دارد. هر دو از یک کمپانی و یک سری اما کوله اول برای افراد خاص ساخته شده. افرادی که قد آنها بالای ۱۸۵ سانتیمتر است و این محدودیت را با حروف EL نشان میدهند.
برندهای معتبر کوله پشتی کوهنوردی
معتبرترین شرکتهای کوله پشتی کوهنوردی NorthFace ,Millet ,Lowe Alpine , Deuter و … میباشند.
پیشنهاد برای خرید کوله:
- شاید بپرسید چرا باید کولههای خارجی گران بخرید؟ مهمترین موارد کیفیت پارچه، زیپهای بسیار با کیفیت در شرایط آب و هوایی گوناگون، تنظیم بار درست، راحتی و مهمتر از آن اطمینان است.
- اکثر کوهنوردان نیاز به ۳ کوله قله، یک روزه و سه روزه دارند.
- کوله قله فقط باید سبک باشد و نیاز به هزینه کردن برای خرید کولههای گران نیست.
- کولههای یک روزه خرید با قیمت مناسب کوله ایرانی قایا (Gaya) یا نیکو (Neeko) پیشنهاد میکنیم، اگر دستتان در جیب میرود بیشک دیوتر (Dueter) بخرید.
- کولههای سه یا چند روزه باید دستتان به جیب برود و پس از انتخاب نوع فعالیت دیوتر Dueter بگیرید و یا Millet ,Lowe Alpine که در این موارد کاملا سلیقه است.
- در نهایت از فروشگاه معتبر خرید کنید و کوله و کفش را اینترنتی سفارش ندهید.
تنظیم کوله پشتی روی بدن کوهنورد
حالا که کوله پشتی مورد نظر خود را انتخاب کردهاید باید به بهترین نحو و متناسب با فیزیک بدنتان آن را تنظیم کنید. هدف از تنظیم، انتقال صحیح وزن بار به بدن شما است. به نحوی که حدود ۸۰٪ از وزن بار به روی پایین کمر و قسمت لگن منتقل شود و شانههای کوهنورد بیشتر نقش کنترل تعادل بار را داشته باشند.
مراحل تنظیم کوله
قبل از تنظیم کوله، آنرا با وزنی بین ۷ تا ۱۰ کیلوگرم پر کنید و بعد به سراغ مراحل تنظیم بروید. البته توصیه میشود هنگام بلند کردن کوله پشتی به جای کمر، زانوها خم شوند و این در مورد برداشتن تمامی اشیا با هر مقدار وزنی صدق میکند.
۱ – ابتدا تمامی بند شانه و کمربند کوله را شل کنید.
۲ – کوله را روی دوش قرار دهید، شانهها را بالا بیاندازید تا کوله پشتی بالاتر قرار بگیرد. حال کمربند کوله پشتی را روی استخوان لگن خود تنظیم کنید و کمر بند کوله را سفت ببندید.
۳ – بند شانه را با کشیدن رو به پایین سفت ببندید تا کوله به شما نزدیک شود. تسمههای شانه کوله پشتی باید طوری تنظیم شود که کوله از ناحیه آخرین مهره کمری که به موازات خط ناف در ناحیه پشتی قرار دارد پائینتر نیامده و بیشتر وزن کوله باید توسط کمر به پاها منتقل شود و فقط وزن کمی بروی شانهها باشد.
۴ – در پشت گردنتان، جایی که بندهای شانه به پشت کوله پشتی متصل میشوند توجه کنید. این قسمت باید در قسمت صاف بین دو کتف کمر شما قرار بگیرد. چنانچه محل آن درست نیست و این قسمت برای کوله پشتی شما قابل تنظیم است باید کوله پشتی را در آورید و محل آنرا در کوله پشتی خود تغییر دهید.
این قسمت تنها برای کوله پشتی هایی عموما با حجم ۵۰ لیتر به بالا قابل تنظیم است و برای کولههای سبکتر نیازی به این تنظیم نیست و معمولا قابل تنظیم نیز نیستند.
۵ – در کولههای بزرگ، بندی به نام بند کوله کشی وجود دارد. در تصویر ما نیز این بند وجود دارد و همانطور که میبینید این بند از بالای کوله با یک زاویه ۴۵ درجه روی شانه کوهنورد آمده.
در زمان کوله کشی و سنگین بودن کوله میتوان با کشیدن این دو بند، کوله پشتی را به بدن نزدیکتر نگاه داشت و به بدن در تحمل وزن کوله کمک کرد. این بند در کولههای کوچک وجود ندارد چون نیازی هم ندارند.
۶ – آخرین قسمت بستن بند سینه کوله پشتی است. توجه کنید این بند باید مقداری محکم باشد اما نباید موجب سختی تنفس و اختلال در آن باشد. به میزان مناسب آنرا سفت کنید تا شانههای شما بر اثر وزن کوله به عقب متمایل نشوند و در طول بارکشی در وضعیت طبیعی بمانند. باید توسط کمر به پاها منتقل شود و فقط وزن کمی بروی شانهها باشد.
آزمایش تنظیم صحیح کمربند کوله پشتی کوهنوردی
در نهایت اگر تنظیمات کوله پشتی را به خوبی انجام داده باشد، باید بتوانید یکی از زانوهای خود را ۹۰ درجه خم کنید. در این حالت کمربند کوله شما باید در راستای بالای ران شما و مماس با آن، مطابق شکل زیر قرار بگیرد.
نحوه چیدمان وسایل در کوله پشتی کوهنوردی
داخل کوله نیز مطابق شکل مشخص شده است. همانطور که در شکل میبینید سنگینترین قسمت باید نزدیکترین محل کوله به کمر باشد.
۱- از حمل ظرف شیشهای در داخل کولهها خودداری کنید زیرا احتمال شکسته شدن و در نتیجه پاره کردن کولهها و خرابی آنها میباشد. ضمن آنکه وزن این ظروف غالباً سنگین نیز میباشد.
۲- در حمل مواد نفتی و یا هر چیز دیگری که احتمال نشت آن میرود باید دقت شود. این نوع مواد باید داخل ظرف کاملاً آببندی شده قرار گیرند.
۳- به هنگام حمایت یا حمل کوله با طناب از دیواره توجه شود که طناب یا کارابین حتماً از داخل یکی از بندهای کتف و حلقه حمایت کوله عبور داده شود و تنها به بند حمایت اکتفا نشود.
۴- به هنگام استراحت سعی شود پشت کوله که معمولاً مرطوب میباشد به سمت خورشید قرار گیرد تا رطوبت تا حدودی گرفته شود.
۵- در مواقع استراحت کوله پشتی کوهنوردی را در جای مناسب قرار دهید تا از غلطیدن به پایین جلوگیری شود.
۶- چنانچه کوله پشتی شما کثیف شد میتوانید آنرا با آب نیمگرم و صابون بشویید و از حرارت مستقیم به آن جلوگیری کنید. از شستن کوله با مواد شیمیایی (تاید)، چنگ زدن و انداختن در ماشین لباسشویی خودداری نمایید زیرا مواد ضد آب آن بعد از مدتی از بین خواهد رفت.
۷- هنگام مراجعت از برنامه حتماً کوله خود را از ظروف کثیف یا مواد غذایی مانده از برنامه و نیز لباسهای خیس و کثیف تخلیه کنید.
۸- میتوان کاوری جهت مراقبت از کوله در مقابل باران و خیس شدن آن تهیه کنیم. (پارچهای ضدآب به اندازه سطح کوله تهیه و دور آن کش میدوزیم. هنگام حرکت در زیر باران و یا در مواقعی که کوله در بیرون چادر است میتوان از آن استفاده کرد).
۹- چنانچه در کوله پشتی پارگی مشاهده کردید در اسرع وقت آن را ترمیم کنید.
۱۰- قبل از اجرای برنامه از سالم بودن کوله خود اطمینان حاصل کنید.
۱۱- اغلب مشاهده میشود که در برنامههای بلند مدت که مجبور میشویم کوله پشتی خود را داخل صندوق اتوبوسها و یا باربند قرار دهیم با مشکل کثیف شدن، خیس شدن و یا پاره شدن کوله مواجه هستیم. بهتر است کیسهای برای حفاظت کوله تهیه کنیم.
نکته پایانی
مجموع وزنی که یک فرد مجاز به حمل آن است برای افراد با تناسباندام حداکثر یک سوم وزن شخص و برای افراد عادی حداکثر یک چهارم وزن فرد میباشد.
کوله پشتی کوهنوردی که در برنامههای مختلف از آن استفاده میکنید باید دارای رنگ مناسب باشد. یعنی رنگی مخالف رنگ محیط داشته باشد تا از فواصل دور نمایان باشد استفاد از روکش کوله (کاور) با رنگهای مختلف که هم رنگ محیط نباشد. برای مثال در محیط برفی از روکش قرمز، در جنگل از نارنجی یا زرد و در شب یا محیطهای تاریک از رنگ سفید یا روکش شبرنگ استفاده نمایید. همچنین کاور کوله برای جلوگیری از آسیب به پارچه کوله ضروری میباشد.
گردآوری: مازیار نیک بخش | کوهنوردان زرتشتی ایران