پلنگ برفی

پلنگ برفی عنوانی است در دنیای کوهنوردی که داستان پیدایش آن به سال 1956 باز می‌گردد، زمانی که Ratzik آن را پیشنهاد داد. در واقع پلنگ برفی عنوان یا نشانی است که به فاتحان 5 قله بالای 7000 متر منطقه پامیر و تیان شان داده می‌شود.

جایزه پلنگ برفی یک جایزه کوهنوردی در منطقه شوروی سابق است که به کوهنوردان بسیار با تجربه اعطا می‌شود. برای دریافت این جایزه یک کوهنورد باید بتواند بر فراز تمام قلل 7000 متری منطقه شوروی سابق بایستد.

این 5 قله عبارتنداز:

قله اسماعیل سامانی ismoil somoni، ( قله کمونیزم Communism )، ارتفاع 7495 متر (منطقه پامیر)، تاجیکستان؛

قله پوبدا pobeda، ( قله پیروزی یا جنگیش چاقوسو Jengish Chokusu )، ارتفاع 7439 متر (منطقه تیان شان)، قرقیزستان؛

قله ابن سینا Ibn Sina، ( قله لنین Lenin )، ارتفاع 7134 متر (منطقه پامیر)، قرقیزستان و تاجیکستان؛

قله کورژنفسکایا Korzhenevskaya، ارتفاع 7105 متر (منطقه پامیر)، تاجیکستان؛

قله خان تنگری Khan Tengri یا خانتانگری، ارتفاع 7010 متر (منطقه تیان شان)، قرقیزستان و قزاقستان.

سه قله از قله‌های پلنگ برفی در منطقه پامیر کشور تاجیکستان واقع شده است. قله اسماعیل سامانی، قله کورژنوسکایا، قله ابن سینا (قله لنین) بر روی مرز قرقیزستان و تاجیکستان واقع شده‌اند. دو قله دیگر در منطقه تیان شان قرار دارد. قله جنگش چاقوسو (قله پوبدا) در قرقیزستان – چین و قله خان تنگری در قرقیزستان – قزاقستان، قله‌های دیگر پلنگ برفی هستند.

ارتفاع قله خان تنگری 6995 متر است اما حجم یخ و برف کلاه برفی روی قله ارتفاع را به 7010 متر رسانده است. به همین دلیل این قله نیز از سال 1984 تا به بعد جزو هفت‌هزار متری‌ها برشمرده می‌شود.

بر اساس سختی قله پوبدا سخت‌ترین و خطرناک‌ترین قله است. رتبه‌های بعدی سختی به قله خان تنگری، قله اسماعیل سامانی، قله کورژنوسکایا و قله ابن سینا تعلق می‌گیرد. ضمن آنکه قله پوبدا نیز در بین سال‌های 1985 تا 1989 از این رده‌بندی خارج شده زیرا بر سر مالکیت آن با چین اختلاف وجود داشت. اما سرانجام از سال 1990 عنوان پلنگ برفی برای صعود به این 5 قله تثبیت گردید.

نشان پلنگ برفی

بیش از ۶۵۰ کوهنورد که شامل ۳۱ زن می‌شود از سال ۱۹۶۱ تا ۲۰۱۶ موفق به کسب نشان پلنگ برفی شده‌اند. در این بین بوریس کورشنف با 9 بار صعود به هر 5 قله دارای بالاترین رکورد میباشد و نیکلای توتماجین با 5 بار، سرگی بوگمولف با 4 بار و والری کریشاتی با 4 بار در پی او قرار دارند.

البته سایر فاتحان این قلل نیز عمدتا از جمهوری‌های استقلال‌یافته از اتحاد جماهیر شوروی سابق هستند. روسیه بالاترین فاتحان و همچنین قزاقستان، اکراین و استونی در رده‌های بعد قرار دارند. در میان سایر کشورها نیز اسامی کشورهایی نظیر اتریش، بلغارستان، کانادا، چک، فرانسه، مجارستان، ایران، ژاپن، لهستان، اسلواکی، اسپانیا، ترکیه و ایالات متحده آمریکا به چشم می‌خورد.

ضمن آنکه تاکنون از آمریکای جنوبی، اقیانوسیه و آفریقا کسی موفق به کسب این نشان نشده است. از ایران نیز مرحوم مهدی اعتمادی‌فر در سال 2003 و زنده‌یاد مهدی عمیدی در سال 2011 موفق به کسب نشان پلنگ برفی شده‌اند.

ثبت نشان پلنگ برفی توسط ولادیمیر ساتایف در سال 1937 صورت گرفته است. او کسی است که خود فاتح قلل مرتفعی همچون قله آناپورنای جنوبی و قله اورست بوده و سال‌ها رئیس و دبیر اتحادیه کوهنوردی روسیه را بر عهده داشته است. او هم اکنون رئیس بخش اروپا آسیای فدراسیون جهانی کوهنوردی است.

ساتایف همچنان پیگیر و ناظر ثبت این عنوان از طریق اسامی فاتحان 5 قله توسط کشورهایی است که این قلل در آنها قرار دارند هرچند امروزه این ثبت توسط Lena Laletina مدیر سایت RussianClimb و Rodrigo Granzotto Peron مدیر سایت AdventureStats صورت می‌گیرد.

کوهنوردان ایرانی دارنده نشان پلنگ برفی

زنده‌یاد مهدی اعتمادی‌فر اولین پلنگ برفی ایران

تاریخ تولد: 1335 – تهران
سابقه کوهنوردی: 14 سال

فعالیت‌های کوهنوردی مرحوم اعتمادی‌فر تا اواسط دهه هفتاد به کوهنوردی در نقاط گوناگون ایران گذشت. اما، نخستین کار برجسته او که در جامعه کوهنوردی بازتاب یافت، خبر صعود او در یک فصل به «سه قله بالای 7000 متر» تاجیکستان بود.

مهدی اعتمادی‌فر در تابستان 1378 توانسته بود، سه قله دوشنبه (7005 متر)، کورژنفسکایا (7105 متر) و کمونیزم (یا سامانی،‌ بلندترین قله پامیر با ارتفاع 7495 متر) را یک برنامه 40 روزه و با هزینه شخصی صعود کند.

وی در گزارش صعود خود اشاره کرده بود که هزینه صعودش 2500 دلار شده؛ که این گزارش شفافیت و صداقت این کوهنورد در دادن اطلاعات لازم برای اجرای یک برنامه بزرگ و اعلام هزینه‌ها را نشان می‌داد.

اعتمادی‌فر، بعدها توانست قله‌های لنین (7134 متر)، خان تنگری (6995 متر) و پوبدا (7439متر) را هم صعود کند و به این ترتیب نخستین ایرانی بود که توانست این مجموعه از معروف‌ترین قله‌های بلند شوروی سابق را صعود کند و لقب اولین پلنگ برفی کوهنوردی ایران را دریافت کند.

اعتمادی‌فر در تابستان 83 همراه امیرحسین جابر انصاری به قراقروم رفت و توانست قله 8046 متری برودپیک را صعود کند. در سال 85 باز همراه با امیرحسین جابر انصاری به نپال رفت و در تلاش برای صعود به قله 8167 متری دائولاگیری تا دویست متری قله رفت.

در تابستان 1386 توانست نخستین صعود ایرانی قله گاشربروم یک (8080 متر) را که در سال 82 زنده‌یاد محمد اوراز جان خود را در راه آن از دست داده بود، صعود کند. اعتمادی فر، در آخرین صعود بزرگ خود، در نخستین روزهای فروردین 88 تهران را به سوی نپال ترک کرد و یک بار دیگر عازم صعود دائولاگیری شد.

در روز جمعه 11 اردیبهشت 88 فیندیک تانس شرپای او در فاصله 100 متر مانده به قله وی را دیده و کوهنورد دیگری از ترکیه، در بازگشت از قله برای چند ثانیه او را می‌بیند که در دهلیز منتهی به قله به پشت افتاده و ناگهان سر می‌خورد و پایین می‌رود. بدین‌سان کوهنورد پر تلاش و با اخلاقی که برنامه‌های قابل توجهی را تماماً با بودجه شخصی اجرا کرده بود، برای همیشه در آغوش کوهستان جای گرفت.

“روحش شاد و یادش گرامی‌باد”

زنده یاد مهدی عمیدی دومین پلنگ برفی ایران

تاریخ تولد: 1358 – مشهد

باشگاه: گروه کوهنوردی پویا

سابقه کوهنوردی: 14 سال

وی که کوهنوردی را با گروه پویا از سن ۱۹ سالگی و در ارتفاعات استان خراسان آغاز نمود، در سال 1380 پا به عرصه کوهنوردی حرفه‌ای نهاد. وی عضو تیم کوهنوردان خراسانی بود که به قله‌های خان تانگری و پوبدا در آسیای میانه صعود کرد.

مهدی عمیدی بر روی قله نوشاخ در افغانستان به همراهی عظیم قیچی‌ساز مدتی کار کرد اما به طور مشخص وی تعداد زیادی قله‌های بالای 7000 متر را در منطقه تیان شان و پامیر به صورت انفرادی صعود کرد. مهدی موفق به صعود قللی همچون اورست (بدون استفاده از اکسیژن)، ماناسلو، لوتسه (بدون استفاده از اکسیژن)، سپانتیک، خان تنگری، پوبدا و … شده است.

مهدی عمیدی صعودهایی به هشت قله 7000 متری اسپانتیک (7030 متر)، خان تنگری (7010متر)، پوبدا (7439 متر)، نوشاخ (7492 متر)، موستاق آتا (7560 متر)، لنین (7134 متر)، کمونیزم (7495 متر) و کورژن وسکایا (7105 متر) و یک قله هشت هزار متری به نام ماناسلو (8163 متر) داشت.

مهدی در سال 1390 با برعهده داشتن سرپرستی دو تیم بین المللی در تاریخ 23 اردیبهشت به قله اورست و در 31 اردیبهشت به لوتسه بدون استفاده از کپسول اکسیژن صعود کرد و این چنین او به عنوان اولین ایرانی توانست بدون استفاده از کپسول اکسیژن به اورست و لوتسه صعود نماید.

او با صعود به قله پوبدا به ارتفاع 7439 متر در 25 مرداد 1390 لقب پر افتخار نشان پلنگ برفی را از آن خود نمود.

در ۲۲ مهر ۱۳۹۱، مهدی عمیدی برای صعود به قله مون بلان عازم فرانسه شد. مهدی عمیدی برای آخرین بار در ساعت 11 بامداد، 16 اکتبر 2012 (25 مهرماه 1391) حوالی پناهگاه تت روس در ارتفاع 3200 متری در حالیکه قصد صعود انفرادی به قله مون بلان و سپس قله سرون واقع در سوئیس را داشته توسط دو کوهنورد لهستانی رویت شد.

با گذشت چند هفته بی‌خبری از او، ژاندارمری منطقه شامونیکس فرانسه گزارش عملیات خود برای یافتن این کوهنورد را این‌گونه اعلام نمود:

«…با توجه به زمان سپری شده از تاریخ ناپدیدشدن «مهدی عمیدی» و بارش برف تا سطح یک متر در ارتفاعات مون بلان احتمال زنده پیداکردن وی بسیار ضعیف است. برهمین اساس دادگاه بوننوال اطلاعات مهدی عمیدی شامل DNA را در فهرست ناپدیدشدگان قرار داده تا در صورت پیداکردن وی در آینده بتوان مهدی عمیدی را شناسایی کرد تا بستگانش مطلع شوند.»

این چنین مهدی عمیدی، پلنگ برفی ایران در سن 35 سالگی در کوه‌های آلپ آرام گرفت.

“روحش شاد و یادش گرامی‌باد”

مرتضی غلامپور

تاریخ تولد: 1363

باشگاه: احد خراسان

سابقه کوهنوردی: 17 سال

وی از 15 سالگی کوهنوردی و سنگنوردی را شروع کرده است. از جمله فعالیت‌های شاخص وی 3 بار صعود دیواره علم‌کوه، صعود قلل مرتفع کشور در فصل‌های مختلف و صعود 5 قله معروف به قلل پلنگ برفی را نام برد. وی در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۳۹۵ با صعود به قله پوبدا موفق به تکمیل صعودهای پنجگانه منطقه شوروی سابق شد و نشان پلنگ برفی را دریافت کرد.

در تاریخ 14 آذر 1396 تیمی چهارده نفره متشکل از اعضاء دو باشگاه کوهنوردی آزادگان و پلنگ برفی مشهد عازم صعود به قله کل‌جنو از قلل فنی اشترانکوه شدند که سرپرستی این تیم را مرتضی غلامپور بر عهده داشت.

پس از صعود قله کول جنو و در مسیر بازگشت در دره دایی به علت سقوط بهمن دچار حادثه شدند مرتضی جزو افرادی بود که در زیر بهمن مدفون شد و در همان ساعات اولیه جستجو پیکرش پیدا شد.

“روحشان شاد و یادشان گرامی‌باد”

جواد نوروزی

تاریخ تولد: 1349

باشگاه: گروه کوهنوردی پویا

سابقه کوهنوردی: 26 سال

جواد نوروزی از 7 سالگی کوهنوردی را با پدرش شروع کرد. آن زمان معمولا جمعه‌ها به همراه پدرش کوه‌های خلج، خواجه اباصلت و خواجه مراد (واقع در مشهد) را کوهپیمایی می‌کرد. وی 26 سال است که کوهنوردی می‌کند. از فعالیت‌های شاخص جواد نوروزی صعود به قلل مرتفع کشور در فصل‌های مختلف و صعود 5 قله معروف به قلل پلنگ برفی است.

جواد نوروزی در تابستان ۱۳۹۵ موفق به تکمیل پنج صعود منطقه شوروی سابق شد و نشان پلنگ برفی را دریافت کرد. وی صعود به قله پوبدا که آخرین صعود برای تکمیل قلل پلنگ برفی بود را به یادبود مهدی عمیدی، اولین پلنگ برفی خراسان انجام داد.

از صعودهای برون مرزی دیگر وی می‌توان به قلل آیلندپیک، گوکیو، چتریوخ، آرارات و … نام برد. جواد نوروزی هم‌اکنون دبیر کارگروه هیمالیانوردی هیئت کوهنوردی استان خراسان رضوی است.

مهدی قلی‌پور

تاریخ تولد: 1360 – تبریز

باشگاه: گروه کوهنوردی پویا

سابقه کوهنوردی: 26 سال

مهدی قلی پور از اوایل جوانی با دوچرخه‌سواری کراس کانتری (کوهستان) به ورزش روی می‌آورد. به طوری که با تیم حرفه‌ای دوچرخه‌سواری پتروشیمی تبریز به تمرین می‌پردازد. از سال 1382 به صورت حرفه‌ای به سنگنوردی و یخنوردی پرداخت و با صعودهای زمستانی و مکرر بر روی قله‌های فنی و سخت داخلی از جمله قله دماوند، سبلان، دنا، یخچال شمالی سبلان، قلل کسری و هرم‌های 1 و 2 و 3 و گشایش مسیر آذربایجان به طول 1200 متر بر روی دیواره سنگی بیستون به اوج آمادگی روحی و جسمی رسید. به طوری که توان صعود به قله‌های 8000 متری هیمالیا را به دست آورد.

مهدی قلی پور در ۲۰ مرداد ۱۳۹۵ با صعود به قله خان تنگری موفق به تکمیل صعودهای پنجگانه منطقه شوروی سابق شد و نشان پلنگ برفی را دریافت کرد.

ابوالفضل گوزلی

تاریخ تولد: 1362 – تبریز

باشگاه: باشگاه کوهنوردی K2 تبریز

سابقه کوهنوردی: 16 سال

ایشان کوهنوردی حرفه‌ای را در سال ۱۳۸۲ شروع کرده و بعدها سرپرست و مدیر باشگاه کوهنوردی K2 تبریز شد. گوزلی به سه قله‌ اول ایران یعنی دماوند، علم‌کوه و سبلان؛ از تمامی مسیرها و در تمام فصول سال صعود داشته‌است و صعودهای زمستانی به سبلان از مسیر یخچال و علم‌کوه از مسیر دیواره؛ از مهم‌ترین صعودهایِ زمستانیِ داخلی وی به حساب می‌آید.

گوزلی صعودهای متعدد زمستانی و تابستانی به قله‌های آرارات ترکیه، کازبکی گرجستان و آلبروس روسیه داشته است. وی همچنین از سال ۹۶ تاکنون موفق به صعود 4 قله‌ بالای هفت هزار متر در منطقه پامیر و تیان شان شده است.

ابوالفضل گوزلی موفق شد در تاریخ ۱۷ مرداد 98 قله پوبدا به ارتفاع ۷۴۳۹ متر را صعود کند و افتخاری دیگر بیافریند. قابل ذکر است این قله بعد از چهار سال توسط یک کوهنورد ایرانی صعود شد. ابوالفضل گوزلی اولین ایرانی صعودکننده به دو قله خان تنگری و پوبدا در یک فصل می‌باشد.

با صعود به قله پوبدا، پنج قله 7000 متری گوزلی تمام شد و وی نیز جزء کوهنوردان ایرانی لقب گرفت که موفق به کسب نشان پلنگ برفی شدند.

سعید خاشاکی چافی

تاریخ تولد: 1362 – مشهد

باشگاه: گروه کوهنوردی فراز گیلان

سابقه کوهنوردی: 16 سال

سعید خاشاکی چافی متولد شهر مشهد و ساکن لاهیجان یکی از شهرستان‌های استان گیلان است. او متولد سال 1362 و کوهنوردی را از کودکی با صعود به کوه‌های پست و بلند مشهد آغاز کرد. سعید خاشاکی در ارتباط با اولین تجربه کوهنوردی خود می‌گوید: هنوز 17 سال بیشتر نداشتم، صبح‌های جمعه به همراه دوستانم به کوه‌های بینالود در مشهد می‌رفتیم و حسی در درونم، علاقه من به کوهنوردی را تشدید کرد، این گونه بود که با علاقه بیشتری کوهنوردی را دنبال کردم.

سعید می‌گوید: بعد از کسب تجربه‌های فراوان و گذراندن دوره‌های مختلف آموزشی توانستم به ارتفاعات بالاتر صعود کنم. یعنی بعد از فتح قله‌های مختلف داخلی این ایده به ذهنم رسید که قله‌های خارج از ایران را نیز فتح کنم.

اینچنین بود که سعید در سال 1387 اولین بار به قله لنین در کشور قرقیزستان صعود کرد که در این تلاش موفق به صعود تا ارتفاع 6800 متری شد. این قله از بلندترین قله ایران که دماوند است، حدود هزار و پانصد متر بلندتر بود. این اولین تلاش بین‌المللی سعید خاشاکی محسوب می‌شد؛ قله‌ای که 7134 متر ارتفاع داشت.

سعید خاشاکی در زمستان سال 94 تصمیم گرفت که به قله کورژنفسکایا صعود کند. به همین دلیل تمرین‌ها خود را از همان موقع با صعود به قله‌های مختلف در شرایط سخت زمستانی آغاز کرد. وی توانست این قله را در قالب یک تیم 16 نفره به سرپرستی مسعود آقابالایی در 12 مردادماه 1395 صعود کند و پس از آن هم قله کومونیزم با ارتفاع 7495 متری را در تاریخ 22 مرداد 95 اینبار به سبک آلپی صعود کند.

سعید خاشاکی در 30 تیر 1396 موفق به فتح قله خانتنگری شد و در ساعت 14 این روز بر بلندای سومین قله از برنامه فتح قلل نشان پلنگ برفی خود ایستاد و افتخاری دیگر برای جامعه کوهنوردی گیلان به ثبت رساند.

سعید خاشاکی در سال 1397 به همراه همسرش سرکار خانم شریعتی راد موفق به صعود قله لنین در کشور قرقیزستان شدند. سعید در ادامه توانست با صعود به قله پوبدا از مسیر آبالاکوف موفق به دریافت نشان پلنگ برفی گردد؛ لازم به ذکر است ایشان اولین گیلانی مفتخر به دریافت این نشان می‌باشد.

گردآوری: حامد اسپرهم