مراقبت از زانوها
اهمیت مراقبت از زانوها از آن روست که مفصل زانو یکی از مهمترین مفاصل بدن از لحاظ ایجاد ثبات، استحکام و تحمل وزن بدن بوده، بنابراین ایجاد ضایعه در این مفصل بسیار مهم است. زانوها اعضای مهمی هستند که وزن بدن را تحمل میکنند.
بدن ما روی زانوها استوار است و به همین دلیل است که اگر وزن بدن زیاد باشد، فشار بیشتری به بدن وارد میشود. همه ما درد زانو را تجربه کردهایم و میدانیم که مراقبت و پیشگیری از ایجاد درد زانو بسیار مهم است.
به طور کلی مفصل زانو از آسیبپذیرترین مفاصل بدن است که سطوح مفصلی آن غالبا در اکثر ورزشکاران با حمل بار تحت فشار است.
زانو مفصلی است که غیر از حرکت باز و بسته شدن دارای حرکات خفیف چرخش به داخل و خارج نیز میباشد در تشکیل و نگهداری مفصل زانو، استخوانها، رباطها و غضروفها شرکت دارند.
ایجاد ضایعه و درد در مفصل زانو باعث تسریع تغییرات و فرسایش سطوح مفصلی (آرتروز) میشود.
برای مراقبت از زانوها چه باید کرد؟
وزن مناسب داشته باشید
اضافه وزن مهمترین عامل آسیب زانوها است و علت آن فشار بیش از حدی است که به زانوها وارد میکند پس اگر اضافه وزن دارید وزن خود خود را مناسب کنید وگرنه باید منتظر شروع درد زانو باشید.
اجسام سنگین جابجا نکنید
حمل جسم سنگین موجب آسیب گردن کمر و زانو میشود پس تا حد امکان از جابجایی اجسام سنگین خودداری کنید به یاد داشته باشید وقتی جسمی را حمل میکنید، فشاری که به زانوها وارد میشود، چندین برابر وزن آن جسم است.
عضلات ران خود را تقویت کنید
از آنجا که عضلات ران از مفصل زانو محافظت میکند، بنابراین تقویت عضلات ران، از ساییدگی مفصل زانو جلوگیری میکند و درد زانو را کاهش میدهد.
حرکات ورزشی سادهای برای این کار وجود دارد. این حرکات را به راحتی در منزل و یا در محل کار، در حالت نشسته بر روی زمین و یا روی صندلی میتوانید انجام دهید. از هر فرصتی برای انجام این حرکات استفاده کنید.
در وضعیت مناسب بنشینید
وقتی در وضعیت دو زانو یا چهار زانو، روی زمین میشینیم فشار زیادی به زانو وارد میشود پس اگر عادت دارید روی زمین بنشینید، سعی کنید پاهایتان را دراز کنید.
از این کار خجالت نکشید مطمئن باشید در جمعی که هستید، افراد دیگری حتی جوانترهایی هم هستند که باید پای خود را دراز کنند. بخاطر داشته باشید که نشستن بر روی صندلی، به شرطی که صندلی مناسب باشد برای زانو بسیار مناسبتر از نشستن بر روی زمین است.
تا حد امکان از پله پرهیز کنید
بالا و پایین رفتن زیاد از پله برای زانو مناسب نیست. چیزی که باید به آن دقت شود وجود یک یا دو پله در خانه است. ممکن است یک پله بین هال و پذیرایی و یا اتاق خواب وجود داشته باشد.
وجود همین یک پله موجب میشود که در طول روز به دفعات زیا د از این پله بالا و پایین رویید. اگر نمیتوانید شرایط خانه را تغییر دهید، طوری وسایل خانه را بچینید که مجبور نشوید زود به زود به اتاقی که پله دارد بروید.
برای مراقبت از زانوها تا حد امکان از سرویسهای بهداشتی معمولی استفاده نکنید
استفاده از سرویس بهداشتیهای معمولی فشار زیادی به زانوها وارد میکند. اگر دچار درد زانو هستید بهتر است از سرویس فرنگی استفاده کنید. اگر چنین امکانی ندارید، از صندلیهای مخصوص استفاده نمایید.
نکاتی در خصوص مراقبت از زانوها و تقویت آن در کوهپیمایی
مراقبت از زانوها در هنگام فرود
- فرود با کمک گرفتن از تمام عضلات بدن (بالاتنه و پاها)
- حرکت به طرف پایین به شکل زیگزاک
- خم بودن نسبی زانو در هنگام فرود (نسبت به موقعیت شیب)
- پرهیز از پریدن در هنگام فرود
- استفاده از چوبدستی یا باتوم کوهنوردی (جفت یا تک)
- استفاده از کفش مناسب
- قرار دادن پاها به شکل صحیح و مناسب با بستر کوه
- سرعت کم در هنگام فرود
- مراقبت و پرهیز از ضربه خوردن مستقیم به زانو و پیچش آن در هنگام کوهنوردی
- حمل کوله استاندارد با وزن مناسب
- انجام دادن مداوم ورزش کوهنوردی و تمرینات میان هفته (غیر منقطع)
- استفاده نکردن از زانوبند (به جز در موارد خاص پزشکی)
- تقویت عضلات چهارسر ران و دوقلوی ساق پا با تمرینات ویژه
- داشتن وزن مناسب در ورزش کوهنوردی
مراقبت از زانوها در هنگام صعود
- انجام ندادن حرکت زانو بلند در هنگام صعود، به ویژه در مناطق سنگی
- استفاده از چوبدستی یا باتوم کوهنوردی (جفت یا تک)
- گامبرداری صحیح با کمک گرفتن از عضلات بالاتنه
منبع: انجمن پزشکی کوهستان ایران