مديريت در كوهنوردی
مديريت در كوهنوردی
برنامه های ورزش های كوهستانی از نيم روزه تا چند روزه، از بهاره تا زمستانه و از آسان تا سخت در 3 مرحله اجرا می شود:
- پيش از اجرا
- به هنگام اجرا
- پس از اجرا
هر برنامه لازم به در نظر گرفتن مواردی هستيم كه ممكن است چگونگی آن در برنامه های آسان و سخت متفاوت باشد.
مرحله اول مديريت در كوهنوردی – پيش از برنامه
1 – هدف
هدف را در برنامه مشخص كنيد و پس از آن همه چيز وابستگي تمام به هدف دارد. اگر هدف شما صعود قله است تمام برنامه ريزی پيش بينی و تدارک بايد براي رسيدن به قله صرف شود. اگر قرار است تيمی سنگنورد را به قهرامانی برسانيد همه چيز بايد اختصاص به اول شدن شما در مسابقه داشته باشد.
اگر قرار است مسيری دشوار را در ديواره های سنگی بگشاييد همه چيز بايد در بالا بردن توان و تكنيک شما تا اندازه ای باشد كه بتوانيد به خوبی به هدف برسيد. فقط در يك جا شما مجازيد از رسيدن به هدف صرف نظر كنيد، جايی كه سلامتی و ايمنی گروه در صورت ادامه برنامه با خطر روبرو شود.
2 – به دست آوردن آگاهی
هر قدر می توانيد درباره برنامه ای كه قصد انجام آن را داريد بررسي كنيد. اگر برنامه شما بالاروی از يک چكاد است اين فهرست را كامل كنيد: نام چكاد، فرازها، موقعيت جغرافيايي، ارتباط چكاد با كوه های ديگر، آبادیهای اطراف، راه های رسيدن به مبدا صعود، راه های رسيدن به چكاد و چگونگی مسير، تخمين زمانی رسيدن به چكاد از مبدا صعود، محل مناسب برای شب مانی، نقاطی كه آب آشاميدنی دارد، راهنمای محلی و وسايل فنی لازم.
بهترين حالت ممكن اين است كه بعد از جمع آوری آگاهی های لازم با كسی مشورت كنيد كه برنامه مورد نظر شما را به تازگی اجرا كرده باشد. اطلاعات به دست آورده را روی يک نقشه دقيق پياده كنيد.
در برنامه های ديواره نوردی پرسش های شما متفاوت خواهد بود: طول ديواره، تعداد كارگاه، نوع كارگاه (ثابت است يا خير)، جنس سنگ، درجه سختي طول های مختلف، پايدار بودن كارگاه، تعداد و نوع ابزار لازم.
3 – انتخاب شيوه
می خواهيد به شيوه آلپی صعود كنيد يا شيوه كلاسيک؟ صعود سريع را ترجيح مي دهيد يا صعود عادی؟ انتخاب شيوه نوع و اندازه تدارک و تمرين را معلوم می كند.
4 – طراحی برنامه و برآورد هزينه
با استفاده از آگاهي هايي كه به دست آورده ايد و مشاوره با افراد با تجربه طراحي ابتدايي برنامه را انجام دهيد و آن را زمان بندي كنيد. در همين مرحله است كه هزينه ي برنامه را به دقت برآورد خواهيد كرد. برآورد هزينه بايد از همان ابتدا انجام گيرد. اين جمله كه؛ اگر مي دانستم خرج برنامه اينقدر زياد مي شود، اصلا در برنامه شركت نمي كردم؛ نبايد از شركت كنندگان در برنامه شنيده شود.
5 – اعلان برنامه و عضوگيری
اگر عضو گروه يا هيئت كوهنوردي هستيد كه اعلان برنامه و عضوگيري از طريق همان گروه يا هيئت انجام خواهد شد و اگر نه بايد از طريق ارتباطات دوستانه و تلفن دوستانتان را باخبر كنيد.
6 – توجيه گروه
تمام آگاهي هايي را كه به دست آورده ايد، شيوه اي را كه انتخاب كرده ايد، با انتظاراتي كه از گروه داريد در جلسه اي توجيهي مطرح كنيد. در همان جلسه تقسيم كار را نيز انجام دهيد. در برنامه هاي سخت ميزان خطر را يادآوري كنيد، اگر درجه خطر بالا است آن را صادقانه با دوستانتان مطرح كنيد.
اگر به طور مثال برنامه اي را براي صعود به قله ي كا2 طراحي مي كنيد به صراحت به دوستانتان بگوييد كه نيمي از كساني كه قصد صعود قله ي كا2 را داشته اند تا به حال كشته شده اند.
اگر به ديواره ي علم كوه صعود مي كنيد سوانح قبلي را بررسي كنيد و در صورت پيدا كردن اشتباه، گروه را توجيه كنيد كه همان اشتباه را مرتكب نشوند. اشتباه كردن در ورزش هاي ديگر با پوئن از دست دادن يا در بدترين حالت ممكن با اخراج ورزشكار همراه است اما در ورزش هاي كوهستاني اشتباه كردن معمولا با آسيب جبران ناپذير همراه است.
7 – انتخاب نفر
مدير برنامه بايد اعضاي خود را بسيار خوب بشناسد و هرچه درجه سختي بالاتر و مدت اجراي برنامه زيادتر باشد ميزان اين شناخت بايد دقيق تر و كامل تر باشد. در انتخاب نفر تعارف نداشته باشيد و به پنج عامل مهم توجه كنيد: توان كنوني، توان روحي، طاقت، تجربه، سابقه ي پزشكي.
توان كنونی
توان يعني داشتن آمادگي جسماني مناسب براي اجراي برنامه پيش بيني شده. ممكن است شخصي كه قبلا توان بسيار بالايي داشته است ومدتي از ورزش دور بوده است بخواهد با شما همراه شود، در اين حالت به توان كنوني فرد توجه شود نه تواني كه روزي داشته است.
توان روحی
توان روحي يعني داشتن آمادگي روحي لازم براي به پايان رساندن برنامه پيش بيني شده.
طاقت
ورزشكاران پرتوان الزاما نبايد پرطاقت هم باشند، افراد پرطاقتي هم وجود دارند كه پرتوان نيستند. در برخي از برنامه ها ممكن است عامل پرطاقتي نقش مهم تري داشته باشد پس با توجه به اين مسئله افراد تيمتان را انتخاب كنيد.
تجربه
از دعوت افراد مجرب به برنامه خود غافل نشويد. تمام بار و مسئوليت تيم را روي دوش خود نگذاريد و سعي نكنيد كه در گروه تنها نقش را برعهده بگيريد. براي هر كس نقشي شايسته و مناسب را درنظر بگيريد. وجود دو سه نفر مجرب در كنار سرپرست برنامه ايمني را بسيار بالا مي برد.
سابقه پزشكی
دانستن نارسايي قلبي و بيماري هاي ديگر به ويژه در برنامه هاي سخت و پرارتفاع براي سرپرست هر برنامه واجب است.
8 – تقسيم كار
قرار نيست چون سرپرست هستيد همه ي كارها را خود انجام دهيد، قرار است مدير خوبي باشيد. با توجه به توان، كارآيي و تجربه كار را به شايسته ترين نفر بسپاريد، در برنامه هاي بزرگ و اردويي براي اين مسئوليت ها فرد شايسته اي انتخاب كنيد: مسئول فني، مسئول مالي، مسئول تدارك، مسئول آمادگي جسماني (تا قبل از اجراي برنامه)، مسئول تغذيه، مسول تصويربرداري، مسئول گزارش نويسي، مسئول كمك هاي اوليه.
9 – تمرين
هر برنامه ي ورزش هاي كوهستاني با توجه به شيوه، تمرين ويژه خود را لازم دارد. تمرين هاي سرعتي كه براي يك تيم سنگنورد مسابقه دهنده طراحي مي شود با تمرين هاي استقامتي صعود زمستاني يك كوه بلند متفاوت است. تمرين بايد به گونه اي طراحي و اجرا شود كه آمادگي فرد شركت كننده بالاتر از هدف مورد نظر باشد نه به اندازه ي آن.
10 – تدارک
براي راحتي در برنامه ريزي تدارك را به چهار گروه بخش كنيد: ساز و برگ انفرادي، ابزار فني، وسايل عمومي و آذوقه.
ساز و برگ انفرادي: مجموعه اي از ابزار، لوازم و پوشاكي است كه يك كوهنورد در يك برنامه بايد با خود همراه داشته باشد بين نوع وسايل انفرادي و نوع برنامه رابطه ي مستقيم وجود دارد.
ابزار فنی
مجموعه اي از وسايل است كه در صعودهاي فني به كار مي رود. ابزار فني بايد پيش از اجراي برنامه به لحاظ سالم و ايمن بودن با دقت توسط سرپرست يا كسي كه به عنوان مسئول فني انتخاب شده است كنترل گردد.
وسايل عمومی
وسايلي كه مورد استفاده ي آن براي بيش از يك نفر است مانند چادر، وسايل خوراك پزي، وسايل روشنايي.
آذوقه
مقدار غذايي كه شركت كننده در يك برنامه به آن احتياج دارد. در برنامه ريزي غذايي بايد اندازه اي را به عنوان ذخيره در نظر گرفت. در برنامه هاي بزرگ شايد لازم باشد كه برنامه ريزي غذايي توسط كسي صورت گيرد كه متخصص باشد يا تحصيلات آكادميك داشته باشد.
11 – كمکهای اوليه
همراه داشتن جعبه ي كمك هاي اوليه فراموش شدني نيست. به تناسب افراد شركت كننده در گروه كمك هاي لازم را همراه داشته باشيد و كسي را كه دوره ي كمك هاي اوليه را ديده باشد. در برنامه هاي برون مرزي معمولا يك پزشك با گروه همراه مي شود.
12 – بيمه
كليه ي شركت كنندگان در برنامه بايد بيمه باشند. سوانح فقط در برنامه اي سخت و طولاني پيش نمي آيند. اگر قرار است به طور مستمر به كوه برويد به فدراسيون پزشكي – ورزشي مراجعه كنيد و براي يك سال خود را بيمه كنيد. اگر سرپرستي برنامه را به عهده داريد، دقت كنيد كه اعضاي برنامه ي شما بيمه باشند، شركت هاي بيمه حتي بيمه ي يك روزه نيز دارند.
13 – رفت و آمد
راه رسيدن به مبدا را بررسي كنيد. راه چگونه است؟ شوسه يا آسفالته؟ اگر شوسه است براي گذر ميني بوس مناسب است يا بايد از خودروهاي دو ديفرانسيال استفاده كرد؟ آيا خودروي عمومي وجود دارد يا بايد به صورت «دربستي» خودرو اجاره كنيد؟ در صورت كرايه كردن خودرو و به ويژه در برنامه هاي طولاني سعي كنيد.
از راننده اي استفاده كنيد كه قبلا با او آشنايي داشته باشيد. در حال حاضر يكي از عمده ترين هزينه ها در برنامه ها ترابري است. بنابراين سعي كنيد بيشترين ايمني را با كمترين هزينه به وجود آوريد.
14 – هواشناسی
از اداره هواشناسي پيش بيني منطقه ي مورد نظر را بخواهيد. در اينترنت نيز مي توانيد پيش بيني هواشناسي را ببينيد.
مرحله دوم مديريت در كوهنوردی – هنگام برنامه
ايمنی گروه
اصلي ترين وظيفه هر سرپرست حفظ سلامتي گروه است. موفق بودن برنامه در گرو سلامتي افراد آن است. تا جاي ممكن احتياط كنيد.
راهبری گروه
فنون راه يابي، كار با قطب نما، جهت يابي، نقشه خواني و استقرار در طبيعت را به خوبي بياموزيد، در آن مهارت به دست آوريد و سپس مديريت برنامه را به عهده گيريد. به همراه داشتن نقشه ي دقيق، قطب نما ،گزارش برنامه، عكس، يك ذره بين كوچک (براي بهتر ديدن نقشه) و در صورت امكان جي.پي .اس (G.P.S) را فراموش نكنيد.
اجرا طبق برنامه پيش بينی شده
سعي كنيد برنامه را طبق پيش بيني انجام دهيد. جز هدف اصلي شايد لازم باشد در مواردي هدف فرعي هم داشته باشيد. اگر در صورت كم آوردن زمان يا دليل ديگر به هدف اصلي دست پيدا نكرديد يك جايگزين داشته باشيد.
نظارت بر حسن اجرای برنامه
از هر عاملي براي خوب اجرا شدن برنامه استفاده كنيد. با همه يكسان رفتار كنيد، تصور اينكه سرپرست با يكي از اعضا نزديک تر شده است براي تيم نامناسب است. در هر لحظه بدانيد هر يك از اعضاي گروه كجا هستند. با تعدادي برنامه اجرا كنيد كه بتوانيد روي آنها مديريت خوبي داشته باشيد، نه بيشتر.
جز تقسيم كار تقسيم بار بين افراد را با توجه به ويژگي هايشان انجام دهيد. دقت داشته باشيد كه وسايل انفرادي هر يک مناسب همان برنامه باشد.
كنترل روحی و جسمی اعضا
برنامه ي يك روزه با ده روزه متفاوت است. مطمئنا وضعيت روحي و جسمي شركت كنندگان در روز اول با روز دهم تفاوت خواهد كرد. مراقب بي حوصله شدن و فرسوده شدن شركت كنندگان باشيد.
اين وضع حتي ممكن است در يك برنامه يك روزه هم به وجود آيد. وقتي شور و نشاط ساعات اوليه به خستگي ساعات آخر تبديل مي شوند اعضاي تيم ممكن است حتي در مواردي به افرادي پرخاشجو تبديل شوند. حتي برخوردهاي اعضاي تيمتان با يكديگر بايد مورد توجه شما قرار داشته باشد.
كاردانی هنگام بروز خطر
ويژگي يك مدير آزموده گرفتن بهترين تصميم در بدترين موقعيت است. هنگام بروز خطر بايد سريع تصميم گرفت و آن تصميم بايد درست باشد. گاهي اوقات بدون مشاوره با ديگران و به سرعت بايد تصميم بگيريد، هميشه براي اين نوع تصميم گيري آماده باشيد.
احترام به مردمان
به آداب و رسوم كوه نشينان احترام بگذاريد هيچگاه رفتاري نداشته باشيد كه به نظر آنان تحقيرآميز شمرده شود. آنها را دست كم نگيريد و تصور نكنيد كه شما به هر دليل از آنها برتريد.
احترام به طبيعت
طبيعت را آلوده نكنيد. اكوسيستم هاي كوهستاني آسيب پذيرترين اكوسيستم ها شمرده مي شوند. در نيم قرن اخير بيشترين آلودگي و تخريب را در ارتفاعات بالاي 3000 متر توسط كوهنوردان صورت گرفته است.
مرحله سوم مديريت در كوهنوردی – پس از برنامه
اطلاع رسانی
آيا برنامه ي شما آن اندازه اهميت دارد كه ديگران بتوانند از آن استفاده كنند. با برگزاري جلسه های گزارش و نمايش فيلم و اسلايد و درج در نشريه هاي ورزشي تجارب خود را براي ديگران شرح دهيد. فاصله ي زماني مناسب بين اجراي برنامه و اطلاع رساني مهم است. شرح يكي از مهم ترين برنامه هاي كوهنوردي ايران به صورت كتاب منتشر شد، اما 5 سال پس از اجراي برنامه.
تسويه حساب
بلافاصله پس از پايان برنامه حساب هاي برنامه را مشخص كنيد. به هر يك از شركت كنندگان برگه اي دهيد كه در آن ريز مخارج برنامه ثبت شده باشد، اگر وقتي براي اين كار نيست، براي هر يك از شركت كنندگان فهرست مخارج را بخوانيد.
منبع: كارآموزي سنگنوردي
كميته كوهنوردي فدراسيون كوهنوردي جمهوري اسلامي ايران
