مدیریت در کوهنوردی
مدیریت در کوهنوردی
برنامه های ورزش های کوهستانی از نیم روزه تا چند روزه، از بهاره تا زمستانه و از آسان تا سخت در 3 مرحله اجرا می شود:
- پیش از اجرا
- به هنگام اجرا
- پس از اجرا
هر برنامه لازم به در نظر گرفتن مواردی هستیم که ممکن است چگونگی آن در برنامه های آسان و سخت متفاوت باشد.
مرحله اول مدیریت در کوهنوردی – پیش از برنامه
1 – هدف
هدف را در برنامه مشخص کنید و پس از آن همه چیز وابستگی تمام به هدف دارد. اگر هدف شما صعود قله است تمام برنامه ریزی پیش بینی و تدارک باید برای رسیدن به قله صرف شود. اگر قرار است تیمی سنگنورد را به قهرامانی برسانید همه چیز باید اختصاص به اول شدن شما در مسابقه داشته باشد.
اگر قرار است مسیری دشوار را در دیواره های سنگی بگشایید همه چیز باید در بالا بردن توان و تکنیک شما تا اندازه ای باشد که بتوانید به خوبی به هدف برسید. فقط در یک جا شما مجازید از رسیدن به هدف صرف نظر کنید، جایی که سلامتی و ایمنی گروه در صورت ادامه برنامه با خطر روبرو شود.
2 – به دست آوردن آگاهی
هر قدر می توانید درباره برنامه ای که قصد انجام آن را دارید بررسی کنید. اگر برنامه شما بالاروی از یک چکاد است این فهرست را کامل کنید: نام چکاد، فرازها، موقعیت جغرافیایی، ارتباط چکاد با کوه های دیگر، آبادیهای اطراف، راه های رسیدن به مبدا صعود، راه های رسیدن به چکاد و چگونگی مسیر، تخمین زمانی رسیدن به چکاد از مبدا صعود، محل مناسب برای شب مانی، نقاطی که آب آشامیدنی دارد، راهنمای محلی و وسایل فنی لازم.
بهترین حالت ممکن این است که بعد از جمع آوری آگاهی های لازم با کسی مشورت کنید که برنامه مورد نظر شما را به تازگی اجرا کرده باشد. اطلاعات به دست آورده را روی یک نقشه دقیق پیاده کنید.
در برنامه های دیواره نوردی پرسش های شما متفاوت خواهد بود: طول دیواره، تعداد کارگاه، نوع کارگاه (ثابت است یا خیر)، جنس سنگ، درجه سختی طول های مختلف، پایدار بودن کارگاه، تعداد و نوع ابزار لازم.
3 – انتخاب شیوه
می خواهید به شیوه آلپی صعود کنید یا شیوه کلاسیک؟ صعود سریع را ترجیح می دهید یا صعود عادی؟ انتخاب شیوه نوع و اندازه تدارک و تمرین را معلوم می کند.
4 – طراحی برنامه و برآورد هزینه
با استفاده از آگاهی هایی که به دست آورده اید و مشاوره با افراد با تجربه طراحی ابتدایی برنامه را انجام دهید و آن را زمان بندی کنید. در همین مرحله است که هزینه ی برنامه را به دقت برآورد خواهید کرد. برآورد هزینه باید از همان ابتدا انجام گیرد. این جمله که؛ اگر می دانستم خرج برنامه اینقدر زیاد می شود، اصلا در برنامه شرکت نمی کردم؛ نباید از شرکت کنندگان در برنامه شنیده شود.
5 – اعلان برنامه و عضوگیری
اگر عضو گروه یا هیئت کوهنوردی هستید که اعلان برنامه و عضوگیری از طریق همان گروه یا هیئت انجام خواهد شد و اگر نه باید از طریق ارتباطات دوستانه و تلفن دوستانتان را باخبر کنید.
6 – توجیه گروه
تمام آگاهی هایی را که به دست آورده اید، شیوه ای را که انتخاب کرده اید، با انتظاراتی که از گروه دارید در جلسه ای توجیهی مطرح کنید. در همان جلسه تقسیم کار را نیز انجام دهید. در برنامه های سخت میزان خطر را یادآوری کنید، اگر درجه خطر بالا است آن را صادقانه با دوستانتان مطرح کنید.
اگر به طور مثال برنامه ای را برای صعود به قله ی کا2 طراحی می کنید به صراحت به دوستانتان بگویید که نیمی از کسانی که قصد صعود قله ی کا2 را داشته اند تا به حال کشته شده اند.
اگر به دیواره ی علم کوه صعود می کنید سوانح قبلی را بررسی کنید و در صورت پیدا کردن اشتباه، گروه را توجیه کنید که همان اشتباه را مرتکب نشوند. اشتباه کردن در ورزش های دیگر با پوئن از دست دادن یا در بدترین حالت ممکن با اخراج ورزشکار همراه است اما در ورزش های کوهستانی اشتباه کردن معمولا با آسیب جبران ناپذیر همراه است.
7 – انتخاب نفر
مدیر برنامه باید اعضای خود را بسیار خوب بشناسد و هرچه درجه سختی بالاتر و مدت اجرای برنامه زیادتر باشد میزان این شناخت باید دقیق تر و کامل تر باشد. در انتخاب نفر تعارف نداشته باشید و به پنج عامل مهم توجه کنید: توان کنونی، توان روحی، طاقت، تجربه، سابقه ی پزشکی.
توان کنونی
توان یعنی داشتن آمادگی جسمانی مناسب برای اجرای برنامه پیش بینی شده. ممکن است شخصی که قبلا توان بسیار بالایی داشته است ومدتی از ورزش دور بوده است بخواهد با شما همراه شود، در این حالت به توان کنونی فرد توجه شود نه توانی که روزی داشته است.
توان روحی
توان روحی یعنی داشتن آمادگی روحی لازم برای به پایان رساندن برنامه پیش بینی شده.
طاقت
ورزشکاران پرتوان الزاما نباید پرطاقت هم باشند، افراد پرطاقتی هم وجود دارند که پرتوان نیستند. در برخی از برنامه ها ممکن است عامل پرطاقتی نقش مهم تری داشته باشد پس با توجه به این مسئله افراد تیمتان را انتخاب کنید.
تجربه
از دعوت افراد مجرب به برنامه خود غافل نشوید. تمام بار و مسئولیت تیم را روی دوش خود نگذارید و سعی نکنید که در گروه تنها نقش را برعهده بگیرید. برای هر کس نقشی شایسته و مناسب را درنظر بگیرید. وجود دو سه نفر مجرب در کنار سرپرست برنامه ایمنی را بسیار بالا می برد.
سابقه پزشکی
دانستن نارسایی قلبی و بیماری های دیگر به ویژه در برنامه های سخت و پرارتفاع برای سرپرست هر برنامه واجب است.
8 – تقسیم کار
قرار نیست چون سرپرست هستید همه ی کارها را خود انجام دهید، قرار است مدیر خوبی باشید. با توجه به توان، کارآیی و تجربه کار را به شایسته ترین نفر بسپارید، در برنامه های بزرگ و اردویی برای این مسئولیت ها فرد شایسته ای انتخاب کنید: مسئول فنی، مسئول مالی، مسئول تدارک، مسئول آمادگی جسمانی (تا قبل از اجرای برنامه)، مسئول تغذیه، مسول تصویربرداری، مسئول گزارش نویسی، مسئول کمک های اولیه.
9 – تمرین
هر برنامه ی ورزش های کوهستانی با توجه به شیوه، تمرین ویژه خود را لازم دارد. تمرین های سرعتی که برای یک تیم سنگنورد مسابقه دهنده طراحی می شود با تمرین های استقامتی صعود زمستانی یک کوه بلند متفاوت است. تمرین باید به گونه ای طراحی و اجرا شود که آمادگی فرد شرکت کننده بالاتر از هدف مورد نظر باشد نه به اندازه ی آن.
10 – تدارک
برای راحتی در برنامه ریزی تدارک را به چهار گروه بخش کنید: ساز و برگ انفرادی، ابزار فنی، وسایل عمومی و آذوقه.
ساز و برگ انفرادی: مجموعه ای از ابزار، لوازم و پوشاکی است که یک کوهنورد در یک برنامه باید با خود همراه داشته باشد بین نوع وسایل انفرادی و نوع برنامه رابطه ی مستقیم وجود دارد.
ابزار فنی
مجموعه ای از وسایل است که در صعودهای فنی به کار می رود. ابزار فنی باید پیش از اجرای برنامه به لحاظ سالم و ایمن بودن با دقت توسط سرپرست یا کسی که به عنوان مسئول فنی انتخاب شده است کنترل گردد.
وسایل عمومی
وسایلی که مورد استفاده ی آن برای بیش از یک نفر است مانند چادر، وسایل خوراک پزی، وسایل روشنایی.
آذوقه
مقدار غذایی که شرکت کننده در یک برنامه به آن احتیاج دارد. در برنامه ریزی غذایی باید اندازه ای را به عنوان ذخیره در نظر گرفت. در برنامه های بزرگ شاید لازم باشد که برنامه ریزی غذایی توسط کسی صورت گیرد که متخصص باشد یا تحصیلات آکادمیک داشته باشد.
11 – کمکهای اولیه
همراه داشتن جعبه ی کمک های اولیه فراموش شدنی نیست. به تناسب افراد شرکت کننده در گروه کمک های لازم را همراه داشته باشید و کسی را که دوره ی کمک های اولیه را دیده باشد. در برنامه های برون مرزی معمولا یک پزشک با گروه همراه می شود.
12 – بیمه
کلیه ی شرکت کنندگان در برنامه باید بیمه باشند. سوانح فقط در برنامه ای سخت و طولانی پیش نمی آیند. اگر قرار است به طور مستمر به کوه بروید به فدراسیون پزشکی – ورزشی مراجعه کنید و برای یک سال خود را بیمه کنید. اگر سرپرستی برنامه را به عهده دارید، دقت کنید که اعضای برنامه ی شما بیمه باشند، شرکت های بیمه حتی بیمه ی یک روزه نیز دارند.
13 – رفت و آمد
راه رسیدن به مبدا را بررسی کنید. راه چگونه است؟ شوسه یا آسفالته؟ اگر شوسه است برای گذر مینی بوس مناسب است یا باید از خودروهای دو دیفرانسیال استفاده کرد؟ آیا خودروی عمومی وجود دارد یا باید به صورت «دربستی» خودرو اجاره کنید؟ در صورت کرایه کردن خودرو و به ویژه در برنامه های طولانی سعی کنید.
از راننده ای استفاده کنید که قبلا با او آشنایی داشته باشید. در حال حاضر یکی از عمده ترین هزینه ها در برنامه ها ترابری است. بنابراین سعی کنید بیشترین ایمنی را با کمترین هزینه به وجود آورید.
14 – هواشناسی
از اداره هواشناسی پیش بینی منطقه ی مورد نظر را بخواهید. در اینترنت نیز می توانید پیش بینی هواشناسی را ببینید.
مرحله دوم مدیریت در کوهنوردی – هنگام برنامه
ایمنی گروه
اصلی ترین وظیفه هر سرپرست حفظ سلامتی گروه است. موفق بودن برنامه در گرو سلامتی افراد آن است. تا جای ممکن احتیاط کنید.
راهبری گروه
فنون راه یابی، کار با قطب نما، جهت یابی، نقشه خوانی و استقرار در طبیعت را به خوبی بیاموزید، در آن مهارت به دست آورید و سپس مدیریت برنامه را به عهده گیرید. به همراه داشتن نقشه ی دقیق، قطب نما ،گزارش برنامه، عکس، یک ذره بین کوچک (برای بهتر دیدن نقشه) و در صورت امکان جی.پی .اس (G.P.S) را فراموش نکنید.
اجرا طبق برنامه پیش بینی شده
سعی کنید برنامه را طبق پیش بینی انجام دهید. جز هدف اصلی شاید لازم باشد در مواردی هدف فرعی هم داشته باشید. اگر در صورت کم آوردن زمان یا دلیل دیگر به هدف اصلی دست پیدا نکردید یک جایگزین داشته باشید.
نظارت بر حسن اجرای برنامه
از هر عاملی برای خوب اجرا شدن برنامه استفاده کنید. با همه یکسان رفتار کنید، تصور اینکه سرپرست با یکی از اعضا نزدیک تر شده است برای تیم نامناسب است. در هر لحظه بدانید هر یک از اعضای گروه کجا هستند. با تعدادی برنامه اجرا کنید که بتوانید روی آنها مدیریت خوبی داشته باشید، نه بیشتر.
جز تقسیم کار تقسیم بار بین افراد را با توجه به ویژگی هایشان انجام دهید. دقت داشته باشید که وسایل انفرادی هر یک مناسب همان برنامه باشد.
کنترل روحی و جسمی اعضا
برنامه ی یک روزه با ده روزه متفاوت است. مطمئنا وضعیت روحی و جسمی شرکت کنندگان در روز اول با روز دهم تفاوت خواهد کرد. مراقب بی حوصله شدن و فرسوده شدن شرکت کنندگان باشید.
این وضع حتی ممکن است در یک برنامه یک روزه هم به وجود آید. وقتی شور و نشاط ساعات اولیه به خستگی ساعات آخر تبدیل می شوند اعضای تیم ممکن است حتی در مواردی به افرادی پرخاشجو تبدیل شوند. حتی برخوردهای اعضای تیمتان با یکدیگر باید مورد توجه شما قرار داشته باشد.
کاردانی هنگام بروز خطر
ویژگی یک مدیر آزموده گرفتن بهترین تصمیم در بدترین موقعیت است. هنگام بروز خطر باید سریع تصمیم گرفت و آن تصمیم باید درست باشد. گاهی اوقات بدون مشاوره با دیگران و به سرعت باید تصمیم بگیرید، همیشه برای این نوع تصمیم گیری آماده باشید.
احترام به مردمان
به آداب و رسوم کوه نشینان احترام بگذارید هیچگاه رفتاری نداشته باشید که به نظر آنان تحقیرآمیز شمرده شود. آنها را دست کم نگیرید و تصور نکنید که شما به هر دلیل از آنها برترید.
احترام به طبیعت
طبیعت را آلوده نکنید. اکوسیستم های کوهستانی آسیب پذیرترین اکوسیستم ها شمرده می شوند. در نیم قرن اخیر بیشترین آلودگی و تخریب را در ارتفاعات بالای 3000 متر توسط کوهنوردان صورت گرفته است.
مرحله سوم مدیریت در کوهنوردی – پس از برنامه
اطلاع رسانی
آیا برنامه ی شما آن اندازه اهمیت دارد که دیگران بتوانند از آن استفاده کنند. با برگزاری جلسه های گزارش و نمایش فیلم و اسلاید و درج در نشریه های ورزشی تجارب خود را برای دیگران شرح دهید. فاصله ی زمانی مناسب بین اجرای برنامه و اطلاع رسانی مهم است. شرح یکی از مهم ترین برنامه های کوهنوردی ایران به صورت کتاب منتشر شد، اما 5 سال پس از اجرای برنامه.
تسویه حساب
بلافاصله پس از پایان برنامه حساب های برنامه را مشخص کنید. به هر یک از شرکت کنندگان برگه ای دهید که در آن ریز مخارج برنامه ثبت شده باشد، اگر وقتی برای این کار نیست، برای هر یک از شرکت کنندگان فهرست مخارج را بخوانید.
منبع: کارآموزی سنگنوردی
کمیته کوهنوردی فدراسیون کوهنوردی جمهوری اسلامی ایران
