قله کرکس

قله کرکس واقع در رشته‌کوه کرکس از کوه‌های مرکزی ایران با پهنه‌ای به وسعت ۳۴۰۰ کیلومترمربع است که در جهت شمال‌غربی – جنوب‌شرقی امتداد یافته است. ارتفاع قله کرکس ۳۸۹۵ متر از سطح دریاست.

رشته‌کوه کرکس از سنگ‌های آذرین متوسط از لحاظ اسیدی یا بازی آذر آواری تشکیل شده است. از نظر زلزله‌خیزی مناطق جنوبی آن پرزیان و مناطق شمالی آن نیمه زیان به حساب می‌آیند.

موقعیت جغرافیایی قله کرکس

قله کرکس بخشی از رشته‌کوه‌های مرکزی ایران در استان اصفهان است و مهمترین کوه شهرستان نطنز (اصفهان) بشمار می‌رود که شمال‌غربی آن شهرستان کاشان و در جنوب‌شرقی شهرستان نطنز، شرق شهرستان برخوار و میمه و غرب شهرستان اردستان واقع شده‌ است.

در حقیقت کرکس را شهرهای نطنز و طرقرود، کشه و روستاهای تامه، اوره، هنجن، ابیانه و بیدهند و تعدادی روستای کوچکتر در آغوش گرفته‌اند.

قلل واقع در رشته‌کوه کرکس به علت ارتفاع زیادی که دارند تقریباً در نیمی از سال پوشیده از برف بوده و منبع اصلی چشمه‌های متعددی از جمله چشمه کامو، چشمه گزرتو و چشمه چورنکی است که در دامنه‌های این کوهستان جریان دارند.

میزان بارندگی سالانه آن بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیمتر است که این کوهستان را در شمار مناطق خشک تا نیمه خشک قرار داده است. از کوهستان کرکس رودهایی که اغلب خشک‌رودی بیش نیستند سرچشمه می‌گیرد. سرچشمه رودهای منطقه بیشتر تا اوایل تیرماه خشک می‌شوند.

کوه کرکس حاصل گدازه‌هایی است که از راه شکاف‌های موجود در سطح زمین به بیرون راه یافته‌اند. سطح زیر پوشش کوهستان کرکس در استان اصفهان بالغ بر ۳۰۰ هزار هکتار است که ۹۸ هزار هکتار آن به عنوان منطقه شکار ممنوع انتخاب و اعلام شده است.

پوشش گیاهی و جانوری کوهستان کرکس

موقعیت جغرافیایی و شرایط زیستی کوهستان کرکس به گونه‌ای است که امکان وجود انواع جانوران وحشی اعم از خزندگان، پرندگان و پستاندارانی نظیر کل و بز، قوچ و میش وحشی، آهو، گراز (خوک وحشی)، گرگ، شغال، روباه، کفتار، گربه وحشی، پلنگ، تشی، پایکا (نوعی موش صحرایی که در ارتفاعات زیست می‌کند) و غیره در آن وجود دارد.

انواع مارها در دامنه‌های این کوهستان و دشت‌های مجاور یافت می‌­شود که از جمله آنها به مارهای سمی جعفری و مارهای کم خطرتر دوسر می‌توان اشاره کرد.

دامنه‌های کرکس به دلیل وجود منابع آب کافی و نیز اعتدال شرایط اقلیمی و رویش انواع گیاهان مرتعی، زینتی و تجاری در ردیف مراتع نسبتاً خوب منطقه و کشور است. پوشش گیاهی کرکس بیشتر شامل گیاهان بوته‌ای (انواع گندمیان، درمنه، گون، گیاهان دارویی و …) و درختچه‌هایی است که به صورت پراکنده دیده می‌شود.

وجه تسمیه قله کرکس

علت نامگذاری قله کرکس بخاطر وجود کرکس‌های کوچک و سیاه رنگ است که همچون باز شکاری بر فراز دامنه آن در پروازند. حمدالله مستوفی در خصوص این کوه اینگونه نقل می‌کند که کوهی سخت و بلند است که از بلندی، کرکس بر فرازش نمی‌رود و بدین‌سان به این نام مشهور است.

با توجه به وجود یک اتاقک بر بلندای یکی از قله‌های این کوه، داستان دیگری هم بین مردم منطقه در مورد این نامگذاری نقل می‌گردد مبنی بر اینکه کرکس اهلی حاکم منطقه نطنز در اثر درگیری با ماری که قصد نیش زدن حاکم را داشت، می‌میرد. حاکم هم برای یادبود کرکس فداکار اتاقکی بر بلندای کوه ساخته و جسد کرکس را در آن دفن می‌کند.

روایت دیگری نیز وجود دارد، اینکه دامنه قله کرکس شکارگاه شاه عباس صفوی بوده و باز شکاری (کرکسی) در شکار به او کمک می‌کرده است. روزی شاه قصد نوشیدن جام آبی که آغشته به زهر یک مار بوده را داشته که آن باز شکاری (کرکس) با بال زدن و ریختن آب آن ظرف مانع نوشیدنش می‌­گردد.

بنابراین شاه با عصبانیت کرکس را کشته و پس از آنکه از ماجرا آگاه می‌گردد از کرده خویش پشیمان شده و برروی جسد آن کرکس آرامگاهی در دامنه کوه ساخته که تا به حال نیز آثار آن آرامگاه موجود است و به همین علت این کوه را کرکس نامیدند.

(البته این داستان در مورد کوهی به نام گنبدِ باز نیز نقل شده است که شاه عباس بنای یابودی از باز شکاری خود بر فراز این کوه ساخته است و احتمالا روایت کوه کرکس و عباس شاه اشتباه است.)

پیش‌بینی آب و هوای قله کرکس

صعود به قله کرکس در چهار فصل امکان‌پذیر است فقط در فصل زمستان، سرمای بسیار شدیدی در این منطقه وجود دارد و صعود به این قله نیازمند به تجهیزات زمستانی است.

پیش‌بینی آب و هوای قله کرکس در ارتفاع‌های گوناگون موجود است.

۲۰۰۰ متر    /    ۳۰۰۰ متر    /    ۳۸۹۰ متر

مسیرهای صعود به قله کرکس

۱- مسیر جنوبی قله کرکس (روستای کشه): جاده نطنز – اصفهان، روستای طرق‌رود در ۲۵ کیلومتری نطنز، روستای کشه در ۵ کیلومتری طرق‌رود / متوسط زمان صعود از این مسیر ۵ ساعت می‌باشد.

۲- مسیر شرقی قله کرکس (روستای طامه): نطنز، روستای طامه در ۴ کیلومتری غرب نطنز، باغ‌های دراش در غرب روستا، دره پاکدار در جنوب باغ‌ها / متوسط زمان صعود از این مسیر ۶ الی ۷ ساعت می‌باشد.

۳- مسیر شمال‌شرقی قله کرکس (روستای اوره): جاده نطنز – کاشان، امامزاده سلطان گورآباد، روستای اوره / متوسط زمان صعود از این مسیر ۷ ساعت می‌باشد.

۴- مسیر شمال‌غربی قله کرکس (روستای بیدهند): ۱۸ کیلومتری جاده قدیم نطنز – کاشان، پل هنجن، بعد از روستاهای هنجن، چیمه و لوجر، روستای بیدهند / متوسط زمان صعود از این مسیر در حدود ۵ ساعت می‌باشد. بهترین و کاملترین نمای قله کرکس از روستای بیدهند قابل رویت بوده و کمترین فاصله زمانی صعود به قله از مبدا روستای بیدهند امکان پذیر است.

رایجترین مسیر صعود به قله کرکس مسیر جنوبی از روستای کشه می‌باشد.

کروکی صعود به قله کرکس

دانلود جی پی اس مسیرهای صعود به قله کرکس

صعود به قله کرکس

• مسیر جنوبی: روستای کشه، متوسط زمان صعود ۵ ساعت
• مسیر شرقی: روستای طامه، متوسط زمان صعود ۶ ساعت
• مسیر شمال‌شرقی: روستای اوره، متوسط زمان صعود ۷ ساعت
• مسیر شمال‌غربی: روستای بیدهند، متوسط زمان صعود ۵ ساعت
• خط‌الرأس: مسیر چشمه لاعشه از طریق چشمه اصفهانی‌ها
• خط‌الرأس: مسیر گله از مسیر طامه

مسیر جنوبی صعود به قله کرکس از روستای کشه

این مسیر از طرق‌رود که در فاصله ۲۵ کیلومتری نطنز است آغاز می‌شود طرق‌رود نیز در جاده نطنز – اصفهان قرار دارد و تا روستای کشه که آخرین آبادی در مسیر است ۵ کیلومتر فاصله دارد.

از کشه به طرف چشمه اصفهانی‌ها که در مجاورت یک مرکز توریستی (مرغداری سابق) است می‌رویم و بعد از چشمه در راه مالرو به طرف شمال رفته، تا به چشمه لیاسن برسیم که تا اینجای راه شیب راه کم است.

از مشخصات این چشمه درختان گردو است، از اینجا به بعد مسیر، شیب تند می‌شود. در مسیر از کنار آبشاری می‌گذریم و با پشت سر گذاشتن این آبشار، پناهگاه نمایان می‌شود.

پناهگاه کرکس طی سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ به همت گروه کوهنوردی مخابرات اصفهان در زمان مدیریت مرحوم مهندس علی نادیپور و دیگر مدیران و‌ مسئولین محترم وقت ساخته شده است و تنها پناهگاه موجود در منطقه کرکس است.

البته در آن سال‌ها از نظرات و پیشنهادات مسئولین و دست‌اندرکاران هیات کوهنوردی اصفهان نیز استفاده شده است.

پناهگاه کرکس شامل سه اتاق و یک سالن بزرگ می‌باشد که گنجایش ۶۰ کوهنورد را دارد. اتاق‌های تمیز، چشمه در کنار پناهگاه و سرویس بهداشتی از امکانات دیگر پناهگاه کرکس می‌باشد. پناهگاه بزرگ و زیبای کرکس در سال ۱۳۸۴ افتتاح گردیده است.

برای صعود در روزهای غیر از پایان هفته و استفاده از پناهگاه، باید از پیش با هیات کوهنوردی استان اصفهان هماهنگی لازم صورت پذیرد. البته جانپناه فلزی و قدیمی کرکس کمی بالاتر از پناهگاه هنوز قابل استفاده است.

حکم صعود به قله کرکس

حکم صعود به قله کرکس نیز در پناهگاه کرکس صادر می‌شود.

شاید تنها مشکل پناهگاه کرکس نداشتن سیستم گرمایش در زمان سرما و سرویس بهداشتی نامناسب آن است که می‌تواند خیلی بهتر از این باشد، امیدواریم با همت گروه‌های کوهنوردی و کوهنوردان با کمک به این پناهگاه، امکانات بیشتر و مجهزتر گردد.

برای صعود به قله بایستی از کنار پناهگاه که چشمه‌ای نیز روبروی آن دائماً جریان دارد از مسیر راه مالرو با شیبی تند به راه خود ادامه داده تا به تابلوی راهنمای مسیر برسیم.

تابلویی که توسط شرکت مخابرات استان اصفهان، مسیر صعود تابستانه و زمستانه را مشخص می‌کند. احتمال وقوع بهمن در زمان عبور از مسیر تابستانه در فصل زمستان دلیل وجود این تابلو است.

در ادامه مسیر از پاکوب کنار شن اسکی شیب تند را طی نموده تا بر روی یال قرار گیریم. با قرار گرفتن بر روی یال، قله کرکس نمایان خواهد شد. از اینجا تا ایستادن بر فراز قله زمان کمی را صرف خواهید نمود.

برای مسیر فرود از قله کرکس هم می‌توانید با استفاده از شن اسکی کنار پاکوب با سرعت بهتری به سمت پناهگاه بازگشته و پس از اندکی استراحت و نوشیدن آب گوارای چشمه مسیر بازگشت را تا دهکده توریسی رایان نطنز و پس از آن روستای کشه ادامه دهید.

مسیر شرقی صعود به قله کرکس از روستای طامه

این مسیر از نطنز شروع می‌شود که باید از جنب هتل سرابان به روستای طامه در غرب نطنز برویم. این جاده حدود ۴ کیلومتر است از طامه به طرف باغ‌هایی که در غرب روستا به نام دراش هستند می‌رویم.

در اینجا دو دره واقع است یکی پاپول که در امتداد باغ‌های روستا قرار دارد و در انتهای آن آبشار زیبایی وجود دارد و دره دیگر به نام پاکدار که در جنوب باغ‌ها است و مسیر از این دره شروع می‌شود که باید تا گردنه آن برویم و سپس از کمرکش کوه به طرف غرب حرکت کنیم.

شاخصه صحیح بودن این مسیر تک درخت سپیدار بلند است که از کنار آن می‌گذریم و سپس با گذشتن از دره‌ای فرعی به دره‌ای طولانی می‌رسیم که به قله منتهی می‌شود این مسیر بسیار زیبا است. در این دره، آب تا یک ساعت مانده به قله جریان دارد به همین دلیل آبشارهای متعددی در مسیر دیده می‌شود.

لازم به ذکر است که آب‌های دره‌های دیگر نیز به این دره می‌پیوندند که این نیز صحیح بودن مسیر را نشان می‌دهد قسمت‌های آخر این دره سنگی می‌شود که باید این سنگ‌ها را دور زد تا به قله رسید زمان طی شده در این مسیر ۶ الی ۷ ساعت است.

مسیر شمال شرقی صعود به قله کرکس از روستای اوره

پس از خروج از نطنز به میدانی که تابلوی روستای اوره را دارد می‌رسم، بایستی به سمت کاشان مسیر را ادامه دهیم تا به جاده جدید که تابلوی امامزاده سلطان گورآباد را دارد برسیم، این جاده از بالای روستای اوره می‌گذرد.

تا روستای اوره حدود ۵ کیلومتر است که با خودروهای شخصی می‌توانیم تا امامزاده سلطان گورآباد برویم سپس مسیر را از پایین امامزاده ادامه می‌دهیم.

دره اصلی را که همواره جریان آب بیشتری دارد ادامه می‌دهیم پس از ورود به دره در حدود ۳۰ دقیقه بعد، از کنار آبشار گذشته و در انتها به شیب تند شنی خواهیم رسیم که به قله منتهی می‌شود. این مسیر نیز یکی از مسیرهای زیبای صعود به قله کرکس می‌باشد که حدود ۶ ساعت متوسط زمان صعود آن می‌باشد.

مسیر شمال غربی صعود به قله کرکس از روستای بیدهند

برای رسیدن به روستای بیدهند بعد از طی ۱۸ کیلومتر از جاده قدیم نطنز – کاشان به پل هنجن می‌رسیم از این پل جاده فرعی دو قسمت می‌شود که یکی به ابیانه منتهی می‌شود و جاده دیگر پس از گذشتن از روستای هنجن، چیمه و لوجر به دو راهی بیدهند – فریزهند می‌رسد.

جاده‌ی سمت چپی به بیدهند منتهی می‌گردد. این جاده تا روستای چیمه آسفالت است. در بیدهند امامزاده‌ای هست که برای شب‌مانی مناسب است. از روستا به طرف جنوب می‌رویم تا به آخر بیشه برسیم.

راه صعود از این محل شروع می‌شود. با طی کردن راه مالرو در کنار آب به دو راهی می‌رسیم که در کنار یک آغل سنگی ساخته شده است و با ادامه دره سمت چپ و راه مالرو به طرف جنوب و تا سرچشمه آب پیش می‌رویم.

سپس با صعود از دامنه شرقی دره به طرف جنوب شرقی ادامه مسیر می‌دهیم تا به صخره بر می‌خوریم که باید از کنار آن رد شد و باز هم به طرف جنوب شرقی حرکت نمائیم تا به قله برسیم. متوسط زمان صعود از این مسیر حدود ۵ ساعت می‌باشد.

قله‌های کوهستان کرکس

• کرکس ۳۸۹۵ متر
• شاهین ۳۸۰۰ متر
• کرگز (گرگش) ۳۵۸۸ متر
• اردهال (دومیر) کاشان ۳۵۰۳ متر
• غلبه شاه ۳۴۹۳ متر
• لالیوان ۳۳۵۰ متر
• پنجه علی ۳۲۲۵ متر
• ارشد ۳۱۹۹ متر
• قلعه تایین ۲۷۰۰ متر
• کمرسیاه ۳۶۳۰ متر
• زیرپل ۳۶۳۰ متر
• هشاش ۳۲۱۰ متر
• ریزنده ۲۹۸۰ متر
• کش قبله ۲۶۰۰ متر
• کوه کلنگ ۲۲۴۸ متر

برخی از عکس‌های صعود به قله کرکس

منابع:

• دانشنامه ویکی‌پدیا
• فهرست مرجع کوهنوردان
• msol.ir
• mountain forecast
• جعفری، عباس، گیتاشناسی ایران ـ کوه‌ها و کوهنامه ایران، گیتاشناسی، ۱۳۶۸ ـ تهران

گردآوری: پریسا رهبری