قله تخت سلیمان

قله تخت سلیمان (Takht-e-Soleyman) یکی از قلل مرتفع منطقه علم‌کوه و تخت سلیمان می‌باشد که در منطقه کوهستانی البرز غربی و در استان مازندران واقع شده است.

رایج‌ترین مسیر صعود به قله تخت سلیمان جبهه جنوبی است که از منطقه علم‌چال و گردنه شانه‌کوه عبور می‌کند. ارتفاع قله تخت سلیمان ۴۶۵۹ متر است.

معرفی منطقه تخت سلیمان

تخت سلیمان منطقه‌ای کوهستانی است واقع در استان مازندران با بیش از ۴۰ قله بالای ۴۰۰۰ متر، یخچال‌ها، برفچال‌ها و دیواره‌ها. منطقه تخت سلیمان از جمله مشهورترین ارتفاعات ایران و آشنا برای کوهنوردان داخلی و خارجی است.

منطقه تخت‌سلیمان از شمال به شهرهای چالوس، سلمان‌شهر، تنکابن و مناطق جنگلی، از جناح شرقی محاط بر دره رودخانه چالوس و از جناح غربی محدود به دره بزرگ سه‌هزار و بالاخره از جنوب و جنوب‌غربی به دره‌های طالقان و الموت منتهی می‌گردد.

موقعیت قله تخت سلیمان

قله تخت سلیمان از سمت شمال توسط تیغه‌ایی با ارتفاعات برج مانند ۴۴۰۰ متری به خط‌الرأس دندان اژدها و تیغه رستم نیش جنوبی متصل است و از جناح غرب و جنوب‌غربی توسط یال‌های پرشیب و ریزشی به مجموعه یخچال‌های هفت‌خوان می‌رسد.

تخت سلیمان از جنوب توسط تیغه‌ایی به برج‌های شانه‌کوه و در ادامه به وسیله گرده آلمان‌ها به قله علم‌کوه و ارتفاعات دیگر منطقه متصل است. این قله از سمت شرق هم با یال‌های پرشیب به یخچال‌های منطقه تخت‌چال و تخت‌سلیمان منتهی می‌شود که دیواره معروف تخت‌سلیمان هم در همین سمت قرار گرفته است.

قله تخت سلیمان از سمت غرب به یخچال غربی علم‌کوه به نام یخچال اسپیلت و یخچال هفت‌خوان ختم می‌شود.

جانپناه و پناهگاه تخت‌سلیمان

تا به امروز سه جانپناه در منطقه علم‌کوه و تخت‌سلیمان ساخته شده است.

جانپناه سرچال

جانپناه سرچال توسط فدراسیون کوهنوردی ساخته شده است. ارتفاع جانپناه سرچال حدود ۳۸۰۰ متر است و آب به صورت لوله‌کشی در کنار آن وجود دارد و همچنین سرویس بهداشتی نیز به صورت ساختمانی مجزا در کنار آن ساخته شده است.

جانپناه سیاه سنگ

جانپناه سیاه سنگ از سری جانپناه‌های فلزی است که در مسیر صعود به قله علم‌کوه و بعد از قله سیاه سنگ ساخته شده‌ است. ارتفاع جانپناه سیاه سنگ حدود ۴۳۰۰ متر است و مساحتی معادل ۱۵ متر دارد که برای ۱۲ نفر شبمانی مناسب است.

در سال‌های اخیر پنجره‌های این جانپناه از بین رفته است و امکان استفاده از آن مخصوصا در زمستان به علت پر شدن از برف وجود ندارد.

جانپناه خرسان

جانپناه خرسان نیز از سری جانپناه‌های فلزی است که در بین قله علم‌کوه و خرسان‌شمالی در سال ۱۳۷۵ ساخته شده‌ است. ارتفاع جانپناه خرسان حدود ۴۷۰۰ متر است و بلندترین جانپناه موجود در ایران به حساب می‌آید.

مساحت جانپناه خرسان ۱۵ متر است که برای ۱۲ نفر شبمانی مناسب است. در سال‌های اخیر پنجره‌های این جانپناه از بین رفته است و امکان استفاده از آن مخصوصا در زمستان به علت پر شدن از برف وجود ندارد.

گفتنی‌ست به علاوه جانپناه‌های فوق، قرارگاه‌های کوهنوردی رودبارک و ونداربن نیز تسهیلاتی مانند وسیله رفت و آمد تا پای صعود، امکان شب‌مانی و راهنمای کوهنوردی را ارائه می‌دهد.

مسیرهای صعود به قله تخت سلیمان

۱- رایج‌ترین مسیر صعود به قله تخت سلیمان در فصول تابستان و زمستان از رودبارک به ونداربن و سپس به سمت جانپناه سرچال و مسیر تخت‌چال و یا منطقه علمچال، گردنه شانه‌کوه، صعود یال جنوبی و نهایتا قله تخت سلیمان.

نکته: یال جنوبی منتهی به قله بسیار ریزشی است و این مسیر غالبا با یک شب‌مانی در جانپناه سرچال همراه است.

۲- جبهه غربی ( دره سه‌هزار ): دره سه هزار، گردنه شانه‌کوه، یال جنوبی و در آخر، قله تخت سلیمان.

۳- صعود به قله تخت سلیمان از مسیر دندان اژدها (جبهه شمالی): این مسیر که به صورت خط‌الرأسی به تخت سلیمان می‌رسد نیازمند گذر از برج‌های موسوم به دندان اژدها می‌باشد که مسیری بسیار خطرناک و دشوار است و نیازمند آمادگی، لوازم و تجهیزات کوهنوردی مناسب برای این صعود می‌باشد و از مسیرهای فنی می‌باشد.

این مسیر از جانپناه سرچال آغاز می‌گردد و پس از گذر از قله رستم نیش و سپس حرکت به سمت جنوب بروی خط‌الرأس سیاهگوک و دندان اژدها و سپس بر فراز قله تخت سلیمان پایان می‌پذیرد.

دانلود جی پی اس مسیر یخچال شمالی قله تخت سلیمان

توپوگرافی قله تخت سلیمان

شمال: قله سیاه‌گوک (۴۴۴۶ متر)، قله رستم نیش (۴۴۲۶ متر)، قله تخت رستم (۴۲۴۶ متر)

شمال شرق: قله کورماکوه (۴۰۲۰ متر)

شرق: قله سیاه‌کمان (۴۴۷۲ متر)

جنوب‌شرق: قله میان سه چال (۴۳۴۸ متر)، قله چالون (۴۵۱۶ متر)، قله سیاه سنگ (۴۶۰۴ متر)

جنوب: قله شانه کوه (۴۴۶۵ متر)، علم کوه (۴۸۵۰ متر)، قله خرسان شمالی (۴۶۸۰ متر)، قله خرسان جنوبی (۴۶۶۹ متر)، قله مرجیکش (۴۵۸۰ متر)، قله ستاره (۴۲۸۶ متر)، قله منار (۴۳۷۸ متر)، قله گردونکوه (۴۴۰۲ متر)، قله هزارچم (۴۳۱۷ متر)

جنوب‌غرب: قلل هفت خوان (۴۵۳۷ متر)

برخی نکات قابل توجه در صعود به تخت سلیمان

دسترسی به آب

• قرارگاه ونداربن؛
• چند متر بالاتر از کشتی سنگ؛
• جانپناه سرچال؛
• نرسیده به علم چال (چشمه‌ای به صورت فواره‌ای که آبی گل‌آلود و غیرشفاف دارد و حاصل ذوب برف می‌باشد)؛
• علم چال (در آبریزی که در امتداد یال منتهی به شانه کوه وجود دارد آب جاری حاصل از ذوب برف‌ها وجود دارد)؛
• از علم چال تا قله تخت سلیمان دسترسی به آب میسر نیست.

وضعیت آنتن دهی

• از جانپناه سرچال تا علم‌چال و قله تخت سلیمان آنتن دهی وجود ندارد.

موقعیت‌های مناسب جهت شبمانی

• قرارگاه ونداربن، پناهگاه سرچال، علم‌چال، چندمتر پایین‌تر از قله تخت سیمان

پوشش گیاهی

• ارس خزنده، گیاهان بالشتکی نظیر کلاه میرحسن، چوبک و گون؛
• از سرچال به بالا فاقد پوشش گیاهی می‌باشد.

پوشش جانوری

• کل و بز، خرس قهوه‌ای، پلنگ، گرگ، شغال، روباه، کبک دری و معمولی

نیاز به انجام کار فنی

•  در صورت استفاده از مسیر رایج، این صعود نیاز به کار فنی ندارد و فقط در بعضی نقاط با دست به سنگ بسیار مختصری رو به رو می‌شویم.

زیبایی‌های صعود

در تمام طول مسیر از علم‌چال تا قله تخت سلیمان دیواره علم‌کوه با شکوه و عظمتش کاملا قابل رؤیت و انرژی بخش است.

دید از قله

در صورت صاف بودن هوا از روی قله تخت سلیمان، در جناج جنوب‌شرقی قلل آزادکوه و دماوند تقریبا در یک خط قابل مشاهده خواهند بود. همچنین قله علم‌کوه و شاه‌البرز در جنوب، ناز و کهار و هفت‌خوانی در جنوب‌شرقی و قلل سیاه‌کمان و چالون در شرق مشاهده می‌شود.

در حال حاضر کوه‌های تخت سلیمان دارای بزرگترین مجموعه از یخچال‌های کوهستانی در ایران هستند. یخچال علم‌چال با طولی حدود ۳ کیلومتر و ۷۵۰ متر عرض و عمق حدود ۸۰ متری، در شمال قله علم‌کوه از بزرگترین یخچال‌های طبیعی کشور محسوب می‌شود.

دیگر یخچال‌های منطقه تخت سلیمان عبارتند از: هفت خوان، شمال‌غربی علم‌کوه، تخت سلیمان، مرجیکش، خرسان، تخت چال (پاتخت) و چالون.

وضعیت زمستانی قله تخت سلیمان

با توجه به اشاراتی که در خصوص قلل منطقه سلیمان شد ناگفته پیداست که پس از صعودهای دشواری چون مسیر دیواره‌ای علم‌کوه و خراسان نوبت به صعود به قللی چون تخت سلیمان می‌رسد.

بهترین مسیر دستیابی به این قله در زمستان در واقع همان مسیر تابستانی آن می‌باشد که البته دارای خطرات زیادی است از جمله چگونگی قرارگرفتن بر روی قله شانه‌کوه از اهمیت خاصی برخوردار است که بهتر است این مسیر از طریق یخچال علم‌چال طی گردد.

در ضلع شمالی شانه‌کوه منطقه بهمن خیز بزرگی قرار دارد که در زمستان می‌بایست با در نظر گرفتن نکات یک صعود زمستانی آن را دور زده و سپس بر روی مسیر تابستانی قرار گرفت. قله تخت سلیمان در زمستان در معرض وزش شدید بادهای غربی می‌باشد.

ویژگی‌های قله تخت سلیمان

قله تخت سلیمان سرچشمه رودخانه‌ای است به همین نام که از ضلع شمالی آن سرچشمه می‌گیرد و به دره سه‌هزار سرازیر می‌شود. روی قله تا مدت‌ها قبل الوارهایی از چوب وجود داشته است که گویای روشنی از گذشته‌های دور قله و سرانجام آن به حساب می‌آید.

قله دارای چندین برف‌چال کوچک و یک یخچال بزرگ در جناح شمالی خود می‌باشد و مخروط اصلی آن توسط قلل فرعی کوتاه‌تری احاطه گردیده است.

یخچال بزرگ پاتخت در جناح شرقی و جنوبی‌شرقی، یخچال بزرگتر هفت خوان در جناح جنوبی آن امتداد دارد. همچنین دیواره مرتفعی به نام دیواره تخت سیلمان نیز به چشم می‌خورد.

صعود به قله

پس از پشت‌سر گذاردن رودبارک، ونداربن، دره بریر و کنگلک‌ها لیزونک به پناهگاه بزرگ سرچال در ارتفاع ۳۸۰۰ متری می‌رسیم و شبی را در این مکان سردسیر به سر می‌بریم. مسیر روز بعدمان در پای دامنه‌های پر از گل و گیاه پاتخت و از روی یخچال پر از سنگلاخ آن به سمت گردنه شانه‌کوه امتداد می‌یابد.

این مسیر در پشت یخچال زیبایی به پیش می‌رود که میان سه‌چال در سمت چپ و دیواره تخت سیلمان در سمت راست ما واقع گردیده است. مسیر را با انحراف به سمت چپ با صعود به برف‌چال کوچکی به سمت گردنه‌ای بین شانه‌کوه و میان سه‌چال ارتفاع گرفته و به یکباره در روبروی دیواره و قله علم‌کوه قرار می‌گیریم.

منظره دیواره و یخچال آن به حدی زیباست که مدت‌ها ما را به خود مشغول می‌سازد. مسیر را از طریق شیب تندی که پوشیده از تکه‌های سنگ است، تا نزدیکی قله شانه‌کوه بالا رفته و از نزدیکی قله به پشت برج‌های آن می‌رسیم. از اینجا یخچال بزرگ هفت خوان قلل آن و همچنین یخچال اسپیلت در چند شاخه‌ به خوبی به چشم می‌خورد.

مجدداً مسیر را به سمت شمال‌غربی بر روی یال پاتخت سلیمان و با تروارس قلل فرعی سر راه از حدود ۵۰ تا ۱۰۰ متری آنها سپری کرده و پس از پشت سرگذاردن یک شیب تند سنگلاخی به لبه جنوبی قله می‌رسیم. سپس با کمی افت و خیز از کنار سنگ‌های عظیم فراز آن به قله اصلی تخت سلیمان صعود می‌کنیم.

قله دارای چند فراز و نشیب فرعی است که برای خود در کفی نسبتاً وسیع به حالت یک قله فرعی جلوه‌گرند. هم‌اکنون در فراز قله به اطراف می‌نگریم. دیواره علم‌کوه و شاخکها، رشته هفتخوان، خراسان‌ها و همچنین دره سه‌هزار را در زیر پایمان می‌بینیم.

پس از اندکی استراحت و عکاسی با احتیاط از مسیر صعودشده به یخچال پاتخت باز می‌گردیم. بهترین زمان برای صعود به قله تخت سلیمان تیرماه می‌باشد.

منابع:

• ویکی‌پدیا
• داود محمدی‌فر. اطلس کوه‌ها و غارهای ایران. تهران: سبزان، ۱۳۹۱
• عباس جعفری. گیتاشناسی ایران جلد اول، کوه‌ها و کوه‌نامه ایران. تهران: گیتاشناسی، ۱۳۸۴
• علی مقیم. کوهنوردی در ایران. تهران: روزنه، ۱۳۸۵
• فریدون اسماعیل‌زاده. راهنمای صعود به قله‌های بلند ایران. الکترونیکی