قله بل بام استان فارس
قله بل با ارتفاع ۳۹۵۳ متر در کوهستان بل در جنوب شرقی رشته کوه زاگرس در جنوب شهر اقلید واقع شده است. قله بل لقب بام استان فارس را به خود اختصاص داده است.
قله صخرهای و سنگلاخی بِل (BEL) یا بُل (BOL) توسط گردنه مرتفعی از سمت جنوب به کوه سفید و از سمت شمال شرقی به کوهستان مرتفع ۳۵۰۰ متری گورک متصل و از سایر جهات کاملاً آزاد میباشد.
قله بل مرتفعترین قله استان فارس و از مجموعه قلل طرح سیمرغ کوهنوردی ایران میباشد. این قله در منطقه زاگرس مرکزی و در بخش مرکزی شهرستان اقلید واقع شده است.
در مورد ارتفاع قله بل نظرات مختلفی وجود دارد. در بیشتر منابع به ارتفاع ۴۰۵۰ متر اشاره شده است اما ارتفاع ۳۹۶۰ و کمتر نیز توسط GPS کوهنوردان ثبت گردیده است.
وجه تسمیه قله بل
نام این قله به زبان پهلوی به بُل به معنای بلند و به زبان انگلیسی به بِل شناخته میشود.
بل سرچشمه تعداد زیادی چشمهسار و رودخانه کوچک میباشد. از آن جمله میتوان به سردآب، بیدسبحان، چشمه پهن، مهری بسته، زانوگاه، بدورنا و … اشاره کرد. این چشمهها و رودهای کوچک پس از به هم پیوستن، رودخانه حرا را شکل میدهند.
رود حرا پس از پیوستن به رودخانه مرکزی شهر اقلید در محل دشت طغر به سمت استان یزد و شهر ابرکوه سرازیر میشود. این رودخانه در زمان طغیان و پرآبی پس از سرریز کردن سه سد روستای فراغه ابرکوه به کویر یزد میریزد.
در جبههٔ غربی قله بُل و در ارتفاع حدود ۳٬۵۵۰ متری و بر سر گردنه کوتاهی جانپناه بزرگی ساخته شده است. در کنار این جانپناه چشمه بسیار زیبا با آب خنکی که از دل کوهستان بیرون میآید جاریست.
درهای که کنار این جانپناه واقع شده به نام دره زمستانی معروف است که میگویند در گذشته یخچال این کوهستان بوده است. این جانپناه در مسیر صعود از جبهه غربی (اقلید) میباشد و از جانپناه تا قله حدود ۱٫۵ کیلومتر راه میباشد.
اقلید فارس
اقلید، یکی از شهرهای شمالی استان فارس میباشد. فاصله اقلید از شیراز، اصفهان، یزد و یاسوج به ترتیب ۲۷۵، ۲۳۰، ۲۱۰ و۱۸۰ کیلومتر میباشد. این شهر یکی از مناطق کوهستانی و سرسبز فارس است و دارای آب هوای سرد و کوهستانی است.
ارتفاعاتی برفگیر دارد که موجب میشود مناظر زیبای برفی تقریباً تا اوایل فصل بهار در آن مشاهده شود.
بارش برف مناظری چشمنواز در زمستان و تفرجگاههایی بیبدیل از چشمههای جوشان و رودخانههای خروشان، در فصل بهار و تابستان میآفریند. کوههای بلند در طول مسیر جادهای زیبا پدید میآورند. وجود دشتهای بسیار وسیع و حاصلخیز در اطراف آن مانند دشت نمدان، آسپاس و پکان در فصل بهار چشماندازی روحنواز را برای هر گردشگر تصویر میکنند.
در فصل تابستان در کنار هوای خنک و مطبوع حضور عشایر بر رونق تفریحی آن میافزاید. واحدهای اقامتی، هتل شهرداری و هتل کیان در تمام طول سال و مدارس در تعطیلات نوروزی و فصل تابستان پذیرای میهمانان و گردشگران میباشند.
پارک انقلاب، پارک پارسیان، تفرجگاه محمد رسولالله، سرداب، بید سبحان، دامنههای کوه بل، دریاچه کافتر، آبشار تنگ براق، قدمگاه سده، چشمه بالنگان حاجیآباد، گور بهرام، آسپاس، باغ گل خارستان، قلعه شهرآشوب، پارک شهرآشوب، فی منی حسنآباد، قورهدان امامزاده اسماعیل و چشمه امامزاده سید محمد کافتر و چشمههای متعددی که فضاهای فرحبخش و زیبایی را فراهم آوردهاند به همراه دامنه کوهها و سواحل رودخانههاو حاشیه سد ملاصدرا از مهمترین جاذبههای طبیعی شهر و شهرستان اقلید به شمار میآیند.
خانه کوهنورد اقلید
شایان ذکر است که اقلید به همت هیات کوهنوردی این شهرستان موفق به احداث خانه کوهنورد شده است با زیر بنای ۱۳۰ متر ساختمان و با دو سالن بزرگ مجزا؛ که امکانات آب و آبگرمکن؛ برق گاز و کف پوش موکت در فضایی بزرگتر نیز برای ادامه پروژه ساخت در نظر گرفته شده. که کوهنوردان میتوانند با هماهنگی قبلی از این فضا استفاده نمایند.
خانه کوهنورد اقلید دارای ۲ اتاق بزرگ ۵ عدد تخت و امکانات خواب، حمام و دستشویی جداگانه در اتاقها، ۱ عدد یخچال و یک شعله گاز کوچک جهت آشپزی (بدون ظروف) میباشد.
صعود به قله بل
برای صعود به قله بل باید ابتدا خودتان را به اقلید برسانید. شهرستان اقلید یکی از شهرهای استان فارس است که دارای آب و هوای سرد و زمستانی میباشد. ارتفاع اقلید ۲۳۰۰ متر بالاتر از سطح دریا میباشد.
مسیرهای صعود به قله بل
چندین مسیر برای صعود به قله بل وجود دارد:
- دره لای شکفت (غربی): مسیر (رایج) مناسب صعودهای زمستانی و تابستانی بوده و از ابتدای منطقهای به نام “سردآب” آغاز میشود.
- دره زمستانه (شمال غربی): این مسیر دارای دشواری بیشتری میباشد.
- دره ریواس (شمالی): با توجه به نام آن به دلیل رویش ریواس مشهور است.
- چشمه لنگی (شمال شرقی): از ابتدای گردنه عصاری و چشمه لنگی شروع و به قله منتهی میشود.
- باغ ضرغامی (شرقی): این مسیر به نسبت طولانی بوده و از باغ و چشمه ضرغامی آغاز و از یال شرقی به قله منتهی میگردد.
- دره سبز (جنوبی): مسیر نسبتا طولانی که از دشت نخودزار آغاز شده و به پناهگاه ختم میگردد.
- دره قبله (جنوب غربی): این مسیر جهت صعود زمستانی مناسبتر است و از ابتدای سردآب آغاز شده و به پناهگاه میرسد.
دانلود ترک GPS مسیر صعود به قله بل
صعود از مسیر لای شکفت
مسیر لای شکفت (مسیر غربی) از منطقهای به نام سرداب در لایشکفت آغاز میشود که برای رسیدن به آن باید حدود ۸ کیلومتر از اقلید به سمت جنوب رفت. این ناحیه دارای یک آبگیر کوچک نیز هست.
از طریق دره لایشکفت تا جانپناه بل از طریق جنوب شرقی باید صعود کرد که مسیر با میله و سنگچین علامتگذاری شده است. در میان این مسیر نیز یک چشمه وجود دارد.
ارتفاع جانپاه بل در حدود ۳۵۵۰ متری میباشد که روی یک گردنه قرار گرفته است. باید توجه داشته باشید که این جانپناه امکانات ندارد و تقریبا بدون استفاده است. در کنار این جانپناه نیز یک چشمه وجود دارد که میتوان از آب آن استفاده کرد.
از جانپناه تا قله نیز ۱.۵ کیلومتر راه در پیش است که شیب به طور نسبی در این قسمت قدری بیشتر میشود.
ارتفاع پایه مسیر صعود لایشکفت به طور تقریبی ۲۷۰۰ متر از سطح دریا میباشد. همچنین آنتن دهی تا قله وجود ندارد. مسافت پیمایش تا قله نیز در حدود ۵ کیلومتر است.
درست مجاور پمپبنزین فروتن و کنار تابلوی ”اردوگاه تربیتی فرهنگی سبحان”، وارد کمربندی کارخانه قند میشویم. کمی جلوتر از سمت راست وارد جاده خاکی کوهستان بل میشویم. تابلوهایی راهنمای قله نیز در مسیر وجود دارد.
در دوراهی اول از سمت چپ و دو راهی دوم سمت راست و از کنار پل نیمه کارهای مربوط به بزرگراهی به نام “راه رضا” به مسیر خود ادامه میدهیم. در امتداد مسیلی خشک به یک دو راهی دیگر میرسیم که راه سمت چپ با تابلوی راهنمای ”کوه بل” مشخص شده است.
در ادامه به دشت وسیعی میرسیم. پارکینگ کوهنوردان، اندکی بعد از یک باغ بزرگِ بدون حصار واقع شده است. شاخصه شروع پاکوب قله بل یک تابلوی فاقد نوشته در ابتدای راه میباشد. این جاده با مشخصات یک جاده عشایری، باریک و ناهموار است.
صعود از راه پاکوب ابتدای دره شروع میشود. کمی جلوتر، راه پاکوب از کف دره جدا شده و به آن طرف و دامنه سمت چپ میرود. مسیر پاکوب کاملا مشخص است. رو به پناهگاه به صعود خود ادامه داده تا به آن برسیم.
این پناهگاه شامل اتاقکی سنگی است که دو سرویس بهداشتی جداگانه در دو طرف آن و یک چشمه آب با حجم آب کم در کنار آن قرار دارد. سرویس بهداشتی بتنی لب دره قابل استفاده است.
درهای که در کنار جانپناه است به دره زمستانی معروف میباشد که گفته شده است که در گذشته یخچال طبیعی این کوهستان بوده است.
در ادامه از راهی مشخص به سمت قله بل حرکت میکنیم. قله بل از پناهگاه به صورت دوقلو دیده میشود. نیازی به صعود قله اول نیست و راه پاکوب از دامنه سمت چپ آن در شیبی تند، تا گردنه بین قله فرعی و اصلی میرود. پس از تراورس گردنه، بر فراز قله بل قرار خواهیم گرفت.
ارتفاع قله بل در روی تابلو عدد ۴۰۵۰ متر درج شده است. اما در برنامههای مختلف کوهنوردی این قله در اندازهگیریهای مختلف اعداد گوناگونی از جمله ۳۹۶۵ و ۳۹۴۵ متر را نشان داده است.
ارتفاع قله بل در فهرست قلل طرح سیمرغ اعلامی فدراسیون کوهنوردی ۳۹۵۳ متر درج شده است.
بهترین زمان صعود قله بل
طبیعت شهرستان اقلید در فصل بهار بسیار زیباست. بهترین زمان برای صعود به قله بل نیز اردیبهشت ماه است و در کل اردیبهشت تا شهریورماه بازه زمانی مناسب برای صعود به این قله میباشد.
صعود زمستانی قله بل
وجود طوفانهای شدید از مشخصههای اصلی صعود زمستانی به قله بل است. صعود به قله بل میباید از طریق یال شمالی گورک با چرخشی به سوی جنوب غربی تا قله بل انجام پذیرد.
وقوع بهمن درههای اطراف را کاملاً تهدید میکند، ولی به دلیل طوفان از برف زیاد بر روی خط الرأس خبری نیست.
میزان سختی کوه بل
برای صعود به بل باید حدود ۱۲۰۰ متر ارتفاع گرفت. طول مسافت پیمایشی از طریق لایشکفت نیز حدود ۵ کیلومتر است. به طور کلی سختی این کوه را میتوان با قللی مانند دارآباد مقایسه کرد.
البته باید در نظر داشته باشید که ارتفاع این قله بیشتر است. توجه داشته باشید که در شرایط صعود زمستانی کوهستان میتواند بینهایت خطرناک شود. در شرایط بارش شدید برف احتمال بروز بهمن در این قله وجود دارد.
برنامه صعود به قله بل برای یک گروه کوهنوردی معمولی حدود هفت ساعت برآورد شده است. البته بسته به شرایط و نوع راهپیمایی این زمان برای افراد و گروههای مختلف میتواند متفاوت باشد.
از نظر آب و هوایی هم اگرچه نمیتوان به درستی آب و هوای نقاط مرتفع را بررسی کرد اما این منطقه از نظر جوی معتدل است. با این وجود باز هم هرگاه رهسپار این صعود شدید، حتما لباس گرم همراه و جوراب کوهنوردی اضافه با خود ببرید.
پوشش گیاهی کوهستان بل
در این منطقه پوشش گیاهی متنوعی از گیاهان کوهستانی ایران وجود دارد و این مساله ارزش زیست محیطی قله بل و اطراف آن را دو چندان میکند.
از میان این پوشش گیاهی متنوع میتوان به درختچههای خوشک، ارژن، آلبالو وحشی، بوتههای گون، شلال، زاز، جاشیر و چویل، تره کوهی، آویشن، گل هرمونه، بو مادران و گینه خروسی اشاره کرد. در میان گیاهان دارویی و صنعتی منطقه نیز میتوان از شیرین بیان، گل گاو زبان، کتیرا، آنغوزه و گون نام برد.
پوشش جانوری منطقه
گونههای جانوری استان فارس را در دو بخش میتوان دستهبندی کرد، اول محیط خشکی که از مهمترین جانوران این بخش میتوان به خرس قهوهای، پلنگ، گراز، گوزن، قوچ، گربه وحشی، سنجاب، گورایرانی، آهو، کفتار و گرگ و دوم محیط آبی که از مهمترین جانوران این بخش نیز میتوان به انواع اردک، پلیکان، درنا، غاز، کبک، فلامینگو، دارکوب، تیهو و هوبره اشاره نمود.
منابع: دانشنامه وکیپدیا، ویکیلاک و سایت قله گردآوری: حامد اسپرهم