دیدنیهای لرستان
دیدنیهای لرستان هر گردشگر را دعوت به سفر به این خطه زیبا و پرجاذبه کشور می‌کند. لرستان دیار جاذبه‌های منحصر به فرد طبیعی و تاریخی، آب و هوای چهار فصل، کوههای سر به فلک کشیده، آبشارهای خروشان و پلهای تاریخی است که دنیایی رنگارنگ از شگفتی‌های طبیعت را بر روی گردشگران می‌گشاید.
لرستان یکی از استان‌های غربی ایران با مرکزیت شهر خرم‌آباد است. از جمله شهرهای این استان می‌توان به الیگودرز، ازنا، درود، بروجرد، الشتر، کوه دشت، پل دختر، چقابل، نورآباد و غیره اشاره کرد.
وجه تسمیه لرستان
لرستان به معنی سکونتگاه مردمان لر، واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. گستره نام لرستان پیش از حکومت صفویان، سکونتگاه لرهای بختیاری، لرهای کهگیلویه و لرهای بویراحمدی را هم شامل می‌شد.
لرستان همچنین نامی است که به طور ضمنی در برگیرنده تمام مناطق لرنشین غرب و جنوب غربی ایران می‌شود. منطقه لرستان در گذشته با نام‌های گوناگونی چون لر کوچک و پیشکوه نیز شناخته می‌شده است.
تاریخچه لرستان
قدمت تاریخی لرستان حکایت از زیستگاه نخستین بشر در این دیار دارد. علاوه بر آثار تاریخی، آیین و سنن کهن این سرزمین برگ‌های زرینی از قدمت تاریخی این استان را برای ساکنان و گردشگران ورق می‌زند.
آثار بناهای باستانی و تاریخی کشف شده در این استان متعلق به سه دوره پیش از تاریخ، دوره ایران باستان و دوره اسلامی است. برخی از این آثار مانند نقوش و کنده کاری‌های داخل غارها، اشیای مفرغی و سفالینه‌ها، حکایت از تاریخ ۴۰ هزار ساله زندگی در این دیار دارد.
بیش از ۲۵۰ غار مسکونی و پناهگاه صخره‌ای نظیر غارهای پاسنگر گنجی قمری، یافته، کوگان، گر ارجنه و غار شگفت‌انگیز کلماکره در نقاط مختلف لرستان، جلوه‌ای خاص و دیدنی به این دیار بخشیده است.
پنج هزار اثر باستانی منحصر به فرد و سه هزار و دویست اثر باستانی ثبت شده در فهرست آثار ملی نیز بخشی از تاریخ و فرهنگ کهن لرستان است که هر گردشگر خارجی و داخلی را به خود جذب می‌کند.
لرستان در صنعت توریسم
وجود همین آثار باستانی منحصربه‌فرد و ثبت‌شده در فهرست آثار ملی بخشی از تاریخ و فرهنگ کهن و دیدنیهای لرستان است که گردشگران خارجی و داخلی را به خود فرا می‌خواند.
سرزمین کهن لرستان با ظرفیت‌های فراوان گردشگری در ابعاد گوناگون مسیر تبدیل شدن به مقصد گردشگری را برای مسافران می‌پیماید.
آثار تاریخی شگفت‌انگیز همچون قلعه فلک الافلاک، پل شکسته، گرداب سنگی، سنگ نبشته و مناره آجری از دیگر بناهایی است که در خرم آباد مرکز لرستان از عهد ساسانی و پیش از آن به جا مانده است و همچون گوهری گران‌بها زینت‌بخش چشمان رهگذران و مردم علاقه‌مند به تاریخ ایران زمین شده‌اند.
از جمله دیدنیهای لرستان آبشارهای زیبایی همچون نوژیان، بیشه، وارک، شوی، آب سفید، چکان، سرکانه و افرینه هستند که تنها نمونه‌هایی از این ظرفیت‌های خدادادی هستند که منظره زیبا و چشم‌نوازی را به خود اختصاص داده‌اند و جلوه‌های بی‌نظیر طبیعی را به گردشگران این سرزمین هدیه می‌دهند.
زبان و فرهنگ مردم لرستان
لرستان از نظر دیرینه شناسی و پژوهش‌های باستان شناسی، یکی از کهن‌ترین پایگاه‌های زیستی و آفرینش‌های فرهنگی در جهان است و آثاری که از عصر پارینه سنگی تا دوره نوسنگی به دست آمده است، گواه این امر می‌باشد.
آداب و رسوم شامل مواردی متعدد است که نحوه پوشش و گویش نیز بخش مهمی از آن است. جمعیت استان لرستان را طایفه‌ها و تیره‌هایی از قوم ایرانی لر تشکیل می‌دهند. این مردمان به زبان لری صحبت می‌کنند.
محدوده سرزمین‌های لرنشین محدود به استان لرستان نیست و در استان‌های چهارمحال و بختیاری، فارس، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، خوزستان، همدان و ایلام نیز طایفه‌های گوناگون لر پراکنده‌اند.
گویش و زبان لری
گویش‌های لری یک پیوستار زبانی از گویش‌های ایرانی جنوب غربی است. گونه‌های کردی و فارسی میان مردم لر در غرب و جنوب غرب ایران رایج است.
از میان تمام اقوام آریایی، لرها از نظر سازمان زبانی رابطه تنگاتنگی با کرد زبانان و فارس زبانان دارند در حالی که برخی پژوهشگران بیان داشته‌اند که لرها از کردها منشعب می‌شوند دیگر پژوهشگران معتقدند که لرها از قدیم الایام گروهی مستقل بوده‌اند گرچه از دو همسایه فرهنگی خویش تأثیر پذیرفته‌اند. گویش‌های مردم لرستان عبارت‌اند از:
لری خرم‌آبادی
مردم شهرستان‌های خرم‌آباد، دوره و پلدختر و همچنین بخش بسیاری از مردم اندیمشک و شوش در استان خوزستان نیز به این گویش سخن می‌گویند.
لکی
شهرستان‌های سلسله، دلفان و کوه دشت به این گویش سخن می‌گویند.
گویش بروجردی
مناطق شمال شرق استان مانند مناطق بروجرد و بعضی از مناطق دورود به این گویش سخن می‌گویند.
لری بختیاری
مناطق شرق استان از جمله مناطق الیگودرز و ازنا و بخش‌هایی از مناطق دورود به این گویش سخن می‌گویند.
از دیگر بخش‌های مهم فرهنگ و تاریخ و آداب یک منطقه می‌توان به موسیقی آن اشاره کرد که موسیقی لرستان از تنوع و پیشینه‌ای کهن برخوردار است که به دو بخش کلی، موسیقی‌های آوازی (کلامی) و موسیقی‌های سازی تقسیم می‌شود.
بهترین زمان سفر به لرستان
تنوع اقلیم لرستان باعث می‌شود تا شما در این شهر، هر چهار فصل را تجربه کنید. شمال لرستان، سرد و برفی و بخش جنوبی آن، آب و هوایی معتدل و بارانی دارد.
با توجه به اینکه آب و هوای غالب در این استان معتدل و سرد است، بهتر است بهار، خصوصا اردیبهشت را انتخاب کنید. بهترین زمان سفر به خرم‌آباد برای دوری از شلوغی و هجوم گردشگران، اواخر پاییز یا زمستان است.
منطقه حفاظت شده سفیدکوه لرستان
منطقه حفاظت شده سفیدکوه با مساحت ۶۹ هزار و ۵۰۰ هکتار واقع در شهرستان خرم آباد در منطقه‌ای کوهستانی با تنوع زیستی بالا، چشم‌اندازهای زیبایی از جنگل و مراتع کوهستانی و رودهای پر آب در سلسله جبال زاگرس واقع شده است.
از میوه‌های بهاره سفیدکوه می‌توان به چاقله بادام، پسته وحشی با نام محلی (قلنگ) و آلوچه اشاره کرد، همچنین از گیاهان دارویی بهاره می‌توان سرخ پا، پونه وحشی، انشک، گل پر، چای کوهی با نام محلی (گل کنه)، آویشن با نام محلی (ازگو)، بومادران با نام محلی (برنج داس) گل ختمی با نام محلی (هیرو) موسیر با نام محلی (ذیل) و ملیم اشاره کرد.
سفیدکوه لرستان با داشتن ۱۳۸ گونه جانوری یکی از زیستگاه‌های با ارزش جانوری غرب ایران محسوب می‌شود و با تنوع ۲۷۲ گونه گیاهی یکی از مکان‌های غنی کشور از نظر پوشش جنگلی و گیاهی است.
غار باستانی میرملاس
غار میرملاس در حدود ۱۸ کیلومتری شمال شرقی کوهدشت، در مسیر جاده تنگه شیرز یکی از دیدنیهای لرستان است. نقاشی‌ها و نگاره‌هایی بر دیواره‌های جنوبی و شمالی این غار باقی مانده است که بیشتر صحنه‌هایی از رزم، شکار، انسان و حیوان را نشان می‌دهد.
نقوش حیواناتی چون گوزن، گاو، سگ، روباه و خصوصا اسب و سوار در حال تیراندازی و شکار و موضوعات رزمی با رنگ‌های قرمز و سیاه بر دیواره این غار نقش بسته است. اندازه صورت‌ها در نگاره‌های سنگی میرملاس بین ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر و اغلب با نقش‌های حیوانات به صورت نیمرخ است.
در سراسر دنیا نقوش صخره‌ای تنها در چهار نقطه: کرکس و لاسکو در فرانسه، غار آلتامیرا در اسپانیا، هومیان و میرملاس کوهدشت در ایران دیده شده است.
نفاشی‌های روی این غار فاقد هرگونه پوشش و محافظ می‌باشد و ورودی غار به علت ریزش طبقات فوقانی مسدود می‌باشد. متاسفانه سراسر دیوارهای غار یادگار نویسی شده است و به سختی قابل مشاهده است.
براساس نظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیشینه این سنگ نگاره‌ها به هزاره دهم قبل از میلاد یعنی بیش از ۱۲ هزار سال پیش می‌رسد. البته این تاریخ مورد اختلاف نظر می‌باشد. در بالای کوه سرسرخین همچنین کوه هومیان نیز از دیگر کوههای شهرستان کوهدشت چنین سنگ نگاره‌هایی هست.
غار کوگان
یکی دیگر از دیدنیهای لرستان غار کوگان در ۴۵ کیلومتری جنوب خرم‌آباد و در شرق شهرستان پلدختر است. این غار دژ مانند به استناد سکه‌هایی که در اطراف آن به دست آمده است به دوره اشکانیان تعلق دارد و طی قرون متمادی به عنوان یک محل سکونت دایمی مورد استفاده قرار گرفته است.
غار در دو طبقه ساخته شده که ارتفاع طبقه دوم نسبت به طبقه اول ۳٫۴ متر است.
مساحت کل غار حدود ۲۸۱ متر و دهانه ورودی آن در اندازه ۲٫۵۰ در ۲٫۲۰ متر است. در فضای داخلی غار مخازن آب ساخته شده و در طبقه دوم چهار اتاق که به یکدیگر راه دارند، ساخته شده است.
آبشار وارک
یکی از دیدنی‌ترین آبشارهای لرستان آبشار وارک نام دارد. این آبشار زیبا در جنوب شرقی شهرستان خرم‌آباد قرار گرفته است و با این شهر ۴۸ کیلومتر فاصله دارد.
آبشار وارک از ۲ قسمت تشکیل می‌شود، قسمت اول (آبشار اول) آن از ۱ صخره به طول ۱۵ متر به پایین می‌ریزد و سپس جریان آب به صخره‌ی دوم می‌رسد و آبشار دوم را تشکیل می‌دهد. در نزدیکی این آبشار زیبا آبشار دیگری بنام «نوژیان» وجود دارد.
آبشار نوژیان
آبشار نوژیان، نام آبشاری در ۳۸ کیلومتری جنوب شرقی خرم‌آباد و بین دو کوه تاف و هشتاد پهلو است که در میان یک تفرجگاه جنگلی قرار دارد. این آبشار از در بین دیدنیهای لرستان از بهترین‌هاست.
ارتفاع این آبشار به ۹۵ متر و عرض آن به ۵ متر می‌رسد و حوضچه‌ای عمیق در پای آن دیده می‌شود. نوژیان، بلندترین آبشار لرستان لقب گرفته و به عنوان چهل و ششمین اثر ملی، توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۷ اسفند ۱۳۸۷ در فهرست میراث طبیعی ایران ثبت شده است.
آب از چشمه‌های بالادست آبشار جاری می‌شود و پس از سقوط از آبشار، با رودخانه کوچکی تلفیق شده و به سوی نواحی پایین دست می‌رود. این آب در نهایت وارد رودخانه سزار می‌شود تا پس از ترکیب با رودخانه دز به کارون بریزد.
پرآبی چشمه‌ها در بهار باعث می‌شود که آبشار بیشترین پهنا را در این فصل داشته باشد. در مواقع خشکسالی هم آبشار کم آب می‌شود؛ اما بی آبی تا به حال برای آن رخ نداده است؛ شاید به همین دلیل نام نوژیان، به معنای آب زنده را برایش برگزیده‌اند.
تونل برفی ازنا
در بین دیدنیهای لرستان حتما نام تونل برفی ازنا به گوشتان خورده است. در دامنه‌های زیبا و سر به فلک کشیده اشترانکوه در منطقه کمندان شهرستان ازنا، تونلی طبیعی و برفی با ۸۰۰ متر طول بوجود آمده است. ارتفاع تونل برفی ازنا از کف تونل تا سقف بین ۲/۵ تا ۳ متر می‌باشد.
زمستان و پاییز، برف و یخ درون تونل را پر می‌کند و در فصول گرم هم ذوب شدن آنها باعث به راه افتادن آب در تونل می‌شود. این شگفتی بی‌نظیر حاصل انباشته شدن هزاران تُن برف طی سال‌های متمادی است.
بخشی از مسیر رسیدن به تونل برفی کوهستانی است و شما باید از صخره‌ها بالا بروید، پس حتما کفش کوهنوردی بپوشید.
منطقه حفاظت شده اشترانکوه
یکی از زیباترین رشته کوههای استان لرستان رشته کوهی به نام اشترانکوه است. این رشته‌کوه ۵۰ کیلومتر طول دارد و در بین شهرستان‌های ازنا و الیگودرز قرار گرفته است. در این رشته‌کوه، یخچال‌های طبیعی و دایمی زیادی وجود دارد.
قله سنبران با ارتفاع ۴۱۵۰ متری از سطح دریاهای آزاد بلندترین قله رشته‌کوه اشترانکوه و بام استان لرستان محسوب می‌شود. قله سنبران در فهرست ۳۱ قله طرح سیمرغ کوههای ایران قرار دارد.
در نزدیکی شهرستان دورود، منطقه حفاظت شده‌ای در دامنه‌های اشترانکوه وجود دارد که بسیار زیبا است. در این منطقه حیوانات مختلف و گیاهانی متنوع موجودند. منطقه حفاظت شده در جوار اشترانکوه که به آلپ ایران معروف است، رودهایی دایمی و دره‌هایی با ارتفاعات مختلف و گوناگون دارد.
دریاچه گهر
در حوالی جنوب شهرستان دورود، دریاچه کوهستانی گَهَر وجود دارد که در میان کوه‌ها احاطه شده است. دریاچه گهر این نگین اشترانکوه یکی از بهترین دیدنیهای لرستان است.
دریاچه گهر که به عنوان نگین اشترانکوه و زاگرس شناخته می‌شود به خاطر نداشتن راه ماشین‌رو، تا حد زیادی بکر و دست‌نخورده باقی مانده است و به خصوص در فصل بهار و تابستان، طبیعتی بسیار دیدنی دارد. در اطراف دریاچه پوشش‌های گیاهی جذاب و درخت‌های متنوعی از جمله بادام و گردو وجود دارد.
دره نی گاه
دره نی گاه یکی دیگر از شگفتی‌های طبیعت و دیدنیهای لرستان است که در نزدیکی دریاچه گهر قرار دارد. دره نی گاه حدود ۲۰ کیلومتر طول دارد و در نهایت به روستای تی ختم می‌شود.
گشت و گذار در این دره به دلیل نقاط صعب‌العبور، به مهارت در طبیعتگردی و کوهنوردی نیاز دارد. مخصوصا در فصول پرآب مثل اردیبهشت که رود کاملا بالا می‌آید و گذر از آن به ابزار نیاز دارد. در هر صورت قشنگی نی گاه با وجود گیاهان خوراکی ریواس، درختان بادام و گلابی، همنشینی رود و صخره و… به سختی‌های مسیرش می‌ارزد.
غار وقت و ساعت
غار یا چشمه وقت و ساعت یکی از پدیده‌های طبیعی و اسرار آمیز کوه پریز است که در ۲۰ کیلومتری جنوب شهر دورود و محدوده ایستگاه راه آهن چم چید قرار دارد.
فضای غار از کانی‌های آهکی به عرض هفت متر، طول ۲۰ متر و ارتفاع هشت متر تشکیل شده است. مسیر رسیدن به غاز و چشمه دشوار می‌باشد و گردشگران باید مجهز به وسایل کوهنوردی باشند.
آب چشمه وقت و ساعت در تواتر زمانی حدود یک ساعت قطع و وصل می‌شود، به گونه‌ای که پس از یک ساعت قطع آب دوباره از درون چشمه به آهستگی جریان می‌یابد و چشمه به اوج آبدهی می‌رسد، سپس میزان آب دهی کم شده و بار دیگر کاملا قطع می‌شود.
همین قطع و وصل شدن آب، وجه تسمیه این چشمه و آبشار شده که به وقتِ ساعت معروف است.
غار کلماکره
یکی از دیدنیهای لرستان غار کلماکره است که در شهر پل دختر واقع شده است. داستان‌های بسیاری درباره این غار روایت شده است. گفته‌شده که ششمین گنجینه بزرگ جهان در داخل این غار مدفون شده است.
برخی معتقدند که ثروت پادشاهان دوران هخامنشی و ساسانی در این غار پنهان شده است. گفته شده، کوروش پس از تصرف بابل و بین‌النهرین تمام ثروت معابد بابل را از شوش به این غار می‌آورد و در آن پنهان می‌کند.
طبق روایتی دیگر گنجینه‌های مدفون‌شده در این غار به کوههای پل دختر منتقل شد و برای حفاظت از آنها ۴ نگهبان برگزیده شد. نکته جالب اینجاست که اسکلت این ۴ نگهبان در سال‌های گذشته پیدا شده است. در غار کلماکره پدیده‌های طبیعی بسیار زیبا و جذابی وجود دارد.
این غار از ۴ تالار نسبتاً بزرگ تشکیل شده است. درون هرکدام از این تالارها ستون‌های رسوبی زیبایی وجود دارد. ارتفاع برخی از این ستون‌ها به ۱۵ متر می‌رسد.
از پدیده‌های طبیعی دیگر این غار می‌توان به حوضچههای پرآب، دهلیزها، حفره‌ها، استالاکتیت‌ها، استالاکمیت‌ها و سقف آویزهای زیبا و جذاب آن اشاره کرد. بیشتر اشیای باستانی پیدا شده از غار کلماکره در موزه‌های خارج از کشور مثل موزه لوور در فرانسه و بریتانیا نگهداری می‌شود.
آبشار بیشه
آبشار بیشه جلوه زیبا و کم نظیری از دیدنیهای لرستان است که در بخش پاپی از توابع خرم آباد و در حدود ۳۵ کیلومتری شهر دورود قرار دارد. ارتفاع این آبشار حدود ۴۸ متر است.
آبشار بیشه از چندین آبشار کوچک تشکیل شده‌است و از لابه‌لای درختان جنگل بلوط و از بالای کوه به سمت پایین می‌ریزد و در نهایت به رودخانه پرآب لرستان سرازیر می‌شود. در شرق آبشار تپه های کلاه کوه و در شمال کوه ازگن، به آن مشرف هستند.
مسیر دسترسی به آبشار بیشه از طریق راه آسفالته از خرم آباد به طول ۶۵ کیلومتر است و از کنار ایستگاه قطار می‌گذرد که برای رسیدن به آن باید مقداری پیاده‌روی کرد تا به آبشار رسید.
همجواری این آبشار با چندین مجموعه زیبا همچون جنگل‌های پهناور بلوط، روستای زیبای بیشه، چشم انداز ایستگاه راه آهن بیشه و از طرفی هوای خنک و با طراوت، سرسبزی و شادابی کوههای بلند و دلنشین، اقامتگاه های چوبی و زیبا در دل درختان بلند، آن را به یک منطقه دیدنی و جذاب برای گردشگران تبدیل کرده است.
آبشار گرمه
آبشار گرمه در ۲۳ کیلومتری جنوب غرب شهرستان دورود قرار گرفته است. این آبشار در نزدیکی روستایی بنام «چم چیت»، در مسیر رودخانه سزار قرار گرفته است. برای دسترسی به این آبشار ابتدا باید به این روستا بروید و سپس مسیر چند کیلومتری را طی کنید تا به آبشار گرمه برسید.
طول این آبشار به بیش از ۲۰ متر می‌رسد. آبشار گرمه حدود ۱۰ کیلومتر با یکی دیگر از آبشارهای زیبای این منطقه یعنی آبشار بیشه فاصله دارد. اسب وحشی، بز کوهی، گراز، گرگ، خرس قهوه‌ای و پلنگ از گونه‌های جانوری این منطقه هستند.
مسیر دسترسی به این آبشار بسیار راحت است. به راحتی و بدون تجهیزات تخصصی کوهنوردی می‌توانید به این آبشار دسترسی داشته باشید. اما اگر بخواهید بالاتر از این آبشار بروید لازم است که تجهیزات کوهنوردی مناسبی همراه خود ببرید.
آبشار گریت خرم آباد
آبشار گریت یا آبشار سرکانه یا آبشار هفت‌چشمه در کنار روستای گریت و در فاصله حدود ۶۰ کیلومتری از مرکز خرم‌آباد، آبشار زیبای گریت با ارتفاع ۱۵ متر قرار دارد که با درختان بلوط احاطه شده است.
در زبان محلی به این آبشار “تاف هفت چشمه” نیز می‌گویند که علت آن هفت چشمه کوچکِ به هم پیوسته آبشار است. آبشار گریت در مسیر رودخانه سزار، سرشاخه اصلی رود دز در خوزستان و در میان جنگل‌های بلوط زاگرس زیبا قرار دارد.
جنگل و آبشار نای انگیز
در روستای نای‌انگیز خرم آباد که در جنوب شرقی این شهرستان قرار دارد به سمت آبشاری دیدنی و بکر می‌رویم، آبشار نای انگیز. آبشاری زیبا که سرمنشا آن چشمه‌ای در ارتفاعات کوههای مجاور است و دست یافتن به این سرچشمه تنها از طریق کوهنوردی امکان‌پذیر خواهد بود.
آبشار نای انگیز خرم آباد در دل جنگل نای انگیز، جنگل بلوطی که مامن سنجاب‌ها است، قرار دارد. این آبشار از لابه‌لای صخره‌ها حرکت کرده و با ایجاد ده‌ها آبشار پلهای بزرگ و کوچک با حوضچههای متعدد، منظره‌ای زیبا خلق می‌کند.
حوضچههای کاسه‌ای پای آبشار فضایی مناسب برای شنا کردن ایجاد کرده است. بهار و تابستان به خصوص اردیبهشت ماه نیز، بهترین فصل‌های سفر به این بهشت دیدنی است.
آبشار کول چپ لرستان
کول چپ آبشاری فصلی است که در ۷۵ کیلومتری محور خرم آباد به اندیمشک واقع شده است. آبشار کول چپ لرستان در ارتفاع ۹۲۳ متری از سطح دریا قرار دارد و در اطرافش آثاری از زندگی غارنشینی به دست آمده است.
پای این آبشار یکی از زیستگاه‌های سمندر خالدار امپراتور یا همان سمندر لرستانی است. این سمندر گونه‌ای بسیار نادر و در معرض انقراض با ۱۴ سانتیمتر طول و پوست قهوه‌ای رنگ، با خال‌ها و نوارهای زرد یا نارنجی زیبایی است که تنها در مناطق جنوبی استان لرستان یافت می‌شوند.
این آبشار موجب نقش و نگاری زیبا در دل صخره‌ها شده است. وجود آثار تاریخی مانند آسیاب‌های آبی که نشان از زندگی دیرین مردم در این منطقه دارد و باغ‌های چشم‌نواز و پربار انار و انگور همه و همه زیبایی کول چپ را دو چندان کرده است.
تنگه لی لی
لی لی در دل صخره‌های استوار زاگرس جای دارد و در طی سالیان دراز در اثر فرسایش‌های آبی و بادی شکل گرفته است. تنگه لی لی در ۲۰ کیلومتری شهرستان دورود قرار دارد. از داخل آن رودی بنام «رود ماربره» عبور می‌کند. از آنجا که از این رود مارهای زیادی عبور می‌کند، مردم محلی نام آن را مار بره گذاشته‌اند.
این تنگه حوضچههای طبیعی مختلفی را در دل خود جای داده‌است و آب خنکی که به درون این حوضچه‌ها می‌ریزد. در این تنگی درختان گیلاس زیادی وجود دارد. بهترین زمان سفر و بازدید از این تنگه فصل تابستان است.
غار و دره شیرز
میان تلاقی سه استان کرمانشاه، ایلام و لرستان، در بخش زردلان کوهدشت، منطقه‌ای شگفت‌انگیز و منحصر به فرد خودش را پنهان کرده که نامش دره شیرز است.
دره شیرز ۵ کیلومتر طول دارد و در میان آن رودخانه‌ای در جریان است که در دهانه ورودی شیرز به رودخانه سیمره می‌پیوندد. این منطقه در دل رشته کوه زاگرس، قدمتی چند میلیون ساله دارد و نمونه‌های طبیعی شبیه به این تنگه در معدود نقاط جهان دیده می‌شود.
آخر دره یکی دیگر از زیبایی‌های آن جلوه‌گر می‌شود، غار آبی شیرز که محلی‌ها به آن پل خدا می‌گویند. طول این غار حدود ۱۵۰ متر است و آب داخل آن گاهی تا کمرتان هم می‌رسد.
دره شیرز محوطه‌هایی باستانی از دوران سنگی را نیز در خود دارد. نشانه‌هایی از زندگی غارنشینی که توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند. همین موضوع سبب شده تا باستان شناسان توجه ویژه به این منطقه داشته باشند.
دره خزینه
دره خزینه نام طبیعتی شگفت‌انگیز در دل شهرستان پلدختر است که نام خود را از روستایی به همین اسم وام دارد. طول دره خزینه بیش از ۴۰۰ متر است و عرض آن در برخی نقاط به ۲۹ متر هم می‌رسد.
از میان این دره، رودخانه بزرگ و مهم سیمره عبور می‌کند که طی سال‌های زیاد موجب فرسایش سنگ‌های دره شده و این شکل خاص را به آن بخشیده است.
فرسایش طبیعی زمین در طول میلیون‌ها سال شکل ظاهری این صخره‌ها را به شکل امروزی درآورده است و به همین دلیل، آن در جهان به عنوان قدیمی‌ترین موزه‌های طبیعی زمین یاد می‌کنند.
«دره پادشاهان» استرالیا و «دره گرند کانیون» آمریکا نمونه‌هایی دیگر از این دست تنگه‌های طبیعی هستند. این جاذبه طبیعی به عنوان یک پدیده جغرافیایی منحصر به فرد و یکی از جاذبه‌های ژئوتوریسم در ایران در نظر گرفته و به ثبت ملی رسیده است.
دشت لاله‌های واژگون
یکی از دیدنی‌ترین مناطق لرستان دشتی پر از گل‌های لاله واژگون است که در شهرستان الیگودرز قرار دارد. این دشت زیبا در دامنه کوههای زاگرس قرار گرفته است و هر سال در فصل بهار پر از گل‌های زیبای لاله واژگون می‌شود. این دشت زیبا مربوط به دوران چهارم زمین‌شناسی است.
دو نوع لاله بسیار کمیاب با نام سوسن چلچراغ و اشک مریم در دشت الیگودز گل می‌دهند. گل‌های لاله واژگون در این دشت به ۲ رنگ سرخ و زرد هستند. این دشت زیبا از ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر الیگودرز شروع می‌شود و تا دامنه‌های زاگرس ادامه پیدا می‌کند.
آبشار آب سفید
آبشار آب سفید، آبشاری در شرق لرستان است که در دامنه غربی اشترانکوه و در کنار کوه بلند قالی کوه و در ۵۰ کیلومتری الیگودرز قرار گرفته است. این آبشار به عروس آبشارهای ایران شهرت دارد.
دست طبیعت تونلی را در قلب یک کوه سنگی حفر کرده تا آب پس از گذر از آن، از ارتفاع ۷۰ متری به پایین بریزد و یکی از زیباترین تصاویر را برای عاشقان طبیعت ایران خلق کند.
این آبشار از رودخانه دایمی که در کوههای کازینستان و حرا جریان دارد، ایجاد شده است. از آنجایی که آبشار آب سفید در یک منطقه سردسیر قرار دارد، بهتر است در فصول گرم سال یعنی بهار و تابستان، برای مشاهده آن راهی این مکان شوید.
آبشار ونایی
یکی از دیدنیهای لرستان آبشاری زیبا بنام «ونایی» است. این آبشار در ۲۱ کیلومتری شمال غربی شهر بروجرد قرار دارد. آبشار ونایی در دامنه ارتفاعات گرین واقع شده است. در این منطقه چشمه‌های مختلفی مثل «طوطیا»، «آب سفید» و «دو روزنه» قرار دارد.
آبشار ونایی در نزدیکی روستایی به همین نام قرار گرفته است. این منطقه زیستگاه جانوران زیادی است که همواره مورد توجه شکارچیان و صیادان بوده است.
آبشار برنجه شول آباد
آبشار تاف یا برنجه از زیباترین و بلندترین آبشارهای ایران در منطقه شول آباد واقع در اطراف شهر الیگودرز است. آبشار فصلی برنجه در دل طبیعتی بسیار زیبا و بالای کوه برنجه در نزدیکی روستای پیر امام قرار دارد.
ارتفاع این کوه حدود ۳۵۰۰ متر از سطح دریاست و آبشار از بالای کوه به بیشه تاف سرازیر می‌شود و جلوه‌ای زیبا به این بیشه می‌دهد.
ارتفاع آبشار برنجه تا از ۲۰۰ تا ۸۰۰ متر تخمین زده شده و برخی آن را سیزدهمین آبشار مرتفع جهان می‌دانند، اما منبع موثق و معتبری در تایید این موضوع وجود ندارد. برنجه در واقع یک آبشار پلکانی و ۳ طبقه است که در زمره آبشارهای فصلی قرار می‌گیرد. از ویژگی‌های متمایز این منطقه عبور رودخانه پرآب و دائمی دز است.
آبشار افرینه خرم آباد
آبشار زیبای افرینه در روستای افرینه، بخش معمولان شهرستان پلدختر واقع شده است. سرچشمه آبشار در خرم‌آباد قرار دارد، جایی که دو رود پر آب افرینه و چمشک به هم می‌پیوندند و پس از طی کردن مسیر پر پیچ و خم چولهول به آبشار افرینه می‌رسند.
این آب پس از افرینه مسیر خود را به سمت جنوب ادامه می‌دهد و به رودخانه کشکان می‌پیوندد.
افرینه از چند آبشار کوچک و بزرگ تشکیل شده که بلندترین آنها حدود ۲۰ متر ارتفاع دارد. پایین آبشارها حوضچه بسیار بزرگی وجود دارد که به خاطر چهار فصل بودن آبشار همیشه پر آب است و معمولا افراد محلی در بخش‌هایی از آن که آب آرام‌تر است، آب تنی می کنند.
مسیر دسترسی به آبشار افرینه از سمت شهر پلدختر به ویژه در ماه‌های بهمن تا فروردین بسیار زیبا و دیدنی ست.
تنگه و آبشار پیازه خرم آباد
تنگه پیازه خرم‌آباد منطقه گردشگری در مسیر جاده الشتر است که در بریدگی زرین چقا، به سمت روستای بسطام، بعد از تنگ حسن و نرسیده به روستای چم تکله قرار دارد.
اینجا یکی از جذاب‌ترین مقاصد در سفر به لرستان محسوب می‌شود که نه تنها برای طبیعتگردها و کوهنوردان بلکه برای اکثر گردشگران، منطقه‌ای شگفت‌انگیز با طبیعتی بی‌بدیل است.
پوشش سنگ‌های داخل تنگه با گلسنگ، شنیدن صدای پرندگان، رنگ سبز طبیعت، سختی صخره‌های مخملی، آب‌وهوای دل‌چسب و مطبوع و مناظر چشم‌نواز از لذت‌هایی است که در سفر به تنگه پیازه از آن بی‌بهره نخواهید ماند.
رود سیمره
رود سیمره از کهن‌ترین و بزرگترین رودهای غرب کشور است. این رود از سرشاخه‌های مهم رود کرخه به شمار می‌رود که از به هم پیوستن رودخانه قره سو و رودخانه گاماسیاب در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمانشاه، تشکیل شده است.
رودخانه سیمره پس از گذر از شهرستان‌های دره شهر و شیروان چرداول در محل پل گاومیشان به رودخانه کشکان پیوسته و رود کرخه را تشکیل می‌دهد.
رود سیمره از دو بخش سی: سیاه و مره: غار و دیواره سنگی تشکیل شده است. از ویژگی‌های این رود آب گل‌آلود آن است. رودخانه سیمره به دلیل شدت آب متغییر محل مناسبی برای شنا و آب‌تنی نیست.
آبشار کبوتر لانه لرستان
آبشار کبوتر لانه یا همان آبشار کموتر لو، یکی از زیباترین آبشارهای لرستان است که در نیمه اول سال به خصوص از اردیبهشت تا شهریور ماه علاقه‌مندان بی‌شماری را سمت خود می‌کشاند. آبشار کبوتر لانه در میان درختان بلوط و در دل کوههای زاگرس جا خوش کرده است.
منطقه آبشار کبوتر لو فاقد امکانات رفاهی است بنابراین پیش از راهی شدن، لوازم ضروری یک سفر طبیعتگردی را به همراه داشته باشید.
آبشار طلایی خرم آباد
آبشار طلایی یا همان آبشار دره گرم از جاذبه‌های دیدنی لرستان و تنها آبشار درون شهری ایران است که برای گردشگران چندان شناخته شده نیست. برای رسیدن به آبشار مسیری زیبا و رویایی پیش رویتان قرار گرفته است. مسیری که با یک پیمایش ۲تا ۳ ساعته شما را به این آبشار زیبا می‌رساند.
در طول مسیر آب‌فشان‌های متعدد و حوضچههای آب جلوه‌گری می‌کنند. وجود یک حوضچه در کنار آبشار نیز فضایی مناسب برای یک آب‌تنی دل‌چسب را برای شما فراهم کرده است.
برای دسترسی به آبشار طلایی لرستان از میدان کیو شهر خرم‌آباد وارد خیابان ولی‌عصر شده و تا پای مخمل کوه پیش بروید.
تنگه هِلت
تنگه هلت پلدختر انتخاب بسیاری از طبیعتگردان، صخره‌نوردان و افراد علاقه‌مند به تفریحات هیجان‌انگیز است تا تنگه‌نوردی متفاوتی را تجربه کنند. طول تنگه هلت حدودا ۴ کیلومتر است که رفت و برگشت در آن تقریبا ۴ تا ۵ ساعت زمان می‌برد.
بهترین زمان بازدید از تنگه هلت را می‌توان اواخر تابستان و اوایل پاییز دانست تا به این ترتیب گرمای طاقت فرسای هوا مزاحمتان نشود. این پدیده طبیعی در اثر میلیون‌ها سال فرسایش آب شکل گرفته و گفته می‌شود که ورودی تنگه در گذشته به صورت سد یا دریاچه بوده و بعدها سیلاب مسیر را باز کرده است.
پارک جنگلی مخمل کوه
یکی از زیباترین دیدنیهای لرستان پارک جنگلی مخمل کوه است. این پارک مساحتی بالغ بر ۴۷۵ کیلومتر مربع دارد. صخره‌های این پارک پوشیده شده از گل سنگ است. پارک جنگلی مخمل کوه در شمال شهر خرم‌آباد قرار گرفته است. از جاذبه‌های دیدنی داخل پارک مخمل کوه می‌توان به تنگه شبیخون و آبشار شبیه خون اشاره کرد.
مخمل کوه از مناطق کوهستانی و ییلاقی خرم آباد است. پارک جنگلی، تنگه و آبشار، اجزای سه‌گانه دیدنیهای مخمل کوه هستند. وجود این عناصر طبیعی و زیبا در کنار یکدیگر مخمل کوه را به منطقه‌ای عالی برای تفریح و طبیعتگردی تبدیل کرده است.
کوه قارون
یکی از دیدنی‌ترین کوههای لرستان در شهرستان دورود قرار گرفته است و با نام قارون شناخته می‌شود. ارتفاع این کوه به ۲۹۵۰ متر می‌رسد. این کوه در جنوب شهرستان دورود قرار دارد.
اگر قصد صعود به قله این کوه زیبا را دارید، باید به ایستگاه راه‌آهن قارون بروید و منتظر قطار محلی اندیمشک – دورود شوید یا از طریق جاده آسفالته روستای پیر عبدالله اقدام به صعود کنید. در مسیر صعود به قله کوه قارون به چندین چشمه برمی‌خورید که نام دو تا از آنها پرویز و صیاد است.
دره کهمان
دره باستانی و گردشگری کهمان از جاهای دیدنی لرستان در شهر الشتر است. اهمیت تاریخی آن بالاست و پوشش گیاهی زیبایی سر تا سرش را پوشانده است. در دره کهمان تا دلتان بخواهد چشمه‌های طبیعی می‌بیند که از دل زمین جوشیده‌اند و جان تازه‌ای به طبیعت لرستان داده‌اند.
در کنار دره کهمان، رودخانه‌ای با همین نام قرار دارد که طرفین آن درخت‌های بادام و گردو به چشم می‌خورند. اگر دلتان می‌خواهد از نزدیک با زاگرس زیبا معاشرت کنید، دره کهمان (معروف به تخت شاه) یکی از بهترین انتخاب‌ها برای شماست.
تالابهای لرستان
استان لرستان با بهره مندی از طبیعتی مثال زدنی وسعت قابل توجهی از تالاب‌ها را در خود جای داده که نقش موثری در تغییرات اقلیمی دارند و از شهرت کشوری و جهانی برخوردار هستند.
تالابهای ۱۱ گانه شهرستان پلدختر از جمله دیگر جاذبه‌های طبیعی لرستان هستند. علاوه بر این، مامن و زیستگاهی مناسب برای انواع حیوانات، آبزیان و پرندگان بومی و مهاجر هستند.
در این میان هفت تالاب در منطقه آهکی در شرق رودخانه کشکان کبیر کوه قرار دارند، همچنین تالاب بیشه دالان در جنوب شهرستان بروجرد و تالاب سیلاخور در شمال غربی شهرستان دورود قرار دارد.
تالابهای تکانه، بلمک، لفانه، پیکه و تالاب کبور از جمله تالابهای فصلی و دایمی لرستان هستند که هر ساله با وجود پرندگان و آبزیان در منطقه، حیات وحشی زیبا و دل انگیز را به تصویر می‌کشند.
قلعه کوه زاد
یکی از دیدنی‌ترین قلعه‌های استان لرستان که در شهرستان کوهدشت قرار گرفته است قلعه کوه زاد (وزنیار) نام دارد. این قلعه تاریخی و قدیمی در دوران اشکانیان ساخته‌شده است.
بقایای باقی‌مانده از این قلعه تاریخی نشان می‌دهد که مصالح استفاده‌شده در آن سنگ و ملاط است. طول حصار این قلعه به ۶۰ متر و عرض آن به ۲۴ متر می‌رسد. موقعیت قرارگیری این قلعه به صورتی است که به دره سیمره مشرف است.
غار دوشه
یکی دیگر از جاذبه‌های دیدنی لرستان غار دوشه نام دارد. این غار قدمتی بالغ بر ۸ هزار سال دارد. بر روی دیواره‌های این غار حدود ۱۱۰ طرح و نقاشی که توسط انسان‌های اولیه ترسیم‌شده است را می بینید. این غار تاریخی در غرب استان لرستان در شهرستانی به نام کرشوراب قرار دارد.
بازدید از این جاذبه برای افرادی جذاب است که به نحوه زندگی بشر در گذشته دور، به خصوص دوران پیش از تاریخ، علاقه زیادی دارند و دوست دارند نقش و نگاره‌هایی که توسط انسان‌های اولیه بر روی دیواره‌های غار کشیده شده است را از نزدیک ببینند.
رود کرخه
یکی از زیباترین رودخانه‌های استان لرستان رود کرخه نام دارد. این رودخانه در شهر خرم‌آباد قرار گرفته است. رودخانه کرخه بعد از رودخانه کارون و سفیدرود بلندترین رودخانه ایران به حساب می‌آید. این رودخانه از رشته‌‌کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد.
بعد از آنکه از شهرستان اندیمشک عبور می‌کند، از کنار آثار باستانی شوش مسیر خود را ادامه می‌دهد تا به سمت باختر تغییر مسیر دهد. اگر دوست دارید یکی از طولانی‌ترین رودخانه‌های ایران را از نزدیک ببینید باید به استان لرستان سفر کنید و به شهرستان خرم‌آباد بروید.
تپه چغا
یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های موجود در شهرستان بروجرد در استان لرستان تپه چغا نام دارد. نام دیگر تپه چغا، «بام بروجرد» است. این تپه تفریحی یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر بروجرد به حساب می‌آید.
امکانات تفریحی مختلفی در این منطقه تعبیه‌شده است تا گردشگرانی که به بروجرد سفر می‌کنند بتوانند از گشت و گذار در بام بروجرد نهایت لذت را ببرند.
در قسمتی از تپه، باغ پرندگانی با ۷۸ گونه مختلف قرار دارد. در سمت دیگر تپه هم باغ فدک، با سه دریاچه و تفریحات آبی قرار دارد. آلاچیق‌ها، وسایل بازی کودکان، گلزار شهدای گمنام و تندیس‌های زیبا از دیگر جاذبه‌های تپه چغا هستند.
حمام گپ
یکی از زیباترین بناهای تاریخی استان لرستان که در شهرستان خرم‌آباد قرار گرفته است، حمام گپ نام دارد. این حمام در مجاورت میدان گپ، در مرکز شهر خرم‌آباد قرار گرفته است. تزئینات بسیار زیبا و گچ‌بری‌های خیره‌کننده آن از ویژگی‌های جذاب این اثر تاریخی است.
این حمام قدیمی متعلق به دوران صفویان است و ساختار جذابی دارد. در این حمام قدیمی دو بخش حمام سرد و گرم ساخته شده است. گپ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و سازگاری که برای آب‌رسانی در آن استفاده می‌شده هم نسبت به زمان جذابیت زیادی داشته است.
چشمه سراب کرتول
چشمه سراب کرتول یا کرتیل یکی از تفرجگاه‌ها و جاذبه های گردشگری بروجرد است که در شمال غربی آن قرار دارد. سراب کرتول در دامنه‌ی کوههای گرین و در دامنه کوههای گرین و در میان قلل زیبای هیجده یال و قله‌های نهاوند مانند یال کبود و چل نابالغان و دره سیب واقع شده است.
دریاچه کیو
این دریاچه یکی از منحصر به فردترین و زیباترین دریاچه‌های خود جوش لرستان و غرب کشور است که در شمال غربی شهر خرم‌آباد و در کنار بوستانی به همین نام واقع شده است. آب دریاچه کیو از سرچشمه‌های موجود در مخمل کوه و از طریق چشمه‌های کف دریاچه تامین می‌شود.
مساحت دریاچه کیو حدود ۷ هکتار و عمق آن در نقاط مختلف بین ۳ تا ۷ متر متغیر و مکان زیبایی برای تفریح خانواده‌ها و جوانان برای قایق‌سواری و انجام ورزش‌های آبی است.
کیو در گویش لری مردمان خرم‌آباد به معنی رنگ کبود و آبی تیره است و دلیل نامگذاری آن به نام کیو نیز به خاطر رنگ دریاچه به هنگام پرآبی است که به دلیل زلالی آب و وجود گونه‌های گیاهی در آن رنگ کبودی را به خود می‌گیرد.
در کنار این دریاچه امکانات تفریحی، شهربازی و چشم‌انداز زیبایی وجود دارد، در کنار جاذبه‌های تاریخی فراوان در دره خرم‌آباد و چشمه‌های پرآب،خرم آباد را در ردیف یکی از شهرهای زیبای توریستی قرار داده است.
گرداب سنگی خرم آباد
گرداب سنگی در خرم آباد لرستان نیز از جمله سازه‌های قدیمی است که قدمتش به دوره ساسانیان مربوط است و از آن برای ذخیره آب چشمه و انتقال آن به نقاط مختلف شهر استفاده می‌کردند. در گویش لُری به گرداب سنگی “گردو بردینه” می‌گویند.
این گرداب از سنگ و ساروج ساخته شده است. این سازه به شکل دایره وار همچون دیواری بزرگ و سنگی دور تا دور چشمه را محاصره کرده است.
گرداب سنگی نیز در کنار تمام جاذبه‌های طبیعی و حیرت‌انگیز استان لرستان، از آن جاذبه‌های تاریخی با ارزشی است که در مورد سبک زندگی گذشتگان و معماری آن دور اطلاعات بسیار مفید و ارزشمندی را در اختیارتان قرار می‌دهد.
مناره آجری خرم آباد
مناره آجری یکی دیگر از آثار ارزشمند لرستان به حساب می‌آید که با قدمتی حدود ۹۰۰ سال در جنوب خرم آباد قرار گرفته است. این مناره که حدود ۳۰ متر دارد و قطر پایین‌ترین بخش آن به بزرگی ۵٫۴ متر می‌رسد، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. ۹۹ پله در داخل مناره برای دسترسی به بام آن وجود دارد.
بقایای معماری به جا مانده در مجاورت مناره نشان می‌دهد که سازه‌های دیگری همچون کاروانسرا، مسجد و… در اطراف آن وجود داشته‌اند. این مناره آجری برای هدایت کاروان‌هایی به کار می‌رفت که به طرف شهر شاپورخواست در حرکت بودند تا راه خود را گم نکنند.
پارک فدک
در حاشیه شهر بروجرد در نزدیکی تپه چغا، پارک زیبای فدک واقع است که امکانات تفریحی مختلفی مانند باغ پرندگان و بزرگترین دریاچه مصنوعی در غرب کشور دارد. این پارک مشرف به تپه‌های باستانی و طبیعی لرستان است و هوای خوش و سرسبزی نشاط آوری دارد.
از دیگر امکانات تفریحی موجود در این پارک می‌توان به شهربازی مخصوص کودکان، پیست اتومبیل‌رانی برای کودکان، پیست دوچرخه‌سواری، آلاچیق و تجهیزات قایق‌رانی اشاره کرد. برای استشمام هوایی پاک و گردش، فدک از بهترین انتخاب‌ها در استان لرستان و شهر بروجرد است.
آبشار چکان
آبشار چکان در جنوب غربی شهر الیگودرز واقع شده است. این آبشار با ارتفاع ۳۰ متر و عرض تاج ۴ متر در جنوب شرقی استان لرستان و در دامنه زاگرس در الیگودرز مشرف بر دره چکان و در نزدیکی روستاهای حسین‌آباد و دهقادی قرار گرفته است.
این آبشار که بر خلاف اسم خود به معنی چکه‌ها، یکی از پرآب‌ترین آبشارهای استان لرستان محسوب می‌شود و در بهار و تابستان میزبان گردشگران و طبیعت دوستان است.
این آبشار پس از جاری شدن در دامنه کوه و دشت چکان، راه خود را به سوی آب‌های داسار ادامه می‌دهد و به رودخانه چکان می‌ریزد، رودی که در نهایت به رود بزرگ و طولانی دز می‌پیوندد.
رود سزار
رود سزار یکی از رودخانه‌های دایمی و پر آب و دیدنی های استان لرستان است. این رودخانه که سرشاخه اصلی رود دز در خوزستان است از مناطق کوهستانی الیگودرز ، ازنا ، دورود ، اشترینان و بروجرد سرچشمه می‌گیرد.
رودخانه سزار از به هم پیوستن دو رودخانه ماربُره و رودخانه تیره در شهر دورود تشکیل می‌شود که از این محل تا ایستگاه تنگ پنج که با رودخانه بختیاری تلاقی می‌کند سزار نامیده می‌شود. این رودخانه در پایین دست (در استان خوزستان) رودخانه دز نامیده می‌شود و سد بزرگ دز روی این رودخانه ساخته شده است.
رودخانه سزار در طول مسیر خود از کنار راه آهن سراسری ایران عبور می‌کند و و به سمت جنوب ایران سرازیر می‌شود. این رودخانه از روزگار باستان حد فاصل لر کوچک و لر بزرگ بوده است، هم اینکه نیز همین نظم از نظر اجتماعی و فرهنگی وجود دارد.
رودخانه سزار به طور کلی عرض کمی دارد؛ اما امواج و جریان آن به اندازه‌ای خوب است که می‌توان رفتینگ‌های هیجان‌انگیزی را در آن تجربه کرد. درجه سختی برای رفتینگ بین ۲ تا ۴ است و به همین دلیل جوانان و افراد مبتدی تا کایاک سوارهای حرفه‌ای می‌توانند در آن به فعالیت بپردازند.
مسجد امام (سلطانی)
مسجد سلطانی که با نام‌های مسجد امام و مسجد شاه نیز شناخته می‌شود، از بناهای تاریخی شهر بروجرد است که در زمان شاه اسماعیل صفوی ساخته شد.
این مسجد چهار ایوانی با بیش از ۷۰۰۰ متر مربع وسعت، بزرگترین مسجد تاریخی غرب ایران محسوب می‌شود. کتیبه‌های متعددی از جنس گچ، سنگ و چوب زینت‌بخش مسجد سلطانی شده‌اند. معماری این مسجد مشابه ساختار مسجد شاه در تهران است.
خانه مصری بروجرد
خانه مصری از مکان‌های دیدنی بروجرد است. خانه مصری نمونه‌ای ارزشمند از معماری دوره قاجار به شمار می‌رود که با استفاده از آجر و سفال تزئین شده است.
خانه مصری به سبک اکثر خانه‌های قاجاری در دو طبقه ساخته شده و دارای پلانی درون‌گرا و حیاط مرکزی است. در نمای خارجی آن از تزئینات آجری و سفالی استفاده شده است.
بام خرم آباد
در خروجی شهر خرم آباد به سمت درود، از جاده پر پیچ‌وخمی در شرق خرم‌آباد، به کوه بلند مدبه که به بام خرم‌آباد معروف است، می‌رویم. هنگامی که بر بلندای این کوه قرار می‌گیرید شهر زیر پای شماست و چشم‌انداز وسیعی دارد. قلعه فلک الافلاک نیز از این نقطه کاملا در دید است.
در ابتدا این کوه فاقد فضای سبز بود اما با کاشت ۷۰۰ اصله درخت فضای سبز آن را گسترش دادند. جاذبه‌های دیگر بام مانند رصدخانه کاسین، نهر و آبشار کوچک، مرکز تحقیقاتی گیاهان دارویی و غیره بر جذابیت‌های آن افزوده است.
منظره شهر از بالای این کوه بسیار دیدنی است به خصوص اگر شب هنگام در آنجا باشید. به‌علاوه مکان‌های برای استراحت و تفریح مهمانان در نظر گرفته شده است و برای صرف نهار یا شام می‌توانید به رستوران‌های بالای بام بروید. اگر هم به رصد ستارگان و اجرام آسمانی علاقه دارید بازدید از مدرن‌ترین رصدخانه خاورمیانه را از دست ندهید.
گرداب سنگی خرم آباد
گرداب سنگی به زبان محلی «گرداو بردینه» یکی از آثار تاریخی بر جای مانده از دوره ساسانیان در شهر خرم‌آباد است. گرداب سنگی در مرکز شهر خرم‌آباد و در میان بافت قدیمی شهر در کنار میدان تختی واقع شده است.
بنای گرداب سنگی دایره‌ای شکل است و به دور چشمه‌ای با استفاده از سنگ و ساروج (آهک و گچ) ساخته شده است تا آب خارج شده از چشمه را ساماندهی کرده و سپس از طریق کانال آب چشمه را به نقاط مختلف شهر باستانی شاپورخواست منتقل کند. چشمه گرداب سنگی تقریباً در تمام ایام سال آب دارد.
خانه ابو
بنای زیبا و مشهور ابو در اوایل دوره پهلوی ساخته شده است. مصالح سنگ، خشت، چوب و آهک و تزئینات منحصر به فرد، با ترکیبی جذاب در این بنا خودنمایی می‌کنند.
معماری عمارت بسیار نوستالژی و به سبک اتاق‌های سه دری و شاه نشین پنج دری است. حیاط دوست‌داشتنی عمارت در دو بخش تابستانه و زمستانه با فواره و حوض آب در مرکز طراحی شده است. در سال‌های اخیر، خانه ابو در فهرست میراث فرهنگی ایران قرار گرفته و اگر علاقمند به هنر و تاریخ هستید حتما از آن بازدید کنید.
قلعه فلک الافلاک خرم آباد
قلعه تاریخی فلک الافلاک همچون نگینی در این استان با تاریخی از عهد باستان روی تپه‌ای صخره‌ای در کنار رودخانه‌ای خروشان در شهر خرم آباد می‌درخشد.
این بنای تاریخی که با نام قلعه ۱۲ برجی نیز معروف شده بر اساس شواهد تاریخی مربوط به دوره ساسانیان است که در شهری بنام شاپورخواست در منطقه کنونی خرم آباد و در سده هفتم هجری با کاربری حکومتی و نظامی بنا شده است. تا زمان قاجار، کاربری برج به صورت مرکز فرماندهی یا محل زندگی حاکمان بود.
معماری قلعه فلک الافلاک به صورت پلان هشت ضلعی نامتقارن با الگوی مستطیل است. ۳۵۰۰ متر مساحت، دو حیاط و دوازده برج دارد و در تزئینات آن از آجرکاری، کاشی‌کاری و گچبری استفاده شده است.
در این مجموعه تاریخی، موزه مردم شناسی ارزشمندی هم قرار دارد که می‌توانید از آن بازدید کنید. آثار جالبی از آداب و رسوم مردم لرستان تا اشیای دوره هخامنشی در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند.
موزه مردم شناسی لرستان
این موزه در جنوب حیاط دوم قلعه فلک الافلاک قرار گرفته است. با قدم زدن در این موزه می‌توانید زندگی مردم روستایی و عشایر استان لرستان را در صحنه‌های بازسازی‌شده به وسیله ماکت ببینید و با باورها و اعتقادات آنها آشنا شوید.
در موزه مردم‌شناسی لرستان می‌توانید با پوشاک سنتی مردان و زنان این دیار، ابزارهای کشاورزی آنها، وسایل روشنایی سنتی مردم آشنا شوید و همچنین گالری از عکس‌های مربوط به مناظر طبیعی این استان و زندگی مردم لرستان و همچنین مراسم‌های عروسی و سوگواری آنها را ببینید.
در این موزه موسیقی لری پخش می‌شود و گوشتان می‌تواند موسیقی این خطه آشنا شود. همچنین در این موزه می‌توانید با ابعاد مختلف زندگی مردان و زنان لر آشنا شوید.
پل شکسته یا پل شاپوری
پل شکسته خرم آباد، از جمله شاهکارهای معماری دوره ساسانیان به شمار می‌رود که تا به امروز پابرجا باقی مانده است. این پل، از جمله بزرگترین پلهای سنگی ایران است که با نام پل شاپوری نیز شهرت دارد و در ضلع جنوبی قلعه فلک الافلاک، در جنوب شهر خرم آباد لرستان قرار دارد.
طول این پل در گذشته به ۲۳۰ متر می‌رسید و حدود ۲۸ چشمه طاق داشت؛ هر چند، امروزه تنها پنج چشمه طاق آن باقی مانده است. پل شکسته خرم آباد در سال ۱۳۵۴ شمسی در فهرست آثار ملی ایران به شماره ۱۰۵۸ به ثبت رسید؛ اما از لحاظ گردشگری، به آن بی‌توجهی شده است.
بازار خرم آباد
این بازار قدیمی در گذشته یک کاروانسرا برای استراحت مسافران بوده است که اکنون تبدیل به یک بازار شلوغ و پر رفت و آمد شده است.
مردمان محلی خرم‌آباد این بازار را با نام بازار طلا فروشان یا بازار میرزا رضا می‌شناسند. این بازار در سال ۱۳۰۱ در دوران سلطنت حاکمان قاجاری ساخته شده است. مساحت آن حدود ۲۱۳۰ متر است و ۲ درب ورودی دارد.
سوغات لرستان
سفر به لرستان بدون خرید سوغاتی کامل نخواهد شد.
انواع سوغات لرستان نظیر خوراکی‌های لذیذ کلوچه معروف بروجردی، کلوای لری، روغن حیوانی،ترخینه، شیرینی، عسل طبیعی، سمنوی بروجرد، کاک، نان ساجی، انواع حلوا و ارده، برساق و صنایع دستی مانند جاجیم بافی، گیوه، صنایع ورشو سازی، صنایع نمد مالی، حصیر بافی، خراطی، حرمی بافی، ماشته بافی و قالیبافی در این شهر دیده می‌شوند.
سخن پایانی
لرستان استانی با دیدنیهای تاریخی و طبیعی پرشمار است. اگر بخواهید به تمام نقاط آن سر بزنید، باید چند هفته و حتی ماه را در تقویم برنامه‌ریزی‌هایتان کنار بگذارید. آب‌وهوای خوش این استان و طبیعتی که پر از سبزی و شادابی است، گشت و گذار را دل‌چسب و به‌یادماندنی می‌کند.
منابع: ایرنا، سفر مارکت گردآوری: پریسا رهبری