خط الرأس دوبرار

خط الرأس دوبرار به طول تقریبی ۶۵ کیلومتر مانند دیواری در مابین جاده هراز و فیروزکوه قرار دارد. این خط الرأس دارای ۳۵ قله اصلی و فرعی و ۸ قله بالاتر از ۴۰۰۰ متر می‌باشد. از ویژگی‌های خط الرأس دوبرار می‌توان به کیلومترها دست به سنگ در مسیر پیمایش آن اشاره کرد. اجرای پیمایش این مسیر برای کوهنوردان یکی از جذابترین پیمایش‌های خط الرأسی در ایران است.

مجموعه قلل دوبرار از شمال در جوار قله پاشوره و از جنوب در همسایگی قله زرین کوه واقع شده است. در شمال این خط الرأس یک جاده دقیقا در پای این خط قرار دارد که از پلور آغاز و با گذر از لاسم، وزنا، نجفدر، آسور و سله بن به جاده فیروزکوه می‌پیوندد. در جنوب و با موازات خط الرأس دوبرار نیز جاده دیگری قرار دارد که از دلیچای در فیروزکوه آغاز و با عبور از مومج و دهنار تا دریاچه تار و هویر پیش می‌رود.

هنگام صعود از سمت جاده هراز در کل مسیر پیمایش این خط الرأس، شما شاهد یکی از زیباترین مناظر کوهستانی در ایران خواهید بود. در واقع نمای زیبای قله دماوند در تمام طول پیمایش همراه کوهنوردان خواهد بود. در سمت راست کوهنوردان نیز نمای زیبای دو دریاچه تار و هویر و خط الرأس زرین کوه خستگی پیمایش را از تن کوهنوردان به در می‌کند.

قلل خط الرأس دوبرار

در گزارش‌های صعود کوهنوردان بعضا در نام یا ارتفاع قلل اختلاف نظرهایی وجود دارد. و حتی در برخی گزارشات صعود در جانمایی قلل هم این اختلاف نظر دیده می‌شود. با در نظر گرفتن این اختلاف ارتفاعات اعلامی توسط کوهنوردان این احتمال نیز وجود دارد که در تعداد قلل اصلی و همچنین قله‌های بالای ۴ هزار متر هم اختلاف نظر وجود داشته باشد.

اولین قله خط الرأس دوبرار از سمت جاده هراز قله بزمچال به ارتفاع ۳۴۳۰ متر می‌باشد. بلندترین قله خط الرأس دوبرار نیز قله دوبرار شرقی با ارتفاع ۴۰۸۲ متر است. آخرین قله اصلی در خط الرأس دوبرار قله کلاهون با ارتفاع ۳۶۲۰ متر است. قله دیگری در گزارشات به نام چهل چشمه با ارتفاع ۳۱۰۰ متر نیز ذکر شده که در حقیقت یک قله فرعی می‌باشد.

دانلود ترک مسیر پیمایش خط الرأس دوبرار از پل مرغی تا روستای کهنک

پیمایش خط الرأس دوبرار

دکتر مهدی جباریان در مقاله راهنمای جامع خط الرأس دوبرار به زیبایی مسیر پیمایش این خط الرأس را در سه بخش شرح داده‌اند.

کوهنوردان اغلب پیمایش خط الرأس دوبرار را از سمت جاده هراز آغاز می‌کنند. راه دستیابی به مبدا خط الرأس کمی پایین‌تر از امامزاده هاشم درست سرپیچ پل مرغی که یک سوله نیمه کاره اسکلت آبی رنگ علامت مشخصه آن است، می‌باشد. محل شروع پیمایش مسیر از این نقطه است که ارتفاع آن در حدود ۲۵۰۰ متر می‌باشد.

برای رسیدن به این نقطه از شرق تهران خارج و بعد از شهرهای بومهن، رودهن، دماوند و در جاده هراز بعد از امامزاده هاشم می‌توان به پل مرغی رسید. مسیر پیمایش از کنار جاده هراز آغاز می‌شود. پس از قدری طی مسیر به سمت درون دره و معدن در سمت چپ، دهلیزی وجود دارد که مسیر پاکوب درون این دهلیز کوچک به سمت چپ بالا می‌رود.

ابتدای پاکوب خیلی مشخص نیست و خط الرأس را به خوبی از اینجا نخواهید دید. پس از عبور از دهلیز در روی یک کفی نسبتا کم شیب درست در زیر خط الرأس دوبرار قرار می‌گیرید.

از اینجا یک یال در سمت چپ شما قرار دارد که با صعود آن به خط الرأس خواهید رسید. خط الرأس دوبرار با اولین منظره از قله دماوند در اینجا به استقبال شما خواهد آمد. قله بزمچال در سمت چپتان و در فاصله حدودی ۵۰۰ متری قرار دارد. در این قسمت از مسیر درگیری فنی نخواهید داشت. فقط قبل از قرار گرفتن روی خط الرأس شیب کمی تند می‌باشد.

بخش اول خط الرأس دوبرار از بزمچال تا دوبرار

از قله بزمچال تا قلل چنگیزچال بحث فنی وجود ندارد. بیشتر مسیر پیمایشی و با فراز و نشیب به پیش می‌رود. در این قسمت از مسیر و در زیر قلل چنگیزچال ناحیه‌ای به نام همایون چال وجود دارد. در ناحیه قلل چنگیزچال دست به سنگ‌های مسیر کم‌کم شروع می‌شوند. ارتفاع قلل چنگیزچال در محدوده ۳۶۰۰ متر می‌باشد.

دست به سنگ‌های اصلی در قسمت قلل انگمار آغاز خواهند شد. نکته اساسی در عبور از دست به سنگ‌های خط الرأس دوبرار این است که بهترین نقطه تقریبا بالای آنهاست. در این ناحیه از پیمایش دو قسمت هم وجود دارد که باید به صورت دست به سنگ در سمت راستتان چند متر با شیب ۶۰-۷۰ درجه فرود بیایید.

حدفاصل قلل انگمار و دوبرار بیشتر دست به سنگ است تا اینکه پیمایشی باشد و به همین دلیل نیاز به دقت زیادی خواهد داشت. در نهایت هم با صعود شیب زیر دوبرار غربی با ارتفاع ۴۰۸۰ متر به شکلی از سمت چپ به این قله صعود خواهید کرد.

از اینجای مسیر تا قله دوبرار شرقی نیز یک فراز و فرود تقریبا ۲ کیلومتری وجود دارد. مسیر صعود به قله دوبرار شرقی با ارتفاع ۴۰۸۲ متر از سمت راست آن بالا می‌رود. با صعود به دوبرار شرقی به بلندترین نقطه این خط الرأس خواهید رسید.

بخش دوم خط الرأس دوبرار از قله دوبرار تا قره داغ

پس از صعود به قله دوبرار شرقی در ادامه مسیر قله سوزچال را در ورای گردنه سوزچال خواهید دید. در اینجا باید به روی خط الرأس بازگردید و سپس با صعود یک قله فرعی مسیر را به سمت گردنه سوزچال ادامه دهید. بین دوبرار و این قله فرعی نیز چند دست به سنگ سبک وجود دارد که معمولا از سمت راست و سپس چپ راحت خواهند بود.

با رسیدن به گردنه سوزچال یک شیب در پیش روی دارید که با صعود آن به قله سوزچال به ارتفاع ۴۰۶۰ متر خواهید رسید. از قله سوزچال تا زیر قلل رخش کار فنی ندارد و مسیر به صورت پیمایشی از روی خط الرأس دوبرار به پیش می‌رود.

با رسیدن به زیر قلل رخش اما دست به سنگ‌های مسیر آغاز می‌شوند. در اینجا نیز بهترین گزینه حرکت از روی خط الرأس است. در چند نقطه تیغه‌های این قسمت هم مقداری به سمت چپ رفته تا مسیر بهتری بیابید.

با رسیدن به قله قره داغ غربی نیز خط الرأس همچنان با دست به سنگ به سمت قره داغ شرقی به پیش می‌رود. عبور از قسمت اول این تیغه‌ها از سمت راست و قسمت دومشان هم از سمت چپ بهتر خواهد بود. پس از رسیدن به قله قره داغ شرقی مسیر به سمت ادامه خط الرأس و قدری به چپ ادامه پیدا خواهد کرد.

بخش سوم خط الرأس دوبرار از قره داغ تا چهل چشمه

پس از رسیدن به قله قره داغ شرقی مقداری دست به سنگ دیگر در مسیر خط الرأس و کمی به چپ قرار دارد که با شیب تندی شما را به یک گردنه کوچک خواهد رساند. پس از گردنه نیز حدود ۵۰۰ متر دیگر دست به سنگ انتظار شما را می‌کشد.

با عبور از این دست به سنگ‌ها، مسیر تا قله اسب گیرون درگیری فنی ندارد. پس از صعود به قله اسب گیرون ادامه مسیر قدری به چپ منحرف شده و به سوی کلاهون ادامه می‌یابد. شاید فکر کنید که دست به سنگ‌ها تمام شده است، اما به شما مژده می‌دهم که یک دست به سنگ جدی دیگر در قله کلاهون انتظارتان را خواهد کشید.

در این قسمت هم بهتر است لبه مسیر را انتخاب کنید. در دو سه قسمت هم فراز و فرود بین دست به سنگ‌های مختلف وجود دارد. پس از تیغه‌های کلاهون دست به سنگ خط الرأس دوبرار به پایان می‌رسد.

در ادامه خط الرأس چند تپه ماهور پله‌پله و پهن وجود دارد که به یک قله فرعی به نام چهل چشمه ختم می‌گردد. از قله چهل چشمه می‌توانید به سمت راست فرود آیید. در این قسمت به چهل چشمه خواهید رسید که در واقع یک جاده خاکی در امتداد مسیر روستای کهنک در گذر دلیچای است. از قله چهل چشمه می‌توان به صورت مستقیم تا روستای هرانده در جاده فیروز کوه هم ادامه داد.

نکات مهم پیمایش خط الرأس دوبرار

۱- صعودها و پیمایش‌های اینچنینی نیازمند شناسایی مسیر و آمادگی کامل فیزیکی برای اجرای پیمایش است.

۲- پیمایش خط الرأس دوبرار به دلیل داشتن دست به سنگ‌های زیاد، نیاز مبرم به کسب مهارت‌های لازم پیش از اجرای برنامه دارد.

۳- توصیه می‌شود تا پیش از اجرای پیمایش خط الراس دوبرار حتما اجرای برنامه‌های خط الرأسی سبکتری را تجربه کنید تا با شرایط اینگونه برنامه‌ها آشنا شوید.

۴- در روی خط الرأس هیچ منبع آبی غیر از آب برف وجود ندارد.

۵- طول این خط الرأس در حدود ۶۵ کیلومتر می‌باشد. (بسته به دقت و انواع دستگاه‌های GPS این عدد متفاوت است)

۶- در مسیر هیچ پناهگاهی وجود ندارد و تنها در قسمت‌هایی از مسیر امکان چادر زدن وجود دارد. (مکان‌های مناسب برای کمپینگ: دامنه قله پروانه و دوبرار غربی، گردنه سوزچال بعد از دوبرار شرقی و بعد از قله سوزچال نرسیده به تیغه‌های قلل رخش و بعد از قلل قره داغ می‌باشد.)

۷- سنگ‌های تشکیل دهنده تیغه‌ها کامل ریزشی و از نوع خارا است که در صورت دست به سنگ شدن موجب زخمی شدن دست و پارگی دستکش می‌شود و کاملا مستعد ریزش است.

۸- وضعیت آنتن دهی موبایل در اکثر مسیرها به دلیل وجود روستای‌هایی در شمال و جنوب و باز بودن منطقه وجود دارد.

۹- قابل ذکر است اجرای چنین برنامه‌هایی نیازمند برنامه‌ریزی و هماهنگی و در نظر گرفتن یک تیم پشتیبانی برای شرایط اضطراری می‌باشد.

۱۰- برقراری تماس در فواصل زمانی مناسب و ارائه گزارش و اعلام موقعیت مکانی به تیم پشتیبان نیز توصیه می‌گردد.

گونه‌های جانوری منطقه

به دلیل تنوع بسیار چشمگیر مناطق کوهستانی از نظر ارتفاع، فشار هوا، باد، زاویه تابش، رطوبت، نوع خاک بستر و … گوناگونی گیاهان کوهستانی به چشم می‌خورد. تا جایی که گاه با چند ده متر صعود وضعیت پوشش گیاهی و گونه‌ها به کلی تغییر می‌کند. (خصوصاً رشته‌کوه البرز به عنوان یکی از غنی‌ترین بانک ژن جهانی).

اما از کوهپایه‌ها تا نزدیک به ارتفاع ۴۰۰۰ متر گیاهان وجود دارند و این گونه‌ها بیشتر به چشم می‌خورند: گون، اسپرس کوهی، زرشک، نسترن، قیاق، شقایق، علف قناری، پوآ، کوما، علف پیازی، جو وحشی، چچم، یولافو و بسیار گونه‌های دارویی و خوراکی شامل ملیس، بومادران، گل گاوزبان، گل بنفشه، بابونه، ترشک، شنگ، والک، کنگر، آویشن، گون، سیرک، نعنا، پونه و گزنه.

پوشش جانوری منطقه

گونه‌های جانوری موجود در منطقه پرندگان شکاری، روباه، گرگ، خرگوش، کل و بز، مار، کبک، بلدرچین، سینه سرخ، گراز و عقرب می‌باشد.

چشم‌اندازهای خط الرأس دوبرار

در قسمت شمال غربی خط الرأس، قله دماوند (جبهه‌های جنوبی، جنوب شرقی، دره یخار) از دور خط الرأس دوخواهران و قسمتی از نواحی البرز مرکزی و در جنوب کوهستان قله زرین کوه و دریاچه تار و هویر و در قسمت شمالی قله پاشوره، عبرت و … قابل رویت هستند.

پیمایش زمستانی خط الرأس دوبرار

این رشته‌کوه به طور پیوسته در معرض بادهای غالب ایران (جنوب غربی به شمال شرقی) و بادهایی که از جانب فیروزکوه (جنوب شرقی به شمال غربی) می‌وزند قرار دارد. تا جایی که بیشترین بارش‌ها بر روی این رشته‌کوه از برخورد ابرهایی است که توسط همین بادها حمل می‌شوند.

وضعیت خط الرأس برای اجرای برنامه در زمستان کامل صعود سخت، چالشی و پرخطر می‌باشد. ریزش بهمن در جناح‌های مختلف مسیر در روی تیغه‌ها و تشکیل نقاب برفی بزرگ و خطرناک که قطعا با شدت بادهای منطقه باعث شکسته شدن می‌گردد و برای پیمایش مسیر و صعود به قلل منطقه نیاز به تجربه و آموزش کار با ابزار و اصول صعود زمستانی و کار با ابزار فنی کارگاهی می‌باشد.

بهترین زمان پیمایش خط الرأس دوبرار اواسط خردادماه تا تیرماه به خاطر وجود برفچال‌ها برای تهیه آب آشامیدنی مورد نیاز در حین برنامه می‌باشد و به صورت نرمال ۵ روز برای اجرای برنامه باید وقت گذاشت. هرچند که این پیمایش به صورت یکروزه نیز توسط کوهنوردان ماهر و با تجربه اجرا شده است.

توصیه به کوهنوردانی که قصد پیمایش خط الرأس دوبرار را دارند

از شش ماه قبل از اجرای برنامه، یک روز در میان و حداقل روزی یک ساعت دو و تمرین خوب داشته باشد. در واقع بیشتر از هر چیزی آمادگی جسمانی بالا برای این برنامه اهمیت دارد. کمی سنگنوردی و مهارت دست به سنگ شدن را بیاموزید. نیازی نیست حتما سنگنورد حرفه‌ای باشید. بسیار مهم است که مشکل ترس از ارتفاع نداشته باشید.

کسی که این سه فاکتور را داشته باشد به راحتی می‌تواند از این مسیر عبور کند ولی در صورت نداشتن از این فاکتورها بهتر است حتی فکرش را هم نکند مخصوصا در مورد سوم و ترس از ارتفاع. به طور کلی نه باید خیلی دست کم گرفت و نه خیلی سخت. این برنامه بسیار جذاب، چالشی و هیجان‌انگیز است. در انجام چنین برنامه‌هایی داشتن مهارت مسیریابی در کوهنوردی نیز دارای اهمیت می‌باشد. در ضمن حتما از قبل ترک مسیر پیمایش را در دستگاه GPS خود ذخیره کنید و آن را مرور کنید.

مستند پیمایش خط الرأس دوبرار

در پایان نگاه شما را جلب می‌کنیم به تماشای مستند زیبای پیمایش خط الرأس دوبرار که توسط مجموعه البرزیست تهیه شده است.

منبع: دانشنامه ویکی‌پدیا و موج کوه (دکتر مهدی جباریان) گردآوری: حامد اسپرهم