توسعه پایدار گردشگری

از چالش‌های پیش‌روی مقصدهای گردشگری از جمله آبشارها، چگونگی رسیدن به تعادل بین توسعه پایدار گردشگری و پیامدهای منفی آن است و برخی معتقدند معرفی جاذبه‌های ناشناخته طبیعت در نابودی سریعتر آنها موثر است. در اوایل سال ۱۹۹۰ میلادی مشخص شد که راه حل این معضل در توسعه پایدار گردشگری قرار دارد.

امروز توسعه پایدار در همه جا به عنوان هدف و سیاست برنامه‌ریزی صنعت گردشگری پذیرفته شده است. سفر مسئولانه یکی از شیوه‌های موثر گردشگری پایدار است که همراه با احترام و منفعت رساندن به مردم محلی و محیط زیست است، یک گردشگر می‌بایست به فرهنگ و رسوم مردم محلی ارزش قائل شود و در کنار آن کمترین آسیب را به طبیعت منطقه وارد نماید.

پرواضح است که یک پدیده طبیعی مانند آبشار، اگر ناشناس بماند آسیبی نخواهد دید ولی در کنار آن باید به این نکته توجه داشت که معرفی یک جاذبه گمنام نیز می‌تواند با ایجاد شغل و جذب ارز خارجی، به توسعه اقتصادی یک منطقه محروم کمک کند. به گونه‌ای که خود افراد محلی یک منطقه نیز با دانستن ارزش واقعی جاذبه طبیعی در حراست و حفاظت آن موثر خواهند بود.

حضور گردشگران غیر بومی همچنین می‌تواند به معرفی و حفظ رسوم و فرهنگ، تقویت و حمایت از خدمات محلی، مانند حمل و نقل و امکانات اقامتی، افزایش روابط اجتماعی در جوامع دورافتاده و ایجاد فرصت‌هایی برای مبادله منجر شود. معرفی و حفاظت از یک جاذبه گردشگری همچنین می‌تواند در جلوگیری از دست‌اندازی‌های اقتصادی دیگر از جمله معدن‌کاوی و سدسازی و امثال آن موثر باشد.

خوشبختانه امروزه با توسعه مراکز آموزشی طبیعتگردی و درک ارزش‌های محیط زیستی مفهوم گردشگری مسئولانه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

نقش آبشارها در توسعه پایدار گردشگری

آبشارها نقش مهمی در صنعت گردشگری جهانی دارند. آبشار نیاگارا واقع در مرز دو کشور امریکا و کانادا، به عنوان مهمترین جاذبه گردشگری منطقه، سهم مهمی در کسب درآمد ملی دو کشور دارد و هرساله میلیون‌ها گردشگر به شوق دیدن آبشارهای مختلف جهان به کشورهای مختلف سفر می‌کنند.

در ایران نیز علاقه به آب و آبشار از دیرباز در فرهنگ اصیل ایرانی موج می‌زده است و آبشارهای بسیاری در ایران هستند که نامشان با تاریخ و فرهنگ ایرانی گره خورده‌اند.

آبشارهایی مانند اخلمد، افرینه، گنجنامه، نیاسر، بیشه، قره سو، شوشتر، سمیرم، تنگه واشی و ده‌ها آبشار دیگر نمونه‌هایی هستند که از جنبه‌های سیاحتی و اقتصادی مورد توجه مردم و حاکمان وقت بودند و از بسیاری از آنها جهت راه‌اندازی آسیاب‌های آبی و تفرجگاه‌های طبیعی کمک گرفته شده است.

آبشارهای شوشتر به عنوان اولین تاسیسات صنعت آب و صنایع جانبی جهان در زمان ساسانیان، در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است و آبشار گنجنامه در کنار کتیبه‌های تاریخی کوروش، نشانگر اوج شکوه و عظمت ایران باستان است.

منبع: کتاب «راهنمای میدانی آبشارهای ایران» نوشته مجید اسکندری