اصطلاحات پایه کوهنوردی

کوه

برجستگی‌های با ارتفاع ۶۰۰ متر به بالا و عموما بلندتر و شیب‌دار‌تر از تپه هستند که در اثر چین‌خوردگی زمین، فرسایش و فعالیت آتش‌فشانی بوجود می‌آید.

کوه‌ها

کوه‌ها در حدود 52% آسیا، ۳۶ % آمریکای شمالی،  ۲۵% اروپا، ۲۲% آمریکای جنوبی، ۱۷% استرالیا و ۳% آفریقا را پوشانده‌اند و روی هم رفته ۲۴% خشکی‌های زمین را شامل می‌شوند.

کوهنوردی

به بالا و پایین رفتن به صورت پیاده از ارتفاعات طبیعی کوهنوردی گفته می‌شود.

تپه

به بلندی‌های با ارتفاع کمتر از ۶۰۰ متر تپه گفته می‌شود.

قله

به بلندترین قسمت هر کوه، قله گفته می‌شود.

قله اصلی

به بلندترین قله یک گروه قلل، قله اصلی گفته می‌شود.

قله فرعی

به سایر قلل در یک خط‌الرأس، قلل فرعی گفته می‌شود.

رشته کوه

به زنجیره‌ای از کوه‌های به هم‌پیوسته، رشته کوه گفته می‌شود.

یال

به محل برخورد در دامنه‌های شیب‌دار در بالاترین نقطه تماس (شیب محدب و برآمده بین ۲ دره) یال گفته می‌شود.

خط‌الرأس

به خط اصلی بلندترین یال بین ۲ قله (محل تقسیم آب) خط‌الرأس گفته می‌شود.

گردنه

به پایین‌ترین نقطه خط‌الرأس‌های ۲ نقطه گردنه گفته می‌شود.

دره

به محل برخورد ۲ دامنه شیب‌دار، دره گفته می‌شود.

خط‌القعر

به ژرف‌ترین نقاط بستر رودخانه یا دره خط‌القعر گفته می‌شود.

صخره

به سنگ‌های یکپارچه و بزرگ که صعود با یک طناب ۴۰ متری از آن ممکن باشد صخره گفته می‌شود.

گرده

به یال‌هایی که شیب آنها زیاد بوده و سنگی هستند گرده گفته می‌شود.

دیواره

به سنگ‌های یکپارچه و بزرگ که صعود با  یک طناب ۴۰ متری از آن ممکن نباشد دیواره گفته می‌شود.

راه پاکوب

به مسیری که در اثر رفت و آمد کوهپیمایان و کوهنوردان ایجاد می‌شود (رچ) پاکوب گفته می‌شود.

راه مالرو

در اصطلاحات کوهنوردی به مسیرهای رفت و آمد حیوانات اهلی، مالرو گفته می‌شود.

جانپناه

به مکانی به اندازه یک اتاق کوچک در ارتفاعات برای بیتوته موقت جانپناه گفته می‌شود.

پناهگاه

به مکانی که دارای بنای ساختمانی متوسط تا بزرگ برای استراحت و اطراق استفاده می‌شود، پناهگاه گفته می‌شود.

قرارگاه

به پناهگاه مجهز به خدمه و امکانات اولیه، آب، برق و … قرارگاه گفته می‌شود.

زیگزاگ

در شیب‌ها در جهت بالا و پایین به سمت چپ و راست حرکت می‌کنیم تا شیب کم شود؛ به این شیوه پیمایش زیگزاگ گفته می‌شود.

تراورس

به حرکت عرضی در پیمایش کوه از یک یال به یال دیگر، تراورس گفته می‌شود.

شن اسکی

برخی از مسیرهای کوهنوردی دارای شن و ریگ‌های کوچک می‌باشند که در هنگام فرود می‌توان روی آن سر خورد و پایین آمد. به این شیوه حرکت شن اسکی گفته می‌شود.

نقاب برفی

توده‌ای از برف که به وسیله باد بر بالای کوه به صورت آویزان فشرده می‌شود و هر لحظه احتمال شکسته شدن و فرو ریختن آن می‌رود (در سنگنوردی به بالاترین نقطه شیب معکوس گفته می‌شود) نقاب برفی گفته می‌شود.

بیواک

یکی از اصطلاحات کوهنوردی بیواک است که به بیرون ماندن شبانه (در اصطلاحات لوازم و تجهیزات کوهنوردی کیسه‌ای که هنگام شب‌مانی بر روی کیسه خواب جهت حفظ دما کشیده می‌شود) بیواک گفته می‌شود.

بهمن

به توده عظیم برف که در اثر فرو ریختن نقاب برفی یا ذوب شدن یا صدا در کوه بوجود می‌آید بهمن گفته می‌شود.

ارتفاع زدگی

رقیق بودن هوا و کم رسیدن اکسیژن در ارتفاعات منجر به بیماری ارتفاع می‌شود به این تغییر حالت ارتفاع‌زدگی گفته می‌شود.

برف کوری

از جمله مشکلاتی که به دلیل عدم استفاده از عینک دودی مناسب در کوه ایجاد می‌شود، برف کوری است.