مشکلات چشمی در اکسپدیشن

مباحثی که در این مقاله آورده شده است، عمدتا در مورد مشکلات چشمی در اکسپیدیشن است که برای چشم در ارتفاعات بلند اتفاق می‌افتد و نیز اقداماتی که می‌توان در جهت جلوگیری از ناراحتی‌های چشمی انجام داد.

هدف از تدوین این مقاله، ارائه یک دانش عملی به خوانندگان است که بتوانند مشکلات چشمی ساده خود و دیگران را مدیریت کنند و همچنین علائم خطرآفرین را تشخیص دهند. به طور کلی شعار ما این است که در کوهنوردی، تدارکات مناسب و پیشگیری رمز موفقیت و جلوگیری از حادثه و ناراحتی‌ها و مشکلات چشمی می‌باشد.

سنجش پزشک برای مشکلات چشمی قبل از اکسپدیشن

دکتر تیم باید از تمامی مشکلات و ناراحتی‌هایی که قبلا اعضای تیم داشته‌اند و یا دارند، آگاهی داشته باشد و در سنجش پزشکی سوالات زیر را پرسیده باشد.

• آیا شما برروی چشم‌هایتان از لنز تماسی استفاده می‌نمائید؟ (اگر جواب بله می‌باشد. از چه نوعی از لنز تماسی (یعنی نرم، سخت و گاهگاهی یا هر روز؟))
• آیا تا به حال به علت مشکل چشمی به چشم پزشک جهت درمان مراجعه نموده‌اید؟
• آیا تا به حال جراحی لیزر یا هر نوع جراحی دیگر روی چشمتان داشته‌اید؟ (اگر جواب بله می‌باشد. چه نوع جراحی و در چه زمانی.)
• آیا کسی در خانواده شما از آب سیاه و یا هر بیماری چشمی دیگری رنج می‌برد؟
• آیا شما دیابتی هستید؟

دید یک چشمی

افرادی که دید یک چشمی دارند و یا دید یکی از چشم‌هایشان خوب است باید مراقبت و توجه ویژه‌ای به چشمشان در مقابل خطرات ناشی از خورشید، گرد و خاک، کولاک، یخ و برف پودر در محیط کوهستان داشته باشند.

بنابراین توصیه می‌گردد در صعود زمستانی و محیط‌هایی که احتمال ورود خرده‌ریزه‌های معلق موجود در هوا به چشم‌ها وجود دارد از عینک‌های مخصوص ایمن و پلی کربونات استفاده نمایند.

خطای انکساری

عیوب انکساری چشم را می‌توان با استفاده از عینک، لنز و انجام جراحی برطرف نمود. به عنوان یک قاعده کلی بهتر است که در اکسپدیشن نیز از همان شیوه‌ای که معمولا راحت‌تر هستید استفاده نمائید.

اگر از عینک استفاده می‌کنید، بهتر است همیشه یک عینک یدکی و ذخیره نیز به همراه داشته باشید تا در صورت بروز مشکل برای عینک اول از عینک ذخیره استفاده نمائید.

بهتر است نسخه شماره عینک خود را نیز به همراه داشته باشید و همچنین در صورت امکان می‌توانید عینک یخ و برف متناسب با شماره چشمتان به کارخانه سازنده عینک‌های یخ و برف، سفارش دهید.

آب مروارید

اقدام پیشگیرانه خاصی در محیط کوهستان برای کسانی که عمل جراحی آب مروارید بر روی چشم‌هایشان انجام شده است توصیه نمی‌گردد. البته اگر چه تحقیقات رسمی در تایید  مطلب فوق‌الذکر وجود ندارد اما شواهد و گزارشات هیمالیانوردان، تایید کننده این مورد می‌باشد.

آب سیاه

افرادی که برای کاهش فشار چشم (IOP) از قطره مخصوص استفاده می‌کنند، در کوهستان نیز لازم است استفاده از قطره مخصوص را ادامه دهند. از لحاظ نظری نیز در ارتفاع بالا، کمبود اکسیژن بر روی عصب بینایی تاثیرگزار است و آب سیاه را تشدید می‌نماید، لذا این دسته از افراد، قبل از صعود حتما باید با چشم پزشک متخصص در این مورد مشورت نمایند.

همچنین باید توجه داشت که تمرینات ورزشی زیاد و کوهنوردی سنگین؛ فشار داخلی چشم (IOP) را افزایش می‌دهد و نیز استفاده از استازولامید که برای کاهش بیماری ارتفاع (AMS) استفاده می‌شود؛ بر افزایش فشار داخلی چشم (IOP) تاثیر مستقیم دارد.

دیابت (مرض قند)

در مورد این که ارتفاع زیاد  دیابت را تشدید نماید، شواهد معتبری در دست نیست. اما کسانی که دیابت دارند باید همواره در کوهستان میزان قند خود را کنترل نمایند و هم هوایی مناسبی داشته باشند تا از عواقب زیان‌آور چشمی جلوگیری شود.

همچنین منطقی است که افراد دیابتی تقریبا شش ماه قبل از رفتن به اکسپدیشن یک سری آزمایشات کامل چشم داشته باشند تا اگر به درمان نیاز دارند، زمان کافی برای تکمیل نمودن طول درمان در اختیار داشته باشند.

جراحی شبکیه چشم

افرادی که جراحی شبکیه چشم انجام داده‌اند نباید به محیط‌هایی که فشار جو متغیر می‌باشد بروند، که این شامل ارتفاع زیاد و سفرهای هوایی نیز می‌شود.

برف کوری

برف کوری یکی دیگر از مشکلات چشمی است که زمانی رخ می‌دهد که قرنیه چشم بدون محافظت در معرض تابش اشعه ماورای بنفش (UV) قرار گیرد.

بنابراین برف کوری را به تعبیری می‌توان آفتاب سوختگی چشم نامید که می‌تواند شدیدا دردناک باشد. نشانه‌ها و عوارض برف کوری با تاخیر رخ می‌دهد و اکثر کوهنوردان در شب تشخیص می‌دهند که دچار برف دکوری شده‌اند. برف کوری در ارتفاع بالا بیشتر رخ می‌دهد زیرا هوا رقیق است و اشعه ماورای بنفش بیشتری به جو رسوخ می‌کند.

در ارتفاعات به ازای هر ۳۰۰ متر که اوج می‌گیرید میزان (UV4) درصد افزایش پیدا می‌کند. به علاوه برف نیز به میزان ۸۰ درصد اشعه ماورای بنفش را انعکاس می‌دهد بنابراین در اکسپدیشن و صعودهای زمستانه در صورتی که از چشم‌هایتان محافظت نکنید تنها در عرض چند دقیقه دچار برف کوری خواهید شد.

از مشخصات برف کوری می‌توان به قرمزی و درد چشم‌ها، نورگریزی و اصرار بیمار به بستن چشم‌ها اشاره نمود.

جهت درمان برف کوری باید چشم‌ها را با کمپرس آب سرد، خنک نگه داشت. استفاده از پماد آنتی‌بیوتیک (Oc. Chloramphenicol tds)، قطره cycloplegic و (G. Cyclopentolate tds) جهت کاهش درد و استراحت و اجتناب از نور از جمله اقداماتی است که  ۲۴ ساعت بعد از برف کوری شما را بهبود می‌بخشد.

از قطره‌های بی‌حسی موضعی استفاده ننمائید زیرا ممکن است خطر عفونت چشم را افزایش دهد. چرب نمودن پشت چشم‌ها در شب اول جهت کاهش درد بسیار موثر است. بنابراین تاکید می‌شود برای جلوگیری از برف کوری از عینک‌های استاندارد و با کیفیت ضد UV که اطراف چشم را به خوبی پوشش می‌دهند استفاده نمائید.

کاهش دید

اگر کاهش دید همراه با درد باشد، کوهنورد حتما باید به دکتر تیم مراجعه نماید و آزمایشات کامل بر روی وی انجام شده و تحت درمان خاص و معالجات چشم پزشکی قرار گیرد. کاهش دید همراه با درد می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی مثل برف کوری، آب سیاه، ضربه، یا عوامل باکتریایی باشد.

بعضی اوقات کاهش دید برای کوهنورد رخ می‌دهد بدون اینکه دردی داشته باشد که این حالت را نیز باید جدی گرفت. در این وضعیت، دکتر واکنش‌های مردمک چشم را باید چک نماید و در صورت امکان با دستگاه اپتالاموسکوپ این معاینه را انجام دهد.

لنزهای تماسی

آن دسته از کوهنوردانی که از لنز استفاده می‌کنند، خیلی زود چشم‌هایشان خشک می‌شود و مستعد عفونت قرنیه چشم هستند، لذا برای این دسته از کوهنوردان که در اکسپدیشن شرکت می‌کنند پیشنهاد می‌شود به جای لنز از عینک استفاده نمایند و در صورتی که می‌خواهند از لنز استفاده کنند، روزانه بیشتر از ۸ ساعت از لنز بر روی چشم‌هایشان استفاده ننمایند.

در صورت بروز عفونت چشمی حتما استفاده از لنز را متوقف نموده و از قطره انتی‌بیوتیک ofloxacin استفاده نمائید. اگر ظرف مدت ۵ روز بهبود پیدا نکردید حتما به متخصص مراجعه کنید. ضمنا به یاد داشته باشید که قرار گرفتن در ارتفاع باعث می‌شود اکسیژن کمتری به قرنیه چشم برسد که در نتیجه تیرگی و کاهش دید برای کوهنوردان اتفاق می‌افتد.

بنابراین توصیه می‌گردد از نوعی از لنز تحت عنوان لنزهای تماسی نرم استفاده نمائید؛ این نوع از لنزها حاوی آب می‌باشند و اکسیژن را بهتر به قرنیه انتقال می‌دهند همچنین به مراقبت کمتری نیاز دارند و چشم را خیلی کمتر دچار عفونت می‌کنند.

جراحی لیزر

در سال‌های اخیر تمایل به جراحی لیزر در بین کوهنوردان عینکی افزایش پیدا کرده است. با جراحی لیزر این دسته از کوهنوردان از پوشیدن عینک و لنز رهایی پیدا می‌کنند. در جراحی لیزر (RK) قسمتی از قرنیه بوسیله لیزر تراشیده می‌شود تا عیوب انکساری چشم رفع و اصلاح گردد.

اما ارتفاع بسیار بالابر روی چشم کسانی که جراحی لیزر داشته‌اند تاثیر مضر داشته و تهدید کننده است. همچنین آزمایشات پزشکی در سال ۱۹۹۶ بر روی کوهنوردانی که قصد صعود اورست داشتند، قویا تایید می کند که ارتفاع بسیار بالا بر چشم افرادی که جراحی لیزر داشته اند تاثیر منفی دارد.

کوهنوردانی که جراحی لیزر (RK) انجام داده‌اند در ارتفاع و در اثر کاهش اکسیژن جو، دچار کوری بلندمدت شده‌اند. کاهش اکسیژن به علت تاثیر بر سیستم عصبی پاراسمپاتیک توانایی تطابق چشم و تمرکز بر روی اشیاء را کاهش می‌دهد.

در سال ۲۰۰۰ گزارش شده است کوهنوردی که جراحی LASIK داشته است در ارتفاع ۱۹۵۰۰ پایی، دچار تیرگی دید شده است که البته با کاهش ارتفاع رفع گردید. اخیرا نیز در یک تحقیق بر روی کوهنوردانی که جراحی LASIK انجام داده بودند؛ بر روی قله اورست تیرگی و کاهش شدید دید را گزارش دادند که با کم کردن ارتفاع برطرف گردید.

بنابراین برای کسانی که جراحی LASIK یا LASEK یا PRK یا RK انجام داده‌اند و اصرار بر رفتن به اکسپدیشن دارند توصیه می‌گردد ضرورتا  عینکی با شماره پایین (+۱.۰۰, +۲.۰۰ یا +۳.۰۰) به همراه داشته باشند تا در جاهایی که دچار کاهش دید می‌گردند از عینک استفاده نمایند. همچنین برای کسانی که به تازگی جراحی لیزر انجام داده‌اند جدا  توصیه می‌شود تا ۶ ماه از رفتن به اکسپدیشن اجتناب کنند زیرا این افراد به طرز خطرناکی مستعد عفونت چشمی می‌باشند.

خشکی چشم‌ها

در ارتفاع بالا و مناطق قطبی که هوا خشک است و مدام باد می‌وزد یکی از مشکلات چشمی که خشکی چشم‌ها می‌باشد نیز سریع اتفاق می‌افتد. خشکی چشم‌ها زجرآور و دردناک است، موجب مه‌آلودگی دید گشته و چشم‌ها را قرمز و مستعد عفونت می‌سازد. برای درمان می‌توانید چشم‌ها را  چرب نمائید و یا از قطره اشک مصنوعی استفاده نمائید.

استفاده از لنزهای چشمی را نیز زمانیکه احساس خشکی در چشم می‌نمائید؛ قطع نمائید و همچنین به یاد داشته باشید که استفاده از عینک‌های حفاظ دار که اطراف چشم را به خوبی پوشش می‌دهند؛ تبخیر اشک و رطوبت چشم را کاهش داده و در نتیجه از خشکی چشم جلوگیری می‌کنند.

منبع: سایت رسمی فدراسیون جهانی کوهنوردی ترجمه: خداداد مزدائی