اصول لایه بندی لباس کوهنوردی
لایه بندی لباس کوهنوردی زمانی مهم می‌شود که قدم در فضای باز می‌گذارید، آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که پوشش لباس چگونه باید باشد تا در تمام طول مدت فعالیت، حرارت بدن در دمای مناسبی قرار گیرد؟
احتمالاً در پیاده‌روی و فعالیت‌های کوهنوردی نیز درباره لایه‌های پوشاک چیزی شنیده باشید. موضوع مورد بحث ما درباره یک لایه پایه، یک لایه میانی و یک لایه بیرونی در پوشاک شما می‌باشد. آیا با سیستم لایه بندی لباس کوهنوردی آشنا هستید؟
سیستم لایه بندی لباس کوهنوردی
با لباس پوشیدن در چندین لایه‌ی سبک‌تر، در مقایسه با یک لایه ضخیم یا حجیم، کوهنورد قادر است خود را با شرایط بیشتری سازگار کند. لایه‌ها را می‌توان با توجه به شرایط آب و هوایی و یا میزان فشار در هر زمان مشخص حذف یا اضافه کرد.
در حالت ایده‌آل، لایه‌های لباس شما باید مکمل یکدیگر باشد، به طوری که هر لایه به عنوان بخشی از یک سیستم کلی انعطاف‌پذیر برای به حداکثر رساندن کارایی باشد. در صورت نیاز و با توجه به شرایط، شما باید بتوانید به راحتی همه لباس‌های خود را بپوشید.
وقتی صحبت از فعالیت در فضای باز می‌شود، سه لایه اصلی برای لباس‌ها در نظر گرفته می‌شود:
- لایه پایه – بیس
- لایه عایق
- لایه بیرونی
لایه پایه ( لایه بیس )
- لایه زیرین یا همان لایه بیس اولین لایه‌ایست که در تماس مستقیم با پوست شما می‌باشد.
- این لایه با از بین بردن رطوبت، پوست را خشک نگه می‌دارد.
- در حالت ایده‌آل باید سبک باشد و به سرعت خشک شود.
- از پوشیدن لباس‌های پنبه‌ای که هنگام خیس شدن به پوست می‌چسبد و عایق نیست و خشک شدن آن طولانی‌تر است، خودداری کنید.
- بهترین گزینه‌ها برای جنس لایه بیس ، پشم مرینو، پلی استر، ابریشم و پلی‌پروپیلن می‌باشد.
نیم تنه بالای بدن
در شرایط سه فصل (به جز زمستان)، معمولاً پیراهن آستین‌بلند پلی‌استر پوشیده می‌شود که سبک و قابل تنفس است. آستین‌های بلند در محیط‌های گرم و بدون سایه، از پوست شما در مقابل نور خورشید محافظت می‌کند و با سردتر شدن هوا، گرما نیز ایجاد می‌کند.
در شرایط خنک‌تر، بهتر است یک لایه پایه پشم مرینو پوشیده شود که وزن آن با توجه به دما متفاوت خواهد بود (یعنی هرچه سردتر باشد، لایه پایه سنگین‌تر است).
نیم تنه پایین بدن
براساس اولویت شخصی می‌توان به جای شلوار از شلوارک (با جنس نایلون یا پلی‌استر) استفاده کرد. شلوارک‌ها مخصوصاً هنگام راه رفتن در مسیرهای سربالایی محدودیت کمتری دارند.
در صورت پوشیدن شلوارک در شرایط گرم و بدون سایه، باید از ضدآفتاب استفاده کنید که به همراه موی طبیعی بدن، تمام محافظت لازم را برای جلوگیری از آفتاب سوختگی ایجاد می‌کند. البته باید به طور مداوم درجه حرارت را کنترل کنید. برای شرایط خنک‌تر در هنگام شب، معمولاً از لباس‌هایی ساخته شده از پشم مرینو استفاده می‌شود.
لایه عایق (مید لایر)
- دومین لایه که با به دام انداختن هوای مرده به تعادل دمای بدن کمک می‌کند لایه عایق یا میدلایر است. هوای گرم را در داخل و هوای سرد را خارج نگه می‌دارد.
- رطوبت حاصل از لایه بیس را جذب کرده و اجازه می‌دهد تا رطوبت اضافی از الیاف آن خارج شود.
- هدف لایه عایق گرم نگه داشتن بدن است. بسته به دما و شرایط می‌توان یک یا چند لایه لباس از جنس پشم یا الیاف مصنوعی پوشید. پوشیدن بیش از یک لایه عایق باعث افزایش انعطاف‌پذیری می‌شود. این موضوع هنگامی که با شرایط جوی نامناسب و دامنه وسیع‌تری از دما روبرو می‌شوید، بسیار مهم است.
- بهترین گزینه‌ها: انواع پشم گوسفند، الیاف مصنوعی مانند Primaloft و Polarguard.
نیم تنه بالای بدن
به طور کلی در شرایط خشک و سرد لباس‌های تولید شده از پشم نسبت به گرما و وزن، بهترین گزینه هستند. در شرایط جوی سرد و مرطوب، معمولا لباس‌هایی از جنس پشم و یا الیاف مصنوعی بپوشید، که در هنگام خیس بودن عملکرد بهتری نسبت به محصولات دیگر دارند.
نیم تنه پایین بدن
اگر دمای هوا به طور مداوم زیر صفر باشد، در این صورت ترکیبی از لباس زیر مناسب و شلوار ضدآب برای گرم نگه داشتن پاها کافی است.
لایه خارجی (شِل لایر)
- هدف این لایه محافظت شما در برابر باد، باران و برف است.
- به طور کلی لباس‌های ضدآب که سریع خشک می‌شوند، با دوام و اغلب قابل تنفس هستند به این معنی که رطوبت داخل بدن را به خارج منتقل می‌کند تا بدن خشک بماند.
نیم تنه بالای بدن
برای قسمت بالای بدن، در شرایط سرد و خشک یا کوهنوردی در پاییز که شرایط جوی ناپایدار است لباس‌هایی که در برابر باد محافظت خوبی دارد پوشیده می‌شود. این لباس‌ها سبک، با قابلیت تنفس بالا و مقاوم در برابر آب هستند. در چنین شرایطی، به طور معمول پانچو علاوه بر اینکه به عنوان پناهگاه عمل می‌کند، باعث می‌شود که در شرایط بارانی نیز خشک بمانید.
در شرایط سرد و مداوم بارانی، لباس‌های ساخته شده از گورتکس (Gore-tex) و ایونت (event) که چهار برابر گورتکس قابلیت تنفس دارد، بهترین ترکیب ضدآب بودن و تنفس را فراهم می‌کند. صرف نظر از آنچه ممکن است برخی از شرکت‌های خارجی ادعا کنند، هیچ ماده‌ای وجود ندارد که در صورت بارش شدید باران برای مدت زمان طولانی، شما را کاملا خشک نگه دارد.
نیم تنه پایین بدن
برای پایین تنه، در شرایط خشک و خنک از شلوارهای ضخیم پشمی و کاپشن‌های پر استفاده می‌کنند. در شرایط خنک و مرطوب، از یک مدل ضدآب که کمی سنگین‌تر (نسبتاً سبک) است استفاده می‌شود.
پوشش چند منظوره
اگر به دنبال یک لایه بیرونی چند منظوره هستید، از پانچو استفاده کنید. پانچو نه تنها از شما در برابر باران محافظت می‌کند (به طور کلی تا زانو)، بلکه به عنوان یک پناهگاه و پوشش بسته نیز عمل می‌کنند.
چند نکته در مورد پانچوها باید مدنظر داشته باشید:
- اگرچه پانچوها ممکن است ضدآب باشند اما قابلیت تنفس ندارند. پارچه‌های معمولی پانچو شامل سیلنیلون و الیاف مکعب است. کمبود تنفس با پوشیدن لباس گشاد تا حدودی جبران می‌شود.
- پانچوها برای محیط‌های خشک یا مسیرهای محافظت شده در جنگل‌های انبوه بسیار مناسب هستند (درختان به عنوان یک مانع طبیعی باد و باران عمل می‌کنند).
- اگر می‌خواهید از پانچو به عنوان پناهگاه در شرایط سرد، مرطوب و در معرض شرایط جوی نامناسب استفاده کنید، باید تأکید بیشتری بر انتخاب محل کمپ داشته باشید.
چتر
چتر یک گزینه مقرون به صرفه برای لایه‌های بیرونی ذکر شده می‌باشد که موارد مثبت و منفی مشابه پانچو را نیز دارد.
در مسیرهایی که تا حد زیادی در برابر عناصر بیرونی محافظت نشده‌اند عالی است، وقتی در حال عبور از مسیری هستید که در معرض باد و باران و برف قرار دارید، یا از مناظق بیایانی و کویرها عبور می‌کنید که دمای هوا مرتبا بالاتر از از ۳۵ درجه سانتیگراد (۹۵ درجه فارنهایت) می‌باشد، چترها هم برای در امان ماندن از خیس شدن و هم برای ایجاد سایه و جلوگیری از گرمازدگی و آفتاب سوختگی مناسب است.
سر، دست و پا
با عدم رعایت اصول لایه بندی لباس کوهنوردی نسبت قابل توجهی از گرمای بدن خود را از طریق سر، دست‌ها و پاها از دست خواهید داد. این مناطق، مناطقی است که به دلیل نسبت سطح به جرم زیاد، سرما را ابتدا احساس می‌کنند.
ممکن است شما ضخیم‌ترین کاپشن و شلوار را پوشیده باشید، اما اگر اندام‌های بدن شما به درستی محافظت نشود، احتمالا شرایط سخت و ناراحت کنندهای را تجربه خواهید کرد. در صورتی که اندام‌هایتان برای مدت طولانی در معرض سرمای شدید قرار بگیرند، خطر ایجاد یخ زدگی یا هیپوترمی شما را تهدید خواهد کرد.
سر
شرایط سرد
در هوای خنک و سه فصل، یک کلاه گرم ساخته شده از پشم گوسفند باید عایق مناسب سر را ایجاد کند. مطمئن باشید که گوش و پشت گردن شما را می‌پوشاند. یک مکمل خوب برای کلاه گرم شما یک کاپشن بادگیر ضدآب است که باعث مقاومت در برابر باد و خشک نگه داشتن سر شما می‌شود.
شرایط گرم
در شرایط گرم نیز کلاه بپوشید. مدل‌های لبه دار نقابی یا دو منظوره لبه داری که نقابی می‌باشد و گوش‌ها و گردن را می‌پوشاند هر دو، پوشش بسیار خوبی دارند.
دست‌ها
شرایط سرد
دستکش کوهنوردی ساخته شده از پشم مرینو یا یک ماده مصنوعی مانند پلی‌پروپیلن به خوبی به عنوان یک لایه بیس عمل می‌کنند. آنها قابل تنفس هستند، وزن سبکی دارند و در صورت سرد نبودن دما می‌توانند به تنهایی استفاده شوند.
دستکش‌های پشمی، انتخاب خوبی به عنوان لایه عایق شما در دمای خنک‌تر است. به عنوان یک لایه بیرونی می‌توانید از دستکش‌های بارانی استفاده کنید که سبک هستند و شما را از باد و باران محافظت می‌کنند. در شرایط یخ زدگی مداوم، از دستکش‌های آستر دار ضخیم استفاده کنید.
شرایط گرم
تا زمانی که دستکش آستر سبک و قابل تنفس نپوشید، دستان شما در معرض اشعه نور خورشید قرار می‌گیرند. استفاده مکرر از ضدآفتاب بهترین دفاع شما در برابر آفتاب سوختگی است.
پا
در زمین‌های پوشیده از برف و صعودهای زمستانی که دمای هوا سرد و یخبندان است، گرم و خشک نگه داشتن پاها به دلیل خطر یخ زدگی در اولویت است. در چنین شرایطی از سیستم زیر استفاده کنید:
- جوراب: جوراب‌های باریک آستری از پشم مرینو به عنوان یک لایه پایه.
- کفش: کفش‌های سبک ضدآب.
- گتر: گترهای سبک ضدآب که قابل تنفس هستند و از ورود برف از بالای کفش‌ها جلوگیری می‌کنند.
شرایط گرم
در شرایط مختلف از یخبندان تا گرم و مرطوب، به طور کلی از سیستم زیر استفاده کنید:
- جوراب: جوراب‌های باریک آستری ساخته شده از مواد ترکیبی انواع الیاف و پشم مصنوعی. چنین مدل‌هایی با قابلیت تنفس بالا، رطوبت را از پوست دور کرده و موجب خشک شدن سریع می‌شوند.
- کفش: کفش‌های مخصوص پیاده‌روی، مخصوص دویدن یا کوهنوردی‌های سبک، قابلیت تنفس بالایی دارند و سریع خشک می‌شوند. اندازه‌ی پای همه افراد متفاوت است. کفش‌های خود را متناسب با شرایطی که در آن قرار دارید انتخاب کنید.
- گترها: اگر در زمین‌های بیابانی یا کویرها باشید ورود شن و ماسه به داخل کفش‌ها مسئله‌ی دائمی است، پوشیدن گتر سبک وزن و با قابلیت خشک شدن سریع، که کاملاً روی کفش‌ها را می‌پوشاند مناسب است.
منبع: thehikinglife.com ترجمه: پریسا رهبری