قله الوند
قله الوند از جمله مهمترین و مشهورترین قلل در کوهستان الوند همدان است. دلیل نامگذاری سلسله جبال الوند نیز به علت وجود این قله باشکوه است.
در گذشته اینگونه تصور می‌شد که قله الوند بلندترین قله در استان همدان است، ولی در سال‌های اخیر، با اندازه‌گیری دقیق‌تر مشخص گردید که قله یخچال و کوبری از قله الوند بلندتر بوده و قله کوبری با ارتفاع ۳۵۸۶ متر بام استان همدان می‌باشد.
ارتفاع قله الوند ۳۵۷۴ متر می‌باشد که البته بسته به نوع و دقت دستگاه‌های اندازه‌گیری ارتفاع، اعداد دیگری همچون ۳۴۵۰ متر نیز برای این قله ثبت گردیده است. الوند از قلل مشهور در بین ارتفاعات موجود در جدول بلندترین قلل ایران است.
قله الوند در فاصله صخره‌ای بزرگ و دامنه جنوبی آن که رو به شهر تویسرکان است، به صورت شکافی کوچک و گود سنگ‌چین شده است. عقیده برخی بر آن است که این شکاف آرامگاه سام پسر نوح پیامبر است.
کوهستان الوند تقریبا به شکل نعل اسبی از جنوب‌شرقی تا جنوب‌غربی شهر همدان امتداد دارد که طول تقریبی خط‌الرأس آن به بیش از ۳۰ کیلومتر می‌رسد و دارای ۶ قله اصلی است.
موقعیت جغرافیایی کوهستان الوند
کوهستان الوند واقع در شهر همدان، کوهستان منفردی است از شاخه‌های خاوری زاگرس مرکزی با عرصه‌ای به وسعت ۱۳۷۵ کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین پدیدهٔ گرانیت‌زائی از دوران چهارم زمین‌شناسی که بر اثر نفوذ توده‌های آذرین در نهشته‌های بازمانده از دوران پیشین به وجود آمده است.
این رشته‌کوه در شمال غرب به کوه خدابنده‌لو سنندج و کوه چهل چشمه کردستان و از جنوب شرق به بلندی‌های راسوند و کوه وفس اراک متصل است. یال آن، حد طبیعی بین شهر همدان و تویسرکان و مشهورترین قله آن موسوم به قله الوند در ۱۸ کیلومتری جنوب شهر همدان واقع شده است.
جهت این کوهستان از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است و استان همدان را به دو نیمه شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. کوهستان الوند، دره‌های ژرف و سرسبز، چشمه‌سارها، چمن‌زارها و قله‌های متعددی دارد.
کوهستان الوند صد و یازدهمین اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت. این کوه همچنین از مناطق حفاظت شده محیط زیست می‌باشد.
الوند از طریق گردنه شمال‌غربی به کلاغ لانه و دائم برف و از سمت جنوب‌غربی به دره کیوارستان و سپس به چهار قله متصل می‌شود. بهترین زمان صعود به قله الوند اردیبهشت‌ماه می‌باشد. برای صعود زمستانی به قله الوند باید ضمن توجه به فنون کوهنوردی در زمستان، از صعود در هنگام طوفان اجتناب کرد.
صعود به قله الوند در فصل تابستان کار سختی نیست و با کمی توان بدنی و یک راهنمای راه بلد، صعودی دلچسب و به یاد ماندنی خواهید داشت. مسیر صعود به قله الوند بسیار دیدنی است و به راحتی نمی‌توان از کنارش گذشت. جذاب‌ترین بخش این صعود دیدن چادرهای عشایر و دام‌های آنها در طول مسیر به خصوص در تخت نادر است.
وجه تسمیه قله الوند
این کوه را در متون پهلوی، اروند و در اوستا ائورونت درج کرده‌اند. در خصوص وجه تسمیه این نام گفته شده که شخصی در آن کوه مدفون است که نام او اروند بوده است و کوه را نیز به همین نام نامگذاری کرده‌اند.
پوشش جانوری الوند
گرگ، روباه، خرگوش، شغال و سمور و پرندگان مانند عقاب سیاه و دال در این کوهستان دیده می‌شود. قوچ، میش، بز کوهی کبک، کبوتر و عقاب دشت نیز، از حیوانات و پرندگان این منطقه می‌باشند.
مسیر صعود به قله الوند
مسیر نرمال صعود به قله الوند مسیر دره گنجنامه است که پس از گذر از این دره به کیوارستان و (زمان طی شده از گنجنامه تا دشت میشان حدودا یک ساعت و نیم می‌باشد) سپس به میدان میشان و تخت نادر (زمان لازم برای رسیدن به تخت نادر در حدود ۴۵ دقیقه می‌باشد) و پس از آن نیز به قله الوند می‌رسد.
در میدان میشان دو پناهگاه (پناهگاه میدان میشان شماره یک و شماره دو) برای استراحت کوهنوردان وجود دارد. مسیر دیگر صعود به قله الوند مسیر جنوبی است که از شهر سرکان آغاز می‌شود.
- ارتفاع گنجنامه ۲۱۰۰ متر از سطح دریا
- ارتفاع دشت میشان و پناهگاه میشان ۲۶۰۰ متر از سطح دریا
- ارتفاع تخت نادر ۲۹۰۰ متر از سطح دریا
دانلود ترک مسیر صعود به قلل کوهستان الوند همدان
پیش‌بینی آب و هوای قله الوند در ارتفاع‌های گوناگون موجود است.
پناهگاه میشان
در انتهای دشت میشان و در ارتفاع ۲۶۰۰ متری پناهگاهی مجهز و تمیز با امکانات مناسبی جهت اقامت شبانه و استراحت و تهیه غذای کوهنوردان در سال ۱۳۴۵ توسط کوهنوردان بنا شده است.
اندکی بالاتر و در میانه‌های دشت میشان نیز پناهگاه شماره دو میشان قرار دارد که آن نیز از امکانات مناسبی برخوردار می‌باشد. جهت امدادرسانی در هنگام بروز حوادث کوهنوردی و شرایط بحرانی، مکانی نیز در جنب پناهگاه میشان برای پایگاه امداد و نجات کوهستان وجود دارد.
معروف‌ترین قلل کوهستان الوند، از شمال‌غربی به جنوب‌شرقی
قله آلماقلاغ ۲۹۹۷ متر، قله کرکس (کرکسین) ۲۹۵۹ متر، قله قزل ارسلان ۳۲۵۰ متر، قله دائم برف ۳۴۵۰ متر، قله کلاغ لان ۳۴۸۰ متر، قله الوند ۳۵۷۴ متر، قله تاریک دره ۳۳۱۴ متر، قله کمرلرزان ۳۳۳۸ متر، چهارقله (۳۱۸۴، ۳۱۷۲، ۳۱۶۶ و ۳۱۷۰ متر)، قله یخچال ۳۵۸۰ متر، قله کوبری ۳۵۸۶ متر (بلندترین قله)، قله شاه نشین ۳۴۹۶ متر، قله سرخ بلاغ ۳۱۲۴ متر و قله کلاه قاضی ۳۱۲۵ متر.
دره‌های کوهستان الوند
در دامنه‌های شمالی الوند دره‌های پرآبی مانند: دره برفین، دره گنجنامه، دره عباس‌آباد، دوزخ دره، دره گوساله، دره کیوارستان، دره سیمین دره، دره مرادبیگ، دره دیوین، دره قز، دره حیدریه و غیره وجود دارد و دره‌های مصفایی نیز در دامنه جنوبی الوند واقع است، از جمله دره سرکان، دره آرتیمانی، دره فاران، دره گزندر، دره شهرستانه و غیره.
دشت‌های کوهستان الوند
در کوهستان الوند، علاوه بر قلل مرتفع و شیب‌دار، دشت‌های کوچکی وجود دارند، که سطح آنها از چمنزار پوشیده شده و چشمه‌های زیادی در آنها جاری است و با توجه به اینکه از سطوح نسبتاً مسطحی برخوردارند، محل مناسبی جهت اتراق و استراحت کوهنوردان می‌باشند.
مهمترین این دشت‌ها عبارتند از: میدان میشان، تخت نادر، چمن شاه نظر و تخت رستم.
چشمه‌های کوهستان الوند
چشمه حوض‌نبی: از مشهورترین چشمه‌های الوند حوض نبی است که از زیر صخره‌ای بزرگ در زیر قله الوند سرچشمه گرفته، در جهت شمالی به سمت تخت نادر سرازیر می‌گردد و دارای آبی بسیار خنک و گواراست.
چشمه تخت نادر: در ابتدای تخت نادر واقع است و چشمه‌ای نسبتاً پرآب است.
چشمه کلاغلان: چشمه‌ای دائمی است که در چمن زار کلاغلان جاری است و آب مصرفی روستای دره‌مرادبیگ را تأمین می‌کند.
چشمه قاضی: در دره مرادبیگ جاری است و آب مصرفی روستای دره‌مرادبیگ را تأمین می‌کند.
چشمه ملک: سرچشمه رودخانه‌ای است که در دره دیوین جریان دارد.
هفت چشمه: این چشمه در دامنه جنوبی چهار قله و در جاده منتهی به تویسرکان جاری است.
چشمه خسرو: چشمه خسرو در مسیر یخچال به کلاه‌قاضی در جریان است.
بهشت آب: در سمت دره کیوارستان و جنوب قله الوند چشمه کوچکی است که از شکاف صخره‌ای بیرون می‌آید و در سال‌های کم‌آب، آب آن کاهش می‌یابد و گاهی در تابستان‌ها به خشکی می‌گراید.
چشمه افعی: این چشمه در دامنه دوزخ‌دره واقع است.
چشمه آب مروارید: چشمه‌ایست پرآب و بسیار گوارا که آب این چشمه و چشمه افعی از مسیر رودخانه و فرجین می‌گذرد. در حوالی چشمه مروارید، نوعی درخت بید به نام «مروار» روئیده است و شاید به همین دلیل یا به خاطر زلال بودن آب این چشمه، نام مروارید بر آن نهاده‌اند.
معرفی قلل مهم کوهستان الوند
قله آلمابلاغ یا آلماقلاغ
این قله در شمال غربی رشته‌کوه الوند قرار دارد و در مجاورت روستاهای اختاچی، همه کسی و ملهم‌دره واقع شده است. فاصله آن تا شهر همدان ۴۶ کیلومتر است. ارتفاع قله آلماقلاغ ۲۹۹۷ متر می‌باشد. این کوه به خاطر دارا بودن معادن سنگ آهن با درجه خلوص بالا، اهمیت زیادی دارد.
بهترین مسیر صعود به قله آلماقلاغ از طریق روستای باباعلی است و دسترسی به آن از طریق روستاهای تاج آباد و اختاچی نیز امکانپذیر است. آلماقلاغ در فصل بهار بسیار زیباست و به علت بعد مسافت از همدان کمتر مورد توجه است، اما به علت صخره‌ای بودن می‌تواند مورد استفاده سنگ‌نوردان قرار گیرد. از گیاهان معروف آن می‌توان به لاله ساقه کوتاه یا گل حسینی اشاره کرد.
قله کرکسین (کرکس همدان)
آخرین قله کوهستان الوند، در جهت شمال‌غربی تا گردنه اسدآباد است. ارتفاع قله کرکسین یا کرکس همدان ۲۹۵۹ متر می‌باشد. صعود به قله کرکس همدان به علت صخره‌ای بودن از سمت شمال و دیواره‌ای بودن از سمت غرب، با تجهیزات فنی امکانپذیر است. این کوه پناهگاه حیواناتی از قبیل قوچ و میش به شمار می‌رود.
نزدیکترین و ساده‌ترین راه صعود آن از طریق روستای وهنان است که حدود ۲.۵ ساعت به طول می‌انجامد. چشمه پر آب و خنکی نیز به نام چهل چشمه در این مسیر قرار دارد. در نزدیکی قله کرکس همدان، قله دیگری به نام قراول‌خانه قرار دارد.
قله قزل ارسلان
از فراز این قله، چشم‌انداز وسیعی از مسیر جاده همدان به اسدآباد دیده می‌شود. بهترین مسیر صعود به قله قزل ارسلان روستای وهنان است که پس از ۳ ساعت کوهپیمایی به قله قزل ارسلان می‌رسد. ارتفاع قله قزل ارسلان ۳۲۵۰ متر می‌باشد. کوهنوردان از مسیر تویسرکان و همچنین روستای شهرستانه که در جنوب قرار دارد نیز می‌توانند به این قله صعود کنند.
راه دیگر از طریق روستای برفین است که از پایین دست قله قزل ارسلان می‌گذرد. در زمستان‌ها در این منطقه احتمال ریزش بهمن نیز وجود دارد. این قله یکی از زیباترین قله‌های رشته‌کوه الوند و حتی ایران است.
قله دائم برف
قله دائم‌برف در غرب قله الوند قرار دارد و با شهر همدان حدود ۲۰ کیلومتر فاصله دارد. ارتفاع قله دائم برف ۳۴۵۰ متر است. از آنجا که اغلب ایام سال پوشیده از برف است به همین دلیل دائم برف نامیده شده است. این قله از دامنه‌های شمالی و جنوبی دارای شیب تندی است.
مسیر صعود به قله دائم برف هم از طریق روستای برفین و امامزاده‌کوه است که راحت‌تر و ساده‌تر به نظر می‌رسد و هم از طریق مسیر قله کلاغ لان که کمی دشوارتر به نظر می‌رسد و اغلب کوهنوردان حرفه‌ای از این مسیر به قله دائم برف صعود می‌کنند. برای رسیدن به این قله در حدود ۲ ساعت کوهپیمایی لازم است.
قله کلاغ لان (لانه کلاغ)
قله کلاغ لان قله‌ای کله قندی بر فراز کوهی صخره‌ای و مشرف به دوزخ دره است. ارتفاع قله کلاغ لان ۳۴۸۰ متر است.
مسیرهای صعود به قله کلاغ لان
۱. ابتدا به میدان میشان و بعد به تخته نادر و سپس به یک دوراهی می‌رسیم که یکی از آنها به قله الوند و دیگری به کلاغ لان ختم می‌شود.
۲. از دره کیوارستان به سمت چپ رفته و از جنوب قله الوند به قله کلاغ لان می‌رسد که تقریبا طول هر دو مسیر یکسان است.
۳. راه دیگر صعود به قله کلاغ لان، روستای برفین (دره مریانج) است که با ۳ ساعت کوهپیمایی به قله کلاغلان می‌رسد.
وجه تسمیه قله کلاغ لان
به علت سوزنی بودن سنگ‌های قله و ظاهر آن که به لانه کلاغ شبیه است به نام لانه کلاغ یا کلاغ لان معروف شده است.
قله تاریک دره
جاده قدیمی همدان به تویسرکان (معروف به جاده شاهی) از طریق گنجنامه به پیست اسکی تاریک دره، قلعه تاریک دره، چهار قله و گردنه تویسرکان ختم می‌شود. یال شمالی گردنه به کلاغ لان و یال جنوبی آن به قله تاریک دره و چشمه فرشه می‌رسد. ارتفاع قله تاریک‌دره ۳۳۱۴ متر است.
بهترین راه صعود به قله تاریک دره گردنه تویسرکان است که دسترسی به آن با ۲ ساعت کوهنوردی امکانپذیر است. علت نامگذاری تاریک دره طلوع دیرهنگام و غروب زودهنگام خورشید در این دره بوده که بدلیل جهت شمالی به جنوبی دره است و همین امر باعث شده تا برف‌های موجود در این دره در سایه بیشتری قرار داشته باشند.
قله کمر لرزان
ادامه یال تاریک دره به سمت مشرق، ابتدا به قله کمر لرزان و سپس به چهارقله می‌سد و از سوی دیگر به دره مرادبیگ مشرف است. ارتفاع قله کمرلرزان ۳۳۳۸ متر است. یکی از راه‌های صعود به قله کمرلرزان، دره مرادبیگ است.
دره مرادبیگ شیبی ۴۰ درجه دارد و در همین دره چشمه‌ای از دل کوه می‌جوشد که قسمتی از آب آشامیدنی اهالی روستای دره مرادبیگ را تأمین می‌کند. شمال قله کمرلرزان، تاریک‌دره و جنوب آن، چشمه فرشته است بطوریکه چشمه فرشته از این قله قابل رویت است. روستای دیویجین و دره گرگ نیز در ادامه به چهارقله و کمرلرزان می‌رسند.
چهار قله
چهارقله نزدیک به هم و تقریبا هم ارتفاع، در جنوب شرقی قله الوند و بر فراز دره دیوین قرار دارند. ارتفاع این چهارقله ۳۱۸۴، ۳۱۷۲، ۳۱۶۶ و ۳۱۷۰ متر می‌باشد. در جنوب این قلل، قله کمرلرزان واقع است که مشرف به پیست اسکی تاریک‌دره است و در دامنه شمالی آن چشمه ملک و چشمه قاضی در جریان هستند.
کوتاه‌ترین راه دسترسی به چهارقله از طریق دره گوساله است و از دره دیوین و دره مرادبیگ هم می‌توان به این چهارقله صعود کرد.
قله کوبری
قله کوبری در جنوب همدان و شمال تویسرکان و در میانه خط الرأس رشته کوه الوند واقع گردیده است. قله کوبری با ارتفاع ۳۵۸۶ متر اولین و قله یخچال با ارتفاع ۳۵۸۰ متر، دومین قله مرتفع استان همدان به شمار می‌آیند.
با اندازه‌گیری‌های جدید و دقیق‌تر مشخص شد که ارتفاع قله کوبری ۳۵۸۶ متر است. بنابراین قله کوبری یا کوبره بام استان همدان نامیده شد و به جای قله یخچال در فهرست طرح سیمرغ کوههای ایران قرار گرفت. شما می‌توانید اطلاعات کامل درباره قله یخچال و کوبری را در اینجا بخوانید.
قله یخچال
این قله به یخچال صاحب‌الزمان (ع) نیز شهرت دارد. ارتفاع قله یخچال ۳۵۸۰ متر است. تابش نور خورشید در آن مایل است و به همین دلیل گرمای کمتری به آن می‌رسد و برف‌هایش دیرتر ذوب می‌شود.
علت نامگذاری آن هم به همین علت است. اولین برف پائیزی و یا زمستانی این کوه را سفیدپوش می‌کند و حتی در تابستان نیز دارای هوای بسیار سردی است. بیشترین آب ورودی به سد اکباتان همدان از طریق قله یخچال تأمین می‌شود.
قله یخچال تا سال ۱۳۹۹ بر اساس ابزارهای تعیین ارتفاع قدیمی مرتفع‌ترین قله الوند محسوب می‌شد و در فهرست طرح ملی سیمرغ کوههای ایران قرار داشت و از این جهت محبوب بود.
مسیر صعود به قله یخچال از طریق دره مرادبیگ به چشمه سنگ سفید و در ادامه به هزارپیچ و سپس به قله یخچال ختم می‌شود. فاصله قله یخچال از شهر همدان ۱۷ کیلومتر است و از خط‌الرأس تاریک‌دره نیز قابل دسترسی است.
قله شاه نشین
در جنوب‌غربی قله کلاه قاضی، قله شاه نشین بزرگ قرار گرفته است. ارتفاع قله شاه نشین ۳۴۹۶ متر است. مسیر صعود به قله شاه نشین از روستای ابرو است. این قله پس از الوند مرتفع‌ترین قله کوهستان الوند محسوب می‌شود.
رودهای منشعب از قله شاه نشین در دامنه شمالی در نهایت به سد اکباتان جاری می‌شوند. اخیرا به همت کوهنوردان تویسرکانی جانپناه کوچکی در چمن شاه نشین احداث شده است. دسترسی به قله شاه نشین از کلاه قاضی به سمت یخچال با حدود نیم ساعت کوهپیمایی میسر است.
قله کلاه قاضی
در ادامه رشته‌کوه الوند به سمت جنوب‌شرقی و بعد از قله یخچال صاحب، قله کلاه قاضی قرار دارد که در فاصله ۱۵ کیلومتری جنوب شهر همدان واقع شده است. ارتفاع قله کلاه قاضی ۳۱۲۵ متر است.
صعود به قله کلاه قاضی از طریق شاه نشین و روستای ابرو، راه خاکی روستای سیمین ورده عرب‌خان است و برای رسیدن به قله حدود ۳ ساعت زمان لازم است.
عکس: حامد اسپرهم منابع: ویکی‌پدیا، فهرست مرجع کوهنوردان، کوه‌ها و کوهنامه ایران نوشته عباس جعفری گردآوری: پریسا رهبری
جی پی اس مسیر اشتباه است ۱/۱۲ ساعت منطقی نیست
درود بر شما؛
لطفا مورد اشتباه رو بفرمایید تا حذف کنم در مجموعه مسیرها که گذاشته شده موردی که اشتباه هست رو اشاره بفرمایید لطفا.
تشکر فراوان