خرید و نگهداری کرامپون

انواع کرامپون – یخ شکن

کرامپون های زیادی به بازار عرضه می‌شوند که هرکدام به صورت ترکیبی از تسمه، تیغه‌های تیز و بخش عقبی تهیه شده‌اند. کرامپون را به چهار دسته پاشنه‌ای، بندی، نیمه اتوماتیک و اتوماتیک تقسیم‌بندی می‌کنند.

بندهای کرامپون به صورت همه کاره عمل کرده و با هر کفش سازگار و مناسب هستند. استفاده از کرامپون‌های بندی به دلیل این سازگاری برای کوهنوردی معمولی و عبور از یخ با شیب کم و ملایم مناسب است.

با سخت‌تر شدن موانع در کوهنوردی یخ و برف می‌بایست از کرامپون های پیشرفته‌تر همچون کرامپون اتوماتیک و نیمه اتوماتیک استفاده نمود تا راه برای صعود کوهنورد هموارتر گردد.

چنگک‌های قرار گرفته در قسمت جلویی و زیر crampon از جنس کروم و بسیار مقاوم هستند. تیغه‌های کرامپون‌های قدیمی‌تر، پس از چند بار استفاده، تیز بودن خود را از دست می‌دادند که بعد از آن کوهنورد مجبور بود آن را با سوهان تیز کند.

انواع جدیدتر کرامپون این ویژگی را نداشته و حتی در روی سطوح سختی همچون سنگ هرگز تغییر نخواهند کرد.

امروزه استفاده از کرامپون‌ها تخصصی شده و برای هر فعالیتی باید از نوع مناسب خود استفاده نمود. انواع فوق سبک کششی برای پیاده‌روی روزانه در برف‌ها انتخاب مناسب و به صرفه هستند.

همینطور انواع سنتی نیز برای یخنوردی در یخچالها و راه رفتن بر روی برف کارایی مناسبی دارند همینطور این مدل برای طبیعتگردی بر روی برف و یا کوهنوردی در برف به صورت تکنیکی و حرفه‌ای (زمانی که با خود، تیشه مخصوص یخ به همراه دارید) گزینه مناسبی است.

از لحاظ روش اتصال کرامپون به کفش می‌توان آن‌ها را به سه دسته تقسیم کرد:

۱- کرامپونهای پاشنه‌ای (Instep)

همان یخ‌شکن‌های متداول کوهپیمایی هستند که عموما دارای ۴ یا ۶ شاخه بوده و اصولا در کوهنوردی به کار نمی‌آیند.

۲- کرامپون‌های بندی (Strap-on aka Walking)

این نوع از کرامپون با هر نوع کفشی کار می‌کند و به سادگی توسط بندهایی که به صورت شبکه بافته شده زیر کفش بسته می‌شود و بندهای آن از روی کفش گره زده می‌شود. مزیت این کرامپون این است که به راحتی با هر کفشی بسته می‌شود، ولی پوشیدن آن کمی وقت‌گیر است.

۳- کرامپون‌های نیمه اتوماتیک (New-Matic aka Rapidfix aka aka Semiautomatic aka Hybrid)

این کرامپون‌ها به خاطر سهولت استفاده از آن خیلی سریع عمومیت پیدا کرد. این نوع کرامپون نیز با همه نوع کفش کار می‌کند.

دارای تسمه‌هایی در قسمت جلوی کفش (پنجه) و یک اهرم پاشنه و حفاظ پاشنه در قسمت عقب کفش می‌باشد.

این امکانات شما را قادر به استفاده از این کرامپونها با کفش‌هایی مانند Trango Plus می‌سازد که شیار مخصوص کرامپون آن فقط در پاشنه است.

با این نوع کرامپون شما می‌توانید یک جفت کفش همراه خود بردارید و فقط هر جا لازم بود از کرامپون استفاده کنید. فقط لازم است بند و تسمه کرامپون را ببندید، اکنون شما قادر هستید که هر نوع یخ را به راحتی در نوردید.

در مورد استفاده کرامپون با کفشهای دو پوش نیز اصلأ نگران نباشید چون این کرامپون محکم روی لایه خارجی کفش بسته می‌شود.

۴- کرامپون‌های اتوماتیک (Step-in aka Automatic aka Crampon)

این کرامپون‌ها در قسمت عقب و جلو دارای حفاظ یا میله فلزی هستند ویک اهرم در قسمت پاشنه نیز دارند که شما می‌توانید به وسیله آن کرامپون را فیکس کنید. برای این که این کرامپون‌ها به خوبی و مطمئن بسته شوند لازم است که کفش‌ها هم در قسمت عقب یعنی پاشنه و هم در قسمت جلو یعنی پنجه دارای شیار مخصوصی باشند.

این نوع کرامپون‌ها به راحتی و سریع پوشیده می‌شوند و خیلی سریع از پا در می‌آیند و در ضمن به علت نداشتن تسمه مانعی در برابر گردش خون در پا ایجاد نمی‌کنند.

نوع غیر متحرک و همچنین نیمه متحرک آن در بازار وجود دارد و شما می‌توانید از نوع غیر متحرک و یا نیمه متحرک آن استفاده کنید.

قاب کرامپون

جنس قاب

کرامپون‌های فولادی یا استیل:

این برای کوهنوردی عادی و عمومی بهترین نوع هستند، دوام و کیفیت آنها باعث شده است که برای مسیرهای شیب‌دار، یخی، تکنیکی و حرفه‌ای ضروری باشند.

کرامپون‌های استیل ضد زنگ:

علاوه بر ویژگی‌های نوع استیل خاصیت ضد زنگ و خورندگی را نیز دارند.

کرامپون‌های آلومینیمی:

برای کوهنوردی عادی و اسکی مناسب هستند و وزن سبک آنها برای کوهنوردی یک مزیت محسوب می‌شود اما اگر در زمین‌های سنگی و یا صخره‌ای مورد استفاده قرار بگیرند خیلی سریعتر از نوع فولادی دچار فرسایش خواهند شد.

وزن کرامپون

یخ شکن آلومینیمی جزو سبکترین مدلها قرار می‌گیرند که طبعا مخاطبین خاص خود را دارند چرا که وزن سبک در کوهپیمایی یک مزیت محسوب می‌شود.

اما به این نکته مهم توجه داشته یاشید که هرچه کرامپون سبکتر باشد دوام آن و قدرت کمتر خواهد بود. برای کوهنوردی‌های غیر تکنیکی، نوع آلومینیمی انتخاب مناسبی است فقط از استفاده در مسیرهای صخره‌ای برفی اجتناب کنید.

جنس کرامپون

آناتومی

در حالی که همچنان کرامپون‌های سخت و سفت مورد استفاده قرار می‌گیرند اما نوع نیمه سخت بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است.

طرح‌های نیمه سخت گستره وسیعی از مزایا و شرایط مختلف را در اختیار شما قرار می‌هد و برای مسیرهای برفی و پیاده‌روی در برف مناسب است. در حالی که نوع سخت برای صعود در یخ متوسط کافی و مناسب است.

در برخی از مدلها به نحوی می‌توان تنظیم را با نوار اتصال (نوار بین پا و قطعه پاشنه) انجام داد که تغییرات را از حالت نیمه سخت به حالت انعطاف‌پذیر تبدیل می‌کند و با این عمل پیاده‌روی راحت‌تر بوده و برف کمتری وارد آن می‌شود.

یخ شکنهای نیمه سخت نسبت به نوع سخت و قدیمی قابلیت انعطاف و تنظیم کردن بیشتری دارند و همینطور با رنج وسیعی از بوت‌ها و پوتین‌ها هماهنگ هستند.

کرامپونهای هیبریدی یا میکس

این نوع به دلیل سهولت در استفاده و همینطور سازگار با انواع بوت و کفش کوهنوردی مورد توجه بسیاری از کوهنوردان می‌باشد.

این نوع کرامپون بسیار قابل انعطاف بوده و دارای یک پاشنه و پا بند می‌باشد. در این نوع از کرامپون تسمه‌هایی در ناحیه پنجه و همچنین یک اهرم پاشنه و محافظ برای پاشنه پا در انتهای آن ایجاد شده است.

کرامپونهای هیبریدی باعث می‌شود تا کوهنورد به آسانی بتواند توسط هر مدل کفشی در هر جایی که لازم بود از آن استفاده کند. فقط کافیست بند و تسمه کرامپون را بسته و استفاده نماید.

کرامپونهای بندی

در این نوع یک جفت تسمه در هر یخ شکن قرار دارد و با هر نوع بوت و کفشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع برای مسیرهای متوسط گزینه خوبی بوده و می‌تواند در مسیرهای مختلفی مورد استفاده قرار بگیرد.

یکی دیگر از مزیت‌های این نوع این است که می‌تواند به راحتی به کمک بندهایی که به طور منظم بافته شده‌اند زیر کفش بسته شود و سپس بندهای آن از روی کفش گره زده شوند.

مزیت بسیار خوب این کرامپون این است که به راحتی با هر کفشی بسته می‌شود اما باید گفت پوشیدن آن زمان بیشتری لازم دارد.

یکی دیگر از مزیت‌های این نوع این است که اگر همزمان از چندین نوع بوت استفاده می‌کنید این نوع می‌تواند گزینه خوب باشد.

کرامپون Step-in

در این نوع یک سیم پا را محافظت و فیکس می‌کند. در قسمت پشت و انتهای خود با داشتن یک محافظ یه میله‌ای فلزی ایمنی مناسبی را فراهم می‌کند همینطور با داشتن یک اهرم در قسمت پاشنه به شما اجازه می‌دهند که اندازه آن را تنظیم نمایید.

برای حصول اطمینان از محکم و فیکس بودن آنها باید کفش در هر دو قسمت پشت و عقب شیار خاصی داشته باشند.

شاخکهای کرامپون

تعداد شاخک‌ها در کرامپونها معمولا بین ۱۰ الی ۱۴ عدد بسته به نوع آن می‌باشند که می‌توانند در قسمت‌های مختلف کرامپون  قرار گیرند.

امروزه مدلهای محدود و بسیار فنی وجود دارند که می‌توانند حتی در شرایط بسیار سخت نیز عملکرد خوبی را نشان دهند.

تعداد شاخکها بستگی به عوامل متعددی دارد از جمه شرایط کوهستانی، پیاده‌روی، یخنوردی و… که هرقدر مسیر دشوارتر باشد تعداد شاخک‌ها و درجه سختیشان بیشتر خواهد بود.

اغلب مدلهایی که ۱۰ عدد شاخک دارند برای اسکی، کوهنوردی در برف و یخ مناسب هستند و یا می‌توانند برای صعود به مسیرهای آتشفشانی در یخ و برف نیز مورد استفاده قرار گیرند.

اما کرامپونهای مسیرهای یخی و یا برفی سنگین بیشتر به صورت میکس بوده و قابلیت انعطاف و تنظیم مناسبی دارند و یا حتی قابلیت تعویض حین کوهنوردی را دارا هستند.

همچنین در مسیرهایی که دارای آبشار یخی می‌باشد از عملکرد فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند.

برای کوهنوردی‌های معمولی بهتر است از مدلهایی که در جلو پنجه شاخک ندارند استفاده شود اما برای کوهنوردی‌های حرفه‌ای و سنگین نیاز به شاخکهای بیشتر در نقاط مختلف کرامپون است.

میخچه‌های جلویی کرامپون

به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

• افقی: برای تقریبا هر نوع یخنوردی و برف‌نوردی مناسب هستند.
• عمودی: برای آبشارهای تند و مسیرهای عمودی، صعودهای ترکیبی مناسب هستند و براحتی قابل تنظیم و تعویض می‌باشند. برخی از مدلهای تکنیکی دارای میخچه‌های ثانویه برای حفظ ایمنی بیشتر هستند.
• مونو: این نوع برای صعود از یک آبشار و یا صعودهای ترکیبی مناسب هستند.

انطباق‌پذیری یا سازگاری

سازگاربودن با شرایط یکی از عوامل مهم انتخاب محسوب می‌شود به عنوان مثال نوع فوق سبک strap-on برای شرایط سخت سازگاری پایینی دارند و برای کوهپیمایی و یا صعود مناسب نیستند.

به همین دلیل باید از خود بپرسید نوع بوت یا کفشی که دارید چست؟

آیا کفش شما انعطاف‌پذیر است؟ سخت است؟ یا نیمه سخت؟

آیا دارای پنجه است یا پاشنه با حاشیه چرمی دارد اگر شما یک بوت بسیار انعطاف پذیر بدون پاشنه دارید و می خواهید یک صعود تکنیکی داشته باشید شاید لازم باشد آن را تعویض کنید.

از خود بپرسید چه نوع فعالیتی را قرار است که انجام بدهید؟

برای کوهنوردی به پنجه و پاشنه بوت خود نگاه کنید چرا که گزینه‌های متعددی برای بستن یخ شکن دارید.

اکثر کرامپون‌ها از فولاد مولیبدیوم – کرم ساخته شده‌اند که آلیاژی بسیار قوی و سبک وزن است.

اما بعضی از کرامپون‌ها هم از آلومینیوم هواپیما ساخته می‌شوند که از فولاد سبک‌تر است ولی بسیار ظریف و نرم‌تر از آن است و برای راه رفتن روی سنگ‌ها شکننده است.

مسیرهای برفی معمولاُ شامل فواصل کوتاه سنگ و صخره نیز می‌شوند. کرامپون‌ها باید توانایی طی چنین مسیرهایی را داشته باشند اما استفاده زیاد در این مسیرها باعث کند شدن تیغه‌های آن‌ها می‌شود.

گرچه کرامپون وسیله با ارزشی در کوهنوردی است، ولی تا زمانی که کفش کوهنوردی با رویه‌ پلاستیکی وارد بازار نشده بود، چندان رایج نبود، چون از بند برای بستن کرامپون روی کفش (که چرمی بودند) استفاده می‌شد و امکان داشت که از جریان خون به پاها جلوگیری کند.

لوازم جانبی یخ شکن

• ضد ضربه: اغلب از نوع پلاستیک abs هستند تا از ورود برف به یخ شکن جلوگیری کنند.
• پوشش: یک جفت گتر مناسب برای خود در نظر بگیرید یا بتواند یخ شکن را پوشش مناسبی بدهد و از بالا تا پایین پای شما را در مقابل برف محافظت کند.
• قطعه یدکی: شما می‌توانید برای یخ شکن خود میله‌های مرکز را بخرید و به آن متصل نمایید. این میله‌ها باعث می‌شوند یخ شکن کمتر و یا بیشتر قابل اتعطاف باشد و در شاید مختلف عملکرد مناسبی داشته باشد.

نگهداری و ایمنی کرامپون‌ها

• بعد از هر صعود کرامپون‌ها را تمیز و خشک کنید و برای استفاده مجدد مورد بازبینی قرار دهید.
• بندهای کهنه و از بین رفته و مهره‌ها و واشر و پیچ‌های خراب را تعویض کنید.
• تیغه‌های را بازرسی کنید. آنها باید تا حد معقولی تیز باشند ولی تیغه‌های بسیار تیز فقط در یخنوردی فنی مورد احتیاج هستند مانند نگهداری از کلنگ از یک سوهان دستی برای تیز کردن تیغه‌ها استفاده کنید.
• به سطح تراز تیغه‌ها توجه کنید.
• در برف نرم و چسبنده برف زیادی در زیر کرامپون جمع می‌شود. این توپ برفی می‌تواند باعث اختلال در کار نفوذ تیغه‌های کرامپون بشود و خطرناک می‌باشد. برای تقلیل این خطر می‌توانید از صفحه‌های ضد توپ پلاستیکی و یا لاستیکی و یا ورقه‌های وینیل که از طرف تولیدکنندگان کرامپون برای قرار دادن در زیر آنها درست شده‌اند استفاده کنید.

نحوه تیز کردن نیشهای کرامپون

در اثر گذر زمان و نیز استفاده زیاد از کرامپون ممکن است نوک شاخکهای کرامپون کند شود.

البته در کرامپون‌های امروزی کمتر چنین مسئله‌ای پیش می‌آید حتی اگر شما با کرامپونتان بر روی سنگ بالا و پایین بپرید نوک آن کند نمی‌شود ولی اگر از کرامپون‌های قدیمی استفاده می‌کنید باید به یاد داشته باشید که هیچ‌گاه از سنگ فرز و یا هر دستگاه دیگری به جز سوهان برای تیز کردن کرامپون استفاده نکنید.

چرا که آلیاژ کرامپون طوری است که در اثر استفاده از دستگاهی مانند فرز، پیوند مولکولی بین اتم‌های کرامپون شکسته شده و در نتیجه کرامپون می‌شکند.

گام برداری و حرکت با کرامپون

گام برداری با کرامپون (روش فرانسوی) برای بسیاری از فعالیت‌های کوهستانی از راهپیمایی روی یخچالها گرفته تا اسکی کوهستانی بسیار معمول می‌باشد. این تکنیک کلید کشف مکانهایی بکر با طبیعت زیبا می‌باشد.

ولی راه رفتن با کرامپون بر خلاف ظاهر ساده آن نیازمند توجه زیادی است زیرا لغزش، سُر خوردن و از دست دادن تعادل می‌تواند منجر به سقوط جدی شود.

استفاده از کرامپون چه روی برف سخت و چه بر روی یخ نیاز به آشنایی کامل با روش استفاده از آن دارد. همیشه پا را بازتر از زمانی نگه دارید که به طور عادی راه می‌روید.

هرچه شیب تندتر باشد بر روی قوزک پا فشار بیشتر خواهد بود.

سعی کنید قدمهای کوچک برداشته و مرکز ثقل خود را دقیقا بین پاهایتان قرار دهید.

حین پایین آمدن با طناب با شیب در یک راستا قرار بگیرد بطوری که لگن خاصره عمود بر پا قرار بگیرد.

وقتی برف نرم بوده یا مثل پودر باشد، زیر کرامپون گلوله‌های برفی تشکیل می‌شود و موجب می‌شود که تیغه‌های آن از کار بیافتد.

برای حل این مشکل همیشه زیر کرامپون از کف پوش‌های ضدبرف استفاده کنید.

تبر یخ نیز کمک بزرگی برای پیشروی به حساب می‌آید زیرا نه تنها هنگام صعود به عنوان تکیه‌گاه به کار برده می‌شود بلکه هنگام سر خوردن می‌توان با آن ترمز نمود.

روشهای ترمز را تمرین کنید. انواع مختلف سقوط نیاز به واکنش‌های کاملاً متفاوت دارد.

بهتر است هنگام حرکت روی برف سخت یا یخ نوک تبر را به طرف پشت بگیرید. در صورتی که لیز خوردید نوک تبر به داخل برف یا یخ فرو برده تا شما را متوقف کند.

روی برف صاف یا پودری قسمت بیلچه بهتر است جلو باشد تا سریعتر حالت ترمز را بدست آورید.

منابع: وبسایت (اسپرتان – ایچکاد – دوبیسل – قاجر – سفرنورد)

گردآوری: تحریریه عاشقان طبیعت ایران