افسانه حسامی فرد | زن، کوه، افسانه
در دنیای کوهنوردی، نام‌هایی هستند که نه تنها با صعودهایشان بلکه با الهام‌‌بخشی به دیگران ماندگار می‌شوند، افسانه حسامی فرد یکی از این چهره‌هاست.
او نه تنها به عنوان یک پزشک بلکه به عنوان بانویی ایرانی که توانست بلندترین قلل جهان را فتح کند، شناخته می‌شود. این مقاله قصد دارد زندگی، مسیر صعود، چالش‌ها و دستاوردهای او را با شما علاقه‌مندان مرور کند.
آشنایی با افسانه حسامی فرد
افسانه حسامی فرد در دی‌ماه ۱۳۵۵ در سبزوار خراسان شمالی متولد شد. او در مشهد تحصیل کرده و موفق به اخذ مدرک دکترای پزشکی عمومی از دانشگاه علوم پزشکی این شهر شده است.
ورود به عرصه کوهنوردی از زبان افسانه حسامی فرد
من با ورزش از نوجوانی و حتی از کودکی عجین بودم. بیشتر ورزش‌ها را تجربه کرده‌ام. سال ۷۸ بود که با کوهنوردی آشنا شدم. از همان موقع با هیئت کوهنوردی خراسان بزرگ شروع به کار کردم.
در حین تحصیل بودم و همزمان کوه‌های مختلف و ارتفاعات داخل ایران را صعود می‌کردم. بعد از سال ۸۵ با تولد دو فرزندم مقداری وقفه در کار ایجاد شد؛ اما پس از گذر این ایام با حمایت همسرم در این دوره ورزش کوهنوردی را خیلی جدی‌تر شروع کردم، دوره‌های آموزشی را گذراندم، مربیگری کوهپیمایی گرفتم و مدرس پزشکی کوهستان شدم.
مسئول کمیته امداد و نجات و جست‌وجو و بعد کمیته پزشکی در خراسان شمالی شدم. سپس نایب‌رئیس هیئت شدم و الان رئیس هیئت کوهنوردی استان خراسان شمالی و همچنین عضو کمیته پزشکی فدراسیون کوهنوردی جمهوری اسلامی ایران نیز هستم و با مدرسان پزشکی کوهستان هم همکاری دارم.
نقش حرفه‌ای، مدیریت و فعالیت جانبی
افسانه حسامی فرد علاوه بر فعالیت‌های ورزشی، در حوزه‌های مدیریتی و آموزشی نیز فعال است:
- او مربی کوهپیمایی و مدرس «پزشکی کوهستان» است.
- در استان خراسان شمالی نیز مسئولیت‌هایی داشته است؛ از کمیته امداد نجات و جستجو گرفته تا کمیته پزشکی هیئت کوهنوردی استان.
- او هم‌اکنون رئیس هیئت کوهنوردی و صعودهای ورزشی استان خراسان شمالی است.
فعالیت‌های داخلی و تجربیات اولیه
افسانه حسامی فرد در سال‌های آغاز فعالیتش، در مسیر ارتفاعات داخلی ایران گام برداشت. او اغلب قله‌های داخلی ایران را فتح کرده است از جمله علم کوه، قلل زاگرس، سبلان، جوپار، هزار و …
حدود سه مسیر فنی مانند یخچال‌های شمالی سبلان و دوبی سل دماوند که از مهم‌ترین و فنی‌ترین یخچال‌های ایران هستند نیز از تجربیات او بوده است. اینها مسیرهای تکنیکال و یخچالی است که برای صعودش آیس کلایمینگ نیاز دارد.
افسانه حسامی فرد به مناسبت روز پزشک مسیر سه جبهه قله دماوند را پشت سرِ هم تجربه کرد. او در مورد قله دماوند می‌گوید:
“دماوند برای من همیشه نماد عشق بوده است و بی‌نهایت از آن حس خوبی دارم. حس آرامش و احساس غرور از اینکه این قله به این زیبایی در اختیار ما ایرانی‌ها است. دماوند زیبایی‌اش این است که مخروط است. کاملاً از هر طرف دسترسی به آن دارید و این حس ابهت و خاص بودن به آن می‌دهد.”
این تجربیات داخلی، زمینه‌ای مستحکم برای ورودش به عرصه صعودهای بین‌المللی را فراهم آورد.
صعودهای بین‌المللی افسانه حسامی فرد
او پس از کسب تجربه در ارتفاعات داخلی، به تدریج وارد صعودهای بین‌المللی شد. افسانه، صعودهای بلند را از ۲۰۱۸ شروع کرد.
نخستین صعود بین‌المللی مرتفع افسانه حسامی فرد قله آیلند پیک در پارک ملی ساگارماتا در هیمالیا، نپال شرقی با ارتفاع ۶۱۸۹ متری بود. تجربه دیگرش هم صعود قله رازدلیا و سپس قله لنین به بلندی ۷۱۳۴ متر در منطقه قرقیزستان بود.
پس از این پیشرفت‌ها بود که ورود به باشگاه ۸۰۰۰ متری‌ها آغاز شد، و او قله‌های بلند هشت هزار متری را یکی پس از دیگری فتح کرد.
طبیعی است که جزئیات صعود (تاریخ دقیق، مسیر، همراهان، مشکلات) برای هر قله ممکن است در منابع عمومی کامل نباشند، اما تا حد ممکن تلاش می‌کنیم آن‌ها را هم در این مقاله ذکر کنیم.
مدال طلای کوهنوردی
افسانه حسامی فرد در مورد مدال طلایی که از فدراسیون کوهنوردی گرفته بود اینگونه توضیح داد:
کوهنوردی رشته رقابتی نیست که برای کسب مدال با همدیگر مبارزه کنیم؛ بلکه من با تلاش و سعی خودم است که برای کسب مدال می‌جنگم نه با جنگیدن با فردی دیگر.
با این مقدمه باید بگویم در وزارت ورزش ایران و همچنین در کل دنیا مدال‌ها معادل قله‌ای است که صعود می‌کنیم. تمام قلل ۸۱۰۰ متر دنیا برای خانم‌ها معادل مدال طلای جهان است. صعود قله ماناسلو با توجه اینکه ۸۱۶۳ متر است معادل مدای طلای جهان برای من ثبت شد.
افسانه حسامی فرد درباره کوهنوردی:
ورزش کوهنوردی در کنار ظاهر خشنی که دارد، ورزش بسیار زیبا و انرژی‌بخش است. به نظر من کوهنوردی یک سبک زندگی است و من توانسته‌ام زندگی شخصی و حرفه‌ای و کاری خود را با این سبک منحصربه‌فرد گره بزنم. کوهنوردی نگرش به زندگی می‌دهد، برای همین جایگاهش برای من مقدس است. من عاشق کوهنوردی هستم.
صعود به قلل مرتفع دنیا و ورود به باشگاه ۸۰۰۰ متری‌ها
پس از کسب تجربه در ارتفاعات داخلی و صعودهای بین‌المللی میانی، افسانه حسامی فرد به سمت صعود قلل بلندتر پیش رفت.
افسانه حسامی فرد به عنوان یکی از فاتحان ایرانی قله های ۸۰۰۰ متری با صعود به تمامی ۱۴ قله بالای ۸۰۰۰ متری، موفق شد تا به عنوان اولین زن ایرانی نام خود را در تاریخ کوهنوردی این سرزمین جاودان سازد.
پیش از حسامی فرد، عظیم قیچی ساز تنها هیمالیانورد ایرانی بود که توانسته به ۱۴ قله بالای ۸ هزار متر جهان صعود کند و پرچم ایران را در باشگاه هشت‌هزارمتری جهان به اهتزار درآورد.
به نقل از منابع خبری حوزه کوهنوردی، دکتر افسانه حسامی فرد نخستین زن ایرانی فاتح قله کی ۲ است. همچنین در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ او قله اورست را فتح کرد و به عنوان چهارمین زن ایرانی صاحب این افتخار شد.
در ادامه شرح مختصری از صعود به برخی قلل، با اطلاعاتی که تاکنون به دست آمده را با هم مرور می‌کنیم.
شرح برخی از قلل مهم
ماناسلو | Manaslu
ماناسلو یکی از اولین قلل هشت هزارمتری حسامی فرد بود. صعود افسانه حسامی فرد به قله ماناسلو به عنوان یک نقطه عطف قلمداد می‌شد که اعتماد به نفس او را برای ادامه مسیر زیاد کرد. این صعود در پاییز ۱۴۰۰ با موفقیت انجام گرفت.
اورست | Everest
صعود به قله اورست یکی از پراهمیت‌ترین صعودهای اوست. او در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ توانست قله اورست را فتح کند. این موفقیت یکی از نقاط برجسته کارنامه اوست که توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد.
کی ۲ | K2
حسامی فرد در ۳۱ تیر ۱۴۰۱ به عنوان اولین زن ایرانی موفق به فتح قله K2 شد. این صعود از نظر دشواری مسیر و مخاطرات زیاد یکی از خارق‌العاده‌ترین بخش کارنامه اوست.
برودپیک | Broad Peak
قله برودپیک یکی دیگر از قلل منطقه قراقروم در تاریخ ۵ مرداد ۱۴۰۱ در زیر گام‌های افسانه قرار گرفت.
آناپورنا ۱ | Annapurna I
آناپورنا نیز یکی از قلل چالش‌برانگیز منطقه هیمالیاست که به دلیل سقوط بهمن‌ها به عنوان یکی از خطرناک‌ترین قلل شناخته می‌شود. این صعود یکی از گام‌های مهم او در تکمیل صعود به ۱۴ قله بود که در تاریخ ۲۷ فروردین ۱۴۰۲ محقق شد.
لوتسه | Lhotse
دکتر حسامی فرد به قله لوتسه که در همسایگی اورست واقع شده نیز با موفقیت صعود کرده است.
گاشربروم ۱ و ۲ | Gasherbrum I & II
صعود به هر دو قله در کارنامه افسانه حسامی فرد ذکر شده‌اند.
نانگا‌پاربات | Nanga Parbat
او به این قله چالش‌برانگیز هم صعود کرده است.
دائولاگیری | Dhaulagiri
منابع خبری گزارش داده‌اند که اخیراً قله دائولاگیری را هم فتح کرده است.
ماکالو | Makalu
یکی از قللی است که به آن دست یافته است.
شیشاپانگما | Shishapangma
شیشاپانگما قله‌ای در تبت که آن هم با موفقیت در زیر قدم‌های او قرار گرفت.
کانچن‌جونگا | Kangchenjunga
یکی از قللی است که در فهرست او ذکر شده است.
چوآیو | Cho Oyu
قله چوآیو آخرین قله‌ای بود که افسانه حسامی فرد فتح کرد تا کارنامه ۱۴ قله‌ای خود را تکمیل نماید. این صعود در مهرماه ۱۴۰۴ انجام شد. با فتح چوآیو، دکتر افسانه حسامی فرد به عنوان نخستین بانوی ایرانی نام خود را در باشگاه ۸۰۰۰ متری‌های جهان به ثبت رساند.
اهمیت این دستاورد در ایران و جهان
وقتی خبر رسید که افسانه حسامی فرد با صعود چو آیو کارنامه‌ی ۱۴ قله‌ای خود را کامل کرده است، رسانه‌ها گزارش دادند که او نخستین زن ایرانی است که به این رکورد دست یافته است. این دستاورد در ایران به عنوان یک نقطه عطف تاریخی دیده می‌شود و بسیاری او را به عنوان نماد توانمندی زنان ایرانی در عرصه‌های دشوار معرفی کرده‌اند.
در جهان کوهنوردی نیز کمتر زنانی هستند که تمام ۱۴ قله ۸۰۰۰ متری را فتح کرده‌اند؛ بنابراین حضور او در این باشگاه کوچک، افتخاری برای ایران است. او همچنین نشان داده است که ترکیب علم پزشکی و ورزش حرفه‌ای می‌تواند هم‌نیز ممکن باشد و حلقۀ ارتباط میان سلامت و ورزش را تقویت کرده است.
فعالیت‌های مدیریتی، آموزش و نقش در هیأت کوهنوردی استان نیز تأثیر اجتماعی او را افزایش می‌دهد: او نه فقط فردی صعودکننده، بلکه معلم، راهنما، مربی و الگوست.
چالش‌ها، دستاوردها و تأثیرات اجتماعی
چالش‌ها
- مسیرهای صعود بلند همواره با مخاطرات زیاد مانند بارش ناگهانی، ریزش صخره، بهمن، کمبود اکسیژن، مشکلات جسمی و روانی همراه‌اند. طبیعی است که او نیز با این چالش‌ها مواجه بوده باشد.
- محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی، به‌ویژه برای بانوان، در ایران ممکن است موانعی پیش آورده باشد؛ او در مصاحبه‌هایش گفته است راه برای بانوان دشوارتر است.
- هزینه‌های مالی بالا برای صعود قلل هشت هزار متری یک مشکل بزرگ است که او نیز به آن اشاره کرده است، به خصوص در مورد اورست.
- هماهنگی بین خانواده، مسئولیت‌‌ها، تربیت فرزند و تمرینات سنگین یک معضل همیشگی برای ورزشکارانی است که هم در زندگی شخصی فعال‌اند و هم در عرصه بین‌المللی.
دستاوردها
- فتح ۱۴ قله ۸۰۰۰ متر: بلندپایه‌ترین رکورد کارنامه اوست.
- نخستین زن ایرانی فاتح K2 و نخستین زن ایرانی که با صعود چو آیو کارنامه کامل ۱۴ قله را به ثبت رساند.
- ترکیب حرفه پزشکی و کوهنوردی: او برای کوهنوردی نه فقط یک ورزشکار بلکه «پزشک کوهستان» است.
- تأثیر بر نسل جدید کوهنوردان زن ایران: او الهام‌بخش بانوانی است که علاقه‌مند به کوهنوردی‌اند.
- فعالیت مدیریتی، آموزشی و ارتقاء سطح ایمنی و آگاهی در جامعه کوهنوردی ایران.
جمع‌بندی و نگاه آینده
افسانه حسامی فرد با تلاش، اراده و پشتکار نشان داد که محدودیت‌ها چه بیرونی و چه درون‌روانی، اگر با ایمان به هدف همراه باشند، قابل عبورند.
کارنامه ۱۴ قله‌ای او نه صرفاً یک رکورد شخصی، بلکه نمادی است از توانمندی زن ایرانی در عرصه‌ای که سال‌ها مردانه تلقی می‌شد. ترکیب نقش پزشک و کوهنورد نشانه‌ای از دید بلند و جامع اوست.
با ورود به باشگاه ۸۰۰۰ متری‌ها کار تمام نشده، بلکه برای افسانه حسامی فرد راه هنوز ادامه دارد؛
نویسنده و گردآوری: حامد اسپرهم