دیدنیهای کردستان
دیدنیهای کردستان این خطه زیبا و پر جاذبه کشور، بسیار است. کردستان به مرکزیت شهر سنندج، یکی از استان‌های غربی ایران است که در دامنه رشتهکوههای زاگرس قرار گرفته است. سروآباد، دهگلان، سقز، دیواندره، مریوان، بیجار، بانه، کامیاران، قروه و … از شهرستان‌های کردستان به شمار می‌روند.
استان کردستان از شمال به استان‌های آذربایجان غربی و زنجان، از سمت شرق به همدان و زنجان، از طرف جنوب به کرمانشاه و از بخش غربی به اقلیم کردستان در کشور عراق محدود شده است.
در ادامه قصد داریم دیدنی‌ها و جاذبههای طبیعی این استان را بررسی کرده و چند مورد را در اختیار شما قرار دهیم.
وجه تسمیه کردستان
کُردستان در لغت به معنای سرزمین کُردها یک منطقهٔ جغرافیایی-فرهنگی نسبتاً تعریف‌شده در خاورمیانه و آسیای غربی است که بیشتر ساکنان آن را مردم کُرد تشکیل می‌دهند و زبان و فرهنگ کُردی در آن غالب است.
از نظر جغرافیایی، کردستان تقریباً شمال غربی زاگرس و رشتهکوههای توروس شرقی را در بر می‌گیرد.
واژه کرد به صورت (کورت) در متون پارسی میانه دیده می‌شود و از پارسی میانه به زبان عربی به صورت «کرد» انتقال یافته است.
بعضی بر این عقیده‌اند که واژه کردستان نخستین بار در قرن ۱۲ میلادی در زمان فرمانروایی سلطان سنجر دیده شده است. از دوران سلجوقیان، مناطق وسیع کوهستانی غرب فلات ایران کردستان نام گرفته است.
تاریخچه کردستان
کردستان به طور کلی شامل چهار منطقهٔ کردستان ایران، کردستان عراق (اقلیم کردستان عراق و مناطق مورد مناقشه)، کردستان ترکیه و کردستان سوریه است.
این منطقه حدود ۵۰۰ هزار کیلومتر مربع مساحت و ۴۰ تا ۴۵ میلیون نفر جمعیت دارد. تمامی این سرزمین‌ها بخشی از ایران صفوی بوده که متاسفانه طی جنگ چالدران در سال ۱۵۱۴ میلادی، بخش بزرگی از آن (حدود ۸۰٪ کل کردستان) به دولت عثمانی واگذار شد.
امپراتوری عثمانی در اوایل قرن بیستم فرو پاشید و در نتیجه در حال حاضر علاوه بر ایران، بخش‌هایی از این سرزمین در سه کشور ترکیه، عراق و سوریه تقسیم شده است. در تاریخ، نخستین اشاره به کردستان، در زمان سلطان سنجر سلجوقی و به نواحی سنندج و کرمانشاه بوده است.
بر اساس اسناد تاریخی مردم کُرد از اقوام آریایی تبار هستند. منطقه کردستان از سال ۶۱۲ قبل از میلاد تا قرن ۱۵ پس از میلاد یعنی چیزی در حدود ۲۰۰۰ سال بخشی جدانشدنی از ایران بوده است.
بنا بر نظر غالب پژوهشگران و محققان غیر ایرانی، کردها که از قوم ماد هستند، همواره در طول تاریخ به عنوان قومی آریایی از فرهنگ، نژاد و زبان مشترکی با دیگر ایرانیان برخوردار بوده‌اند و زبان کردی به عنوان یکی از کهن‌ترین گویش‌های ایران باستان شناخته شده است. هویت قوم کرد هم همواره با ملیت ایرانی عجین شده است.
کردستان در صنعت توریسم
ایران در دنیا از کشورهای مطرح در زمینه گردشگری است و کردستان جزو مطرح‌ترین استان‌های کشور در زمینه توسعه گردشگری می‌باشد. به طور کلی قابلیت‌های استان کردستان به لحاظ گردشگری را میتوان به دو گروه جاذبههای طبیعی و انسانی تقسیم نمود.
در بخش جاذبههای انسانی میتوان به آثار تاریخی واقع در شهرهای سنندج، مریوان، قروه، بانه، بیجار، سقز و … اشاره کرد. روستاهای نمونه گردشگری استان مانند روستای پالنگان و همچنین آداب و رسوم سنتی و مراسمات باستانی از قبیل مراسم پیر شالیار، عید نوروز و … توانایی جذب هزاران گردشگر را به سطح این استان دارند.
در بخش آثار طبیعی نیز ذکر این نکته کافی است که در فصول مختلف شرایط محیطی حاکم بر منطقه، به گونه‌ای است که می‌تواند گردشگران داخلی و خارجی متعددی را به سمت استان سوق دهد.
در مجموع، استان کردستان به لحاظ قابلیت‌های گردشگری، از استان‌های مطرح کشور است و میتوان گفت به لحاظ قابلیت این استان در حد قابل قبولی قرار دارد و میتوان روی این استان به عنوان یک گزینه کلیدی جهت برنامه‌های توسعه گردشگری در کشور، حساب باز کرد.
زبان، فرهنگ و مذهب مردم کردستان
اکثریت ساکنان این استان، کرد زبان هستند. کردی، همانند زبان فارسی در مجموعه زبان‌های گروه هند و اروپایی قرار می‌گیرد و دارای قوانین خاص از لحاظ دستوری و نوشتاری است و هم‌اکنون در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر اروپایی و خاورمیانه، ادبیات آن تدریس می‌شود.
به علت وسعت زیاد مناطق کردنشین این زبان دارای لهجه‌های اصلی و زیر لهجه‌های زیادی است که این تنوع لهجه از لحاظ حجم کلمات، این زبان را غنی و وزن و لفظ آهنگین کلمات، عرصه شعر و ادبیات و موسیقی کردی را ارزشمند ساخته است.
از نظر دین و مذهب، در کردستان مذاهب متعددی وجود دارد. بیشتر کُردها مسلمان سنی و جمعیت قابل توجهی نیز از کُردها پیرو ادیانی نظیر علوی، یارسان، ایزدی و شبک هستند که در کردستان پدید آمده‌اند. علاوه بر این اقلیتی از کردها نیز پیروی ادیان مسیحی، یهودی و بهایی هستند. در رابطه با کُردهای بدون اعتقاد مذهبی آمار و اطلاعاتی در دست نیست.
آداب و رسوم کردستان
کردها همچون دیگر ایرانیان از اعتقادات کهنی همچون احترام به پاکیزگی آب، خاک و آتش برخوردار بوده‌اند و آیین‌های ایرانی، مانند نوروز، مهرگان و جشن سده، میان کردها با شکوه و بی‌مانند برپا می‌گردد.
بوکه بارانه، از آداب و رسوم باران خواهی در کردستان است که در ایام خشکسالی یا سال‌هایی که میزان بارندگی آن کم است برگزار می‌شود. میرنوروزی و مراسم کوسه گردی، مراسم میرمیرین یا امیربهادری، مراسم سمنو پزان (روستای قلعه-قروه) و مراسم پیر شالیار از جمله آداب و رسوم و آیین‌های کردستان عزیز می‌باشد.
جاذبههای طبیعی کردستان
کردستان جزو استان‌های غربی ایران محسوب می‌شود، که حوادث طبیعی نظیر فرسایش و بارش در کنار آب و هوای معتدل آن، موجب شده تا طبیعت کردستان لقب اعجاب انگیزترین مناظر طبیعی ایران را به خود اختصاص دهد.
طبیعت دیدنی و مردمان خونگرم منطقه باعث شده تا سالانه میلیون‌ها گردشگر داخلی و خارجی رهسپار این استان غربی کشور شوند. از طرفی اعتقادات و آداب و رسوم مردم عزیز کردستان زبانزد همه مردم است.
دریاچه زریوار
نام زیبای زریوار یا زریبار، از دو واژه زری به معنی دریا و وار یا بار به معنی دریاچه گرفته شده و بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین غرب کشور می‌باشد که در میان دره‌ای محصور از کوه‌ها و جنگل‌های بلوط آرام گرفته است.
عمق متوسط این دریاچه سه متر است که از نظر عمق، وسعت و حجم آب از شرایط بسیار مناسبی برای تفریح و ورزش‌های آبی مانند قایقرانی و اسکی روی آب برخوردار است.
جالب است بدانید که هیچ رودخانه‌ای به دریاچه زریبار نمی‌ریزد و حتی زریبار سرچشمه رود مریوان یا تازه آباد است که از میان شهر مریوان عبور می‌کند و به رود سیروان می‌پیوندد.
آب این دریاچه، از چشمه‌هایی که در کف آن می‌جوشد و بخشی نیز از بارش‌های جَوی تامین می‌شود. در زمستان به دلیل سردی هوا، سطح دریاچه یخ می‌زند. البته قسمت‌هایی که محل قرار گرفتن چشمه‌های خودجوش است، از یخ‌زدگی در امان می‌مانند.
رودخانه سیروان
رودخانه سیروان در جنوب غربی استان کردستان جریان دارد. این رودخانه پس از دریافت آب از بخش‌های جنوب‌غربی، غرب و مرکز استان مانند قشلاق، گاوه‌رود و گردلان تبدیل به سیروان می‌شود.
بخش عمده این رودخانه در شهرستان سروآباد و منطقه باستانی اورامان جریان دارد و سپس در خاک عراق پس از پیوستن به رودخانه دیاله، وارد رود بزرگ دجله می‌شود. در واقع این رود طولانی‌ترین رودخانه استان کردستان است. حواشی این رود بسیار زیبا و بستر و کناره‌های آن زیستگاه انواع پرندگان و ماهیانی است که از لحاظ بهره‌برداری تفریحی و توریستی بسیار کاربردی هستند.
بهترین مسیر و چشم‌انداز برای دیدن عظمت و زیبایی سیروان فاصله بین روستاهای اسپریز تا هجیج است که به علت قرارگیری جاده شنی در راستای رودخانه دارای ایستگاه‌هایی مهم و باارزش بصری فوق‌العاده برای فراغت، عکاسی و تصویربرداری است. این رودخانه به علت خروشان بودن، محل تمرین و مسابقات قایقرانی داخلی و خارجی نیز است.
کوه چهل چشمه
کوه چهل چشمه در شهرستان دیواندره قرار گرفته است. آبشارهای خروشان و مرتفع و رودهایی که از کوه منشا می‌گیرند به این کوه برف گیر، زیبایی خاصی بخشیده‌اند.
منطقه یا رشتهکوههای چهل چشمه بین شهرهای مریوان سقز و دیواندره واقع شده است. منطقه‌ای بسیار سرد و پوشیده از برف که بلندترین قله‌های کشور را هم در خود جای داده‌اند.
قله شاهنشین این رشته کوه که ۵۶ کیلومتری شهر سقز است، بلندترین قله این مجموعه محسوب می‌شود. منطقه چهل چشمه در لیست بزرگ‌ترین یخچال‌های کشور نیز هست.
به‌جز قله شاهنشین، چهل چشمه حدود ۲۰ قله دیگر هم دارد که از جمله آنها میتوان به کوه دالاش، کوه دوبرا، کوه سلطان ئه‌خزه‌ر توو، کوه باینچوب، کوه افراسیاب، کوه کانی میران، کوه مزگت و میرزا (مسجد و میرزا)، باشورتی و کوه کل کوژ اشاره کرد.
اغلب مسیرهای کوهنوردی این منطقه از روستاهای اطراف چهل‌چشمه شروع می‌شود. پر امکانات‌ترین مسیر، از روستای بست می‌گذرد که کمپ استراحتی هم برای کوهنوردان ساخته شده است.
در این منطقه انواع گونه‌های جانوری و گیاهی رشد و زندگی می‌کنند که از جمله حیوانات منطقه میتوان به خرس، گرگ و کبک اشاره کرد.
قله زلیخا بام استان کردستان
یکی از قله‌هایی که علاقمندان به طرح سیمرغ کوههای ایران جزو اهدافشان قرار می‌دهند قله زلیخا یا قولی زلیخا به ارتفاع ۳۱۹۵ متر است. صعود به قله در استان‌های مختلف همیشه آرزوی کوهنوردان است.
تجربه قله‌های مختلف، آشنایی با تنوع آداب و رسوم مناطق در کنار صعود به قله‌ها موضوعی است که همیشه در سفر به افزایش تجربه و شناخت سرزمین و وطن انسان تأثیر می‌گذارد.
قله زلیخا با ارتفاع ۳۱۹۵ متر در مرز بین شهرستان‌های دیواندره و سقز در استان کردستان قرار گرفته است. طبق تقسیم‌بندی کوههای ایران این قله در قسمت شمالی رشته کوه زاگرس و در کوههای کردستان واقع شده است.
جاده هجیج به اورامان
در میانه مسیر روستای اورامان تخت، یکی از زیباترین و متفاوت‌ترین جاده‌های کوهستانی ایران جا خوش کرده است. جاده هجیج اورامان با پیچ و خم خود یکی از معروف‌ترین جاده‌های کردستان به حساب می‌آید. این جاده ۴۵ کیلومتر طول دارد و اورامان را به هجیج متصل می‌کند.
برای دیدن این جاده کوهستانی زیبا هم می‌توانید از منطقه هجیج در کرمانشاه راه خودتان را آغاز کنید، هم می‌توانید اورامان را مبدا خودتان قرار دهید. در هر صورت تنها مسیری که این دو منطقه را به هم وصل می‌کند، جاده هجیج اورامان است.
کوه آربابا
کوه آربابا به عنوان نماد شهرستان بانه شناخته می‌شود. این کوه ۲۲۲۰ متر ارتفاع دارد و یکی از تفرجگاه‌های اصلی مردم شهرستان بانه است. این شهر از لحاظ زمین شناسی به دوره دوم برمی‌گردد.
پارک کوهستانی دوکانان و پیرمراد که از اماکن گردشگری بانه به حساب می‌آید در دامنه این کوه قرار دارد. نام آربابا از شخصیت‌های داستانی کرد گرفته شده است.
غار شوی
غار شوی یکی از دیگر از مقاصد طبیعی کردستان به حساب می‌آید که در شهر بانه، همسایگی ایران و عراق قرار دارد. این غار در سال ۱۳۴۷ توسط کوهنوردان شیرازی کشف شد.
دهانه این غار حدود یک متر و طول آن به ۲۶۷ متر می‌رسد. این غار به دلیل شیب تندی که دارد، توصیه می‌‌کنیم هرگز بدون تجهیزات و افراد حرفه‌ای از این غار بازدید نکنید.
غار کرفتو
غار کرفتو در ۶۷ کیلومتری شهر دیواندره قرار دارد. این غار آهکی و باستانی در دوران مزوزوئیک شکل گرفته و در طی زمان‌های مختلف مورد سکونت و استفاده انسان قرار گرفته است.
از دلایل اهمیت غار کرفتو وجود کتیبه‌ای ارزشمند به خط یونانی در طبقه سوم است که بر اساس آن، این مکان را به هرکول، یکی از خدایان یونان باستان نسبت می‌دهند.
غار کرفتو در سال ۱۳۱۸ در فهرست میراث ملی کشور قرار گرفته است. این غار در یک رشته کوه آهکی در شمال دره‌ای عمیق و زیبا جای گرفته است و در اطراف آن پناهگاه‌ها، دخمه‌ها و حفره‌های متعددی دیده می‌شود.
در زمستان‌ها و هنگام سرما درون غار گرم و در تابستان به لحاظ کوران باد، داخل غار خنک است.
منطقه حفاظت شده عبدالرزاق
کردستان هر نوع جاذبه طبیعی که فکرش را بکنید در دل خود جای داده است. اگر به حیات وحش علاقه دارید، می‌توانید از منطقه حفاظت شده عبدالرزاق بازدید کنید. منطقه حفاظت شده عبدالرزاق زیستگاه ۸۰ گونه پرنده و ۱۷ گونه پستاندار است.
این منطقه وسیع، ۴۳ هزار و ۹۵۰ کیلومتر مساحت دارد و اکثر گونه‌های جانوری که در آن زندگی می‌کنند، از گونه‌های نادر جانوری ایران است.
قوچ، عقاب طلایی، قرقی، کبک و لک‌لک، از جمله مهمترین گونه‌هایی است که در منطقه حفاظت شده عبدالرزاق زندگی می‌کنند. پوشش گیاهی مخصوص این منطقه در کنار آثار تاریخی، تپه باستانی زیویه و غار کرفتو، بر جذابیت‌های آن افزوده است.
منطقه حفاظت‌‌شده کوسالان و شاهو
منطقه کوسالان و شاهو یکی از بخش‌های اورامانات کردستان و کرمانشاه است. منطقه‌ای حفاظت شده که نزدیک‌ترین شهر به آن مریوان کردستان است. این منطقه تا مریوان ۱ ساعت فاصله دارد.
منطقه حفاظت شده کوسالان یکی از جاهای دیدنی کردستان بوده که محل زندگی همای سعادت ایران زمین است. منطقه‌ای ۵۷ هزار هکتاری با تنوع بسیار زیاد گونه‌های جانوری و گیاهی. از جمله مشهورترین حیوانات این منطقه میتوان به بز کوهی، خرس قهوه‌ای، پلنگ و… اشاره کرد.
منطقه حفاظت شده بیجار
یکی از عجیب‌ترین مناطق حفاظت شده و گردشگری کردستان، بیجار است. منطقه‌ای کوهستانی با آب‌وهوای خشک که بیشینه و کمینه هوای آن از ۳۸ درجه زیر صفر تا ۴۸ درجه بالای صفر ثبت شده است. این منطقه حفاظت شده تنوع زیادی از نظر گونه‌های گیاهی جانوری دارد.
از نظر رفاه و شب‌مانی می‌توانید روی خود شهر بیجار حساب باز کنید. شهری پر از جاذبههای گردشگری طبیعی و تاریخی و البته بازارهای قدیمی و جذاب. ضمن اینکه در بالادست شهر بیجار پیست اسکی وسیعی هم هست که خصوصا در فصل‌های سرد سال خدمات تفریحی کاملی عرضه می‌کند.
منطقه حفاظت شده بدر و پریشان
یکی دیگر از مناطق گردشگری وسیع استان کردستان منطقه حفاظت شده بدر و پریشان، در نزدیکی روستای قروه است. محیطی حفاظت شده و شکار ممنوع که چشمه و آبشارهای زیبا و دیدنی دارد. این منطقه به نام قله‌هایی با همین اسامی ثبت شده است.
از ویژگی بارز منطقه حفاظت شده بدر و پریشان پوشش تقریبا دایمی برف است. در واقع هر زمان به سمت این محیط حرکت کنید، اثری از سرما و برف را میتوان مشاهده کرد. فاصله این منطقه تا شهر قروه چیزی حدود ۶۰ کیلومتر است.
آبشار قلوز
قلوز یا سنگین آباد یکی از جاذبههای گردشگری کردستان نزدیک شهر قروه است. آبشاری بسیار زیبا با مسیری سخت، مخصوص کوهنوردهای حرفه‌ای. اگر اهل کوهنوردی هستید و از بازدید آبشارها لذت می‌برید، سراغ روستای سنگین آباد و آبشار زیبایش بروید. در فصل زمستان، آبشار یخ زده سنگین آباد مناسب علاقه‌مندان به یخ نوردی می‌باشد.
قلوز در زبان محلی معنی صخره یا سنگ صاف است. همین اسم نشان می‌دهد که با چه چیزی سروکار دارید. پس آبشار و مسیر کوهنوردی‌اش را دست کم نگیرید. فاصله روستای قلوز تا شهر قروه حدود ۱۰ کیلومتر است و با روستای قلعه وسط مسیر قرار دارد.
آبشار سلور
آبشار سلور را میتوان یکی از جاذبههای گردشگری کردستان با دسترسی سخت دانست. آبشاری فصلی مخصوص بهار و اوایل تابستان که از دیواره صد متری کوه به پایین جاری می‌شود و تمام باغات گردو اطراف را سیراب می‌کند. این آبشار نزدیک روستای دره‌کی قرار گرفته است.
دسترسی به آبشار تا قسمتی از مسیر با خودرو و بخش کوهستانی آن پیاده امکان‌پذیر است. البته دسترسی به نقاط مرتفع آبشار نیازمند لوازم کوهنوردی و صخره‌نوردی و مهارت در این ورزش است.
این آبشار می‌تواند محل استراحت یا تفریح چند ساعته شما در مسیر مریوان اورامانات باشد، زیرا دقیقا میان مسیر تقریبا ۵۰ کیلومتر بعد از مریوان به این نقطه می‌رسید.
چشمه گواز
از قدیم آبتنی در چشمه و استفاده از آب گواز یکی از راه‌های درمان بیماری‌های مفصلی تنفسی شناخته می‌شد. چشمه‌ای بسیار معروف در کردستان که کنار روستای گواز قرار گرفته است.
روستای گواز نزدیک به روستای پالنگان و شهر کامیاران است. فاصله این روستا تا پالنگان ۲۷ کیلومتر و تا کامیاران چیزی حدود ۷۳ کیلومتر است.
دریاچه سد قشلاق
دریاچه سد قشلاق یا دریاچه سد وحدت در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال سنندج قرار دارد که به لطف امکانات تفریحی و اسکله قایقرانی، محل مناسبی برای ورزش‌های آبی به حساب می‌آید.
این دریاچه محل زندگی ماهی‌های مختلفی نظیر ماهی عروس، شاه‌کولى، سیاه‌ماهى و غیره است و به همین دلیل شرایط ماهیگیرى تفریحى برای علاقه‌مندان وجود دارد.
چشمه باباگرگر
چشمه باباگرگر در روستای باباگرگر در شمال شرق شهرستان قروه قرار دارد. آب این چشمه در حوضچه‌ای مدور جمع می‌شود. رنگ آب این چشمه مایل به سرخ است و در بعضی مواقع به رنگ زرد مایل به لیمویی تبدیل می‌شود که علت این امر به املاح معدنی در آن مربوط می‌شود.
وجود املاح معدنی به ویژه گوگرد باعث شده است تا آب آن برای امراض سودایی و پوستی، درمان سوء هاضمه، بیماری‌های گوارشی و… موثر باشد.
آرامگاه سید جلال، مشهور به باباگرگر نیز در این روستا قرار دارد که پس از استفاده از چشمه می‌توانید به آن سر بزنید.
یکی از دیدنیهای جالب کنار چشمه باباگرگر، سنگ اژدهاست. سنگ اژدها، گدازه‌ای آتشفشانی است که شکل طبیعی آن شبیه به حیوانات ماقبل تاریخ است. محلی‌ها افسانه‌های زیادی برای این سنگ گفته‌اند.
دشت بیلو
بازهم مریوان و جاذبههای زیبای طبیعی‌اش. این بار می‌خواهیم از دشتی سرسبز به نام دشت بیلو حرف بزنیم. دشت بیلو در ۱۵ کیلومتری شهرستان مریوان قرار گرفته است و به خاطر پوشش متنوع و زیبای گیاهی‌‌اش به شهرت رسیده است.
دشت بیلو محل زندگی لک‌لک‌ها است و به همین خاطر شهرت زیادی بین مسافران و بازدیدکنندگان دارد.
جنگل‌های بانه
بانه جنگل‌های متراکم و زیبایی دارد که می‌تواند دل هر گردشگر را ببرد. جنگل‌های بلوط که پوشش گیاهی ویژه غرب ایران است، در بانه هم وجود دارد و مامن زندگی سنجاب‌ها است.
این جنگل‌ها جزو تفرجگاه‌های اهالی بانه در روزهای تعطیل است و اگر به بانه سفر کردید، حتما از جنگل‌های اطراف آن دیدن کنید.
کوه آوالان
کوه آوالان در ۲۵ کیلومتری جنوب سنندج و در حومه کامیاران قرار دارد. این کوه به خاطر پوشش گیاهی زیبا و درختان معطرش در مسیر صعود، یکی از محبوب‌ترین مقصدهای صعود برای کوهنوردان به حساب می‌آید. آوالان در بهار دیدنی‌تر از هر فصل دیگر سال است.
سراب قروه
سراب قروه از جمله دریاچه‌های طبیعی استان کردستان است که در جنوب شهر قروه قرار دارد. این دریاچه با نام سراب کوثر نیز شناخته می‌شود و آب خنک آن از طریق چشمه‌های جوشان تامین می‌شود.
جزیره کوچکی در وسط دریاچه به چشم می‌خورد که به لطف نورپردازی زیبا، جذابیت زیادی برای بازدیدکنندگان دارد. ضمن اینکه دسترسی به این جزیره با پلی آهنی امکان‌پذیر است.
آبشار بل
آبشار بل در روستایی با همین نام، در منطقه اورامانات استان کردستان قرار دارد و از جمله دیدنیهای مریوان به شمار می‌آید. آب این آبشار با حجم و فشار زیاد از شکاف کوهی بیرون می‌زند و چشم‌اندازی باشکوه را خلق می‌کند.
سرچشمه اصلی آبشار نیز بل نام دارد که در فاصله دو کیلومتری هجیج قرار گرفته است. آب آبشار پس از ریزش، در مسیر خود به رودخانه سیروان می‌ریزد و پس از آن وارد خاک عراق می‌شود. دسترسی به آبشار بل از دو طریق میسر است. یکی از طریق مریوان و دیگری از طریق پاوه.
آبشار گویله
آبشار گویله در ۲۰ کیلومتری مریوان و در نزدیکی روستایی با همین نام قرار دارد و از جمله مقاصد گردشگری و دیدنیهای مریوان به شمار می‌آید.
این آبشار در دل جنگل‌های سرسبز و انبوه منطقه مرزی کردستان، در محور سقز به مریوان جای گرفته است و ارتفاع آن به بیش از ۵۰ متر می‌رسد. با قرارگیری در فاصله یک کیلومتری از جاده، هنگام عبور از جاده میتوان این آبشار زیبا را مشاهده کرد که با جریانی خروشان به اعماق دره می‌ریزد.
برای رسیدن به محل آبشار باید حدودا یک ساعت از کوه بالا بروید. البته مسیرتان مسیر صعب‌العبوری نیست و کوهپیمایی شما بسیار سبک و آسان خواهد بود.
زرینه رود
زرینه رود با طول ۳۰۲ کیلومتر، یکی از طویل‌ترین و پرآب‌ترین رودهای شمال غرب کشور است.
این رود از کوههای چهل چشمه سرچشمه می‌گیرد و پس از گذر از شهرستان‌های بوکان، شاهین دژ و میاندوآب به دریاچه ارومیه می‌ریزد. در این رود که در فاصله ۶۲ کیلومتری شمال سقز قرار دارد، امکان انجام ورزش‌های آبی و قایق‌سواری مهیا است.
مجموعه تفریحی پارک و پل معلق آبیدر
پارک آبیدر در غرب ایران به عنوان نماد شهر سنندج، در استان کردستان و در میان کوههای آبیدر بزرگ و آبیدر کوچک واقع شده است و شهر سنندج از فراز این پارک، چشم‌انداز بسیار زیبایی دارد.
پارک جنگلی آبیدر که به زبان محلی «ئاویه‌ر» نامیده می‌شود، در استان کردستان و در میان کوههای آبیدر در رشته‌کوه زاگرس واقع شده است و چشم‌انداز زیبایی از شهر سنندج در اختیار بازدیدکنندگان می‌گذارد.
پل معلق آبیدر یکی از امکانات تفریحی پارک کوهستانی آبیدر است. این پارک جنگلی از مشهورترین جاهای دیدنی سنندج به شمار می‌رود و در قسمت غربی شهر، بین کوههای آبیدر قرار دارد.
آبیدر از دو کوه به نام‌های آبیدر بزرگ و آبیدر کوچک تشکیل شده است که ارتفاع آبیدر بزرگ ۲,۵۵۰ متر از سطح دریا است و آبیدر کوچک در حدود ۲,۳۵۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و این دو، مشرف به تمام نقاط شهر هستند.
روستاهای معروف کردستان
از طبیعت حیرت‌انگیز و جاذبههای تاریخی که بگذریم، روستاهای کردستان طی چند سال اخیر محبوبیت چشمگیری در بین مردم پیدا کرده‌اند. جاهای دیدنی کردستان به قدری متعدد هستند که امکان ندارد در یکبار سفر به این استان بتوانید از همه آنها دیدن کنید.
مناظر بی‌نظیر و بکر، مناطق کوهستانی با آب و هوایی دلپذیر و پاک، مردمانی مهمان‌نواز، خونگرم و مهربان، زبان، موسیقی و رقص محلی فوق‌العاده، هنر و فرهنگ غنی، لباس‌های محلی زیبا و خوش‌رنگ، صنایع دستی گوناگون و غذاهای خوشمزه و متنوع باعث شده‌اند تا گردشگران خارجی و ایرانی بسیاری برای دیدن زیبایی‌ها به روستاهای زیبای کردستان بیایند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با برخی از زیباترین روستاهای کردستان، آشنا کنیم.
اورامانات
اورامان (Uraman Takht)، در منطقه هورامان یا «هه‌ورامان» در بخش سروآباد کردستان قرار دارد. مرکز این بخش «اورامان تخت» نام دارد و با داشتن معماری پلکانی به روستای هزار ماسوله مشهور است.
منطقه اورامانات متشکل از دو بخش است که قسمت کوچک آن به حلبچه کشور عراق و قسمت بزرگ‌تر به استان‌های کردستان و کرمانشاه ایران تعلق دارد. روستای اورامان تخت که در منطقه اورامانات واقع شده، یکی از زیباترین مناطق کوهستانی ایران و جاهای دیدنی استان کردستان است.
رودخانه‌های سیروان و لیله که از میان این روستا می‌گذرند، طراوت و شادابی را به این ناحیه هدیه می‌دهند. این دو رودخانه در منطقه‌ای از مرز مشترک کشور ایران و عراق که به «دروله» معروف است به یکدیگر متصل می‌شوند. خانه و آرامگاه پیر شالیار یا پیر شهریار اورامی (یکی از بزرگان اهل آیین صوفیان) نیز در اورامان تخت قرار دارد.
روستای پالنگان
روستای پالنگان یکی از جاهای دیدنی کامیاران از شهرستان‌های استان کردستان است که در مرز این استان و کرمانشاه و در ابتدای منطقه اورامان یا هورامان قرار دارد. نام روستای پالنگان در ابتدا «پلنگان» به معنی «زیستگاه پلنگ‌ها» بوده است. «پالنگ» در زبان محلی کردی معنی «تکیه‌گاه» دارد.
روستای دیدنی و حیرت‌انگیز پالنگان با طبیعت زیبا و تماشایی در منطقه‌ای کوهستانی و در دامنه‌ی ارتفاعات شاهو جای گرفته است. جنوب غربی این روستا را کوههای کل و سرلو و جنوب شرقی آن را گردنه زمان گریوه احاطه کرده است که پالنگان همچون نگینی در میان می‌درخشد.
ارتفاع این روستا از ارتفاع آن از سطح دریا در حدود ۱۰۲۰ متر است و با اقلیمی معتدل و خشک دارد که در فصل‌های بهار و تابستان با آب و هوایی معتدل و مطبوع میزبان گردشگران زیادی است. البته در پاییز و زمستان نیز با وجود سردی هوا زیبایی و جلوه خاص خود را دارد.
روستا و موزه نگل
روستای نگل به دلیل وجود قرآن نگل شهرت دارد. طبق باور مردم روستا، این قرآن یکی از چهار قرآن خطی نوشته شده در زمان خلیفه سوم محسوب می‌شود و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده است.
روایت تاریخی نگل به چندین سال قبل برمی‌گردد. هزار سال قبل چوپانی برای چرای گوسفندان خود در دامنه کوه، گلی خوش آب و رنگ پیدا می‌کند، که پس از کنار زدن خاک‌های روی آن به جعبه قدیمی می‌رسد. وقتی چوپان به همراه سایر روستاییان این جعبه را از خاک بیرون می‌آورند، قرآن نگل را پیدا می‌کنند که بر پوست چرمی نوشته شده بود.
روستاییان برای نگهداری این قرآن، مسجدی را احداث می‌کنند تا قرآن را در آن نگهداری کنند. بنا به روایت روستاییان این قرآن جزو چهار نسخه اصلی قرآن است که به ایران فرستاده شده بود.
برخی از دیگر جاذبههای گردشگری استان کردستان در روستای نگل شامل دریاچه چال آب، پل بزرگ دوره صفویه، قلعه گاه و آبشار قلوزه می‌شود.
روستای بُلبَر
روستای بلبر (Bolbar) در دل رشته کوههای زاگرس و در ادامه دامنه کوهِ شاهو و در ۷۵ کیلومتری جنوب مریوان و ۱۰ کیلومتری اورامان تخت واقع شده است. قدمت این روستا به دو هزار سال قبل بازمی‌گردد و همچنان طایفه‌ای از نسل پایه‌گذاران این روستا وجود دارد که آنها را «کاکوا» می‌نامند.
بلبر واژه‌ای یونانی، برگرفته از کلمه «بل» به‌معنی «خدای آب» است و کلمه «بلبر» معنی «در مقابل آب» می‌دهد. بر اساس روایت مورخان، این روستا صدها سال پیش از میلاد مسیح نام‌گذاری شده است. همچنین دلیل دیگر این نام‌گذاری می‌تواند وجود منابع آبی فراوان، آبشارها و چشمه‌ها در این منطقه باشد.
روستای ژیوار
روستای ژیوار (Zhiwar) در جنوب کوههای کوسالان، در مجاورت رودخانه سیروان و در همسایگی روستاهای بلبر و سلین واقع شده است. پیشینه و قدمت این روستا به زمان ساسانیان برمی‌گردد.
ژیوار بین دره‌ای سرسبز و محصور شده توسط باغ‌ها و جنگل‌های بلوط قرار دارد؛ به همین علت بافت و معماری پلکانی در این روستا رواج پیدا کرده است. بیشتر خانه‌های روستای ژیوار از سنگ ساخته شده‌اند. این منطقه کاملا کوهستانی است؛ به همین دلیل، ژیوار زمستان‌هایی به شدت سرد و طاقت‌فرسا و تابستان‌هایی بسیار خنک دارد.
روستای دره تفی
روستای دره‌تفی از توابع بخش مرکزی شهرستان مریوان در استان کردستان به شمار می‌رود و به روستای لک‌لک‌ها شهرت دارد.
در کنار دیگر جاذبههای گردشگری و طبیعی، این روستا هر بهار میزبان لک‌لک‌هایی می‌شود که در مسیر کوچ خود به مناطق گرمسیری در عربستان و جده، در این مکان اتراق می‌کنند.
این پرندگان که اهالی روستا آنها را حاجی لک‌لک یا حاجی لق‌لق می‌نامند، با وجود رفتار مهربانانه روستاییان، بر بالای تیرک‌های برق و درختان بلوط خانه‌سازی می‌کنند.
همین موضوع موجب شده است تا روستای دره‌تفی به یکی از مقاصد گردشگری برای گردشگران داخلی و خارجی شود. از اقدامات اهالی روستا برای لک‌لک‌ها میتوان به لانه‌سازی و مداوای پرندگان آسیب‌دیده اشاره کرد. روستای دره‌تفی با قرارگیری در فاصله ۱۵ کیلومتری غرب مریوان، از دیدنیهای مریوان به شمار می‌آید.
جاذبههای تاریخی کردستان
از نظر تاریخی، کردستانی یکی از موقعیت‌های خاص جغرافیایی با تاریخچه‌ای بسیار بسیار قدیمی است. منطقه‌ای بکر و دست‌نخورده از سال‌های دور که به دلیل موقعیت استراتژیک و شرایط خاص جغرافیایی همیشه مورد توجه مردم و گروه‌های مختلف بوده است.
طبق آثار و بناهای این خطه، تاریخچه بعضی از شهرهای این استان به چهار هزار سال قبل هم برمی‌گردد. آثار تاریخی پیدا شده در کردستان، از دوران مادها و آشوری‌ها شروع می‌شوند تا همین پهلوی و قاجار ادامه پیدا می‌کنند.
مقبره پیر شالیار
مقبره پیر شالیار از جاهای دیدنی مریوان است. مقبره پیرشالیار مکانی مورد احترام و مقدس در روستای اورامانات تخت یا هورامان، غرب شهرستان سروآباد، جنوب مریوان و جنوب غربی استان کردستان است که هر ساله مراسمی خاص و دیدنی در آن برگزار می‌شود.
این منطقه در میان کوههای سر به فلک کشیده تخت ثانی، پیر رستم، مله اسب و کوسالان قرار دارد و قلب تپنده تاریخ و فرهنگ منطقه اورامان به شمار می‌رود.
مقبره پیرشالیار بنایی سنگی با گنبدی کوچک و سبز رنگ است که با طبیعت اطراف درهم آمیخته شده و فضایی معنوی ایجاد کرده است. روایت‌ها و افسانه‌های پیرشالیار سبب شکل‌گیری آیین‌های خاص و شهرت و محبوبیت این بنا شده‌اند.
عمارت و باغ خسروآباد
سنندج یکی از مشهورترین شهرهای کردنشین ایران به شمار می‌آید. این شهر با بناها و مساجد تاریخی‌اش، مکان‌های دیدنی بسیاری را در خود جای می‌دهد. یکی از این ابنیه، عمارت خسروآباد است که قدمت آن به دوره قاجار و سال ۱۲۲۳ هجری قمری باز می‌گردد.
این مجموعه شامل یک باغ و عمارتی در میان آن می‌شود. باغ مجموعه خسروآباد نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. باغ مذکور در گذشته، در واقع چهار باغ خسروآباد بود و اطراف آن را چهار خندق و درختان مختلف احاطه کرده بود.
عمارت آصف وزیری
خانه کرد یا خانه آصف وزیری سنندج را میتوان یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های مردم‌شناسی ایران دانست. این عمارت یکی از بناهای اعیانی این شهر است که معماری و تزئینات منحصر به فردی دارد.
حمام خانه کرد یکی از زیباترین حمام‌های خصوصی به جای مانده از دوره قاجار محسوب می‌شود. در معماری خانه آصف وزیری میتوان نشانه‌هایی از دوره‌های مختلف تاریخی دید.
در واقع ساخت این بنا در دوره صفویه آغاز و در دوره‌های قاجار و پهلوی تکمیل و بازسازی شد. عمارت آصف وزیری از جاهای دیدنی سنندج است که در سال ۱۳۷۵ به شماره ۱۸۲۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
پل قشلاق
پل قشلاق به ترکی آذربایجانی قیشلاق در شرق سنندج، بر روی رودخانه قشلاق ساخته شده و از آثار دوره صفویه و زندیه است. این پل یکبار در سال ۱۲۸۶ فرو ریخت اما وجود یک سنگ نبشته روی پل، حاکی از مرمت و تعمیر پل در زمان قاجار است. پل قشلاق دو شهر همدان و کردستان را به هم اتصال می‌دهد. این پل حدود ۷۸ متر طول دارد که توسط شش دهانه جناغی روی رود قشلاق ساخته شد.
سنگ نبشته اورامان در ستایش آفریدگار آشور
در زمان قدیم اسناد و رویدادهای مهم را که برروی سنگ حک می‌کردند تا آیندگان از آن باخبر باشند. سنگ نبشه اورامان هم در زمان آشور در مدح و ستایش آفریدگار حک شد. قدمت این کتیبه به ۲۷ قرن پیش برمی‌گردد که متاسفانه براثر ساییدگی و یخبندان از بین رفته است.
کلیسای سنندج
کلیسای سنندج با قدمتی که به اوایل دوره قاجار بازمی‌گردد، در محله آغه زمان جنوبی سنندج قرار دارد. از ویژگی‌های منحصربه‌فرد بنای کلیسا میتوان به سر درب ورودی با اتاق‌های نیمه دایره متداخل، دهلیز ورودی و شبستان با سقف منحنی اشاره کرد.
در بخش شمالی حیاط، قبرهایی وجود دارد که طبق نوشته‌های روی سنگ، به اقلیت مسیحیان متعلق هستند. سقف شبستان به صورت طاق و تویزه ساخته شده است و ۱۲ طاق، ۶ ستون، محراب و دو قبر مربوط به کشیشان از دیگر بخش‌های شبستان محسوب می‌شوند.
با توجه به ارزش تاریخی و معماری، کلیسای سنندج از جاذبه های گردشگری سنندج به شمار می‌آید و در سال ۱۳۷۸، با شماره ثبت ۲۶۶۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
حمام شیشه
حمام شیشه از جاهای دیدنی سنندج است و برخلاف اسم جذابش، شیشه‌ای نیست. این حمام مانند تمام حمام‌های دیگر تاریخی از سنگ، گچ و ملات ساخته شده است. با این حال به کار رفتن شیشه‌های رنگی زیبا در این حمام، آن را به این نام معروف کرده است.
حمام شیشه سنندج از بناهای عمومی و قدیمی این شهر است که با قدمتی طولانی مربوط به دوره قاجاریه دارد. اما با توجه به اینکه اکثر حمام‌های تاریخی در دوران زندیه ساخته شده‌اند، شاید این حمام نیز متعلق به دوران زندیه باشد.
این حمام تا سال‌های پیش از انقلاب و چندی پس از انقلاب کاربرد داشته و بخش‌های مردانه و زنانه آن فعال بوده است. درب حمام زنانه در کوچه مجاور حمام قرار دارد.
مقبره هاجر خاتون
مقبره هاجر خاتون از مهمترین مکان‌های مذهبی شهر سنندج به حساب می‌آید که در محله قدیمی سرتپوله قرار دارد. این مقبره به واسطه ویژگی‌های معماری خاصش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
طبق روایات، این امامزاده خواهر امام رضا (ع) هستند که در سفر به خراسان از دنیا می‌روند و در این محل به خاک سپرده می‌شوند.
مسجد دو مناره سقز
مسجد دو مناره در بافت قدیم شهر سقز در خیابان امام خمینی واقع شده است و ظاهرا قدمت آن به عصر افشاریه می‌رسد. این مسجد که در میان آثار ملی کشور قرار دارد، دارای سردر آجری با گره چینی از آجر و کاشی زردرنگ است.
موزه سنندج
موزه سنندج یا عمارت سالار سعید در مرکز شهر سنندج در عمارت قجری ملا لطف الله شیخ‌الاسلام قرار دارد. در این موزه آثار تاریخی استان و دیگر نقاط کشور نگهداری می‌شود.
بخش پیش از تاریخ، بخش عصر تاریخ، بخش دوران اسلام‍‍ی و بخش نمایش موقت از بخش‌های مختلف موزه برای بازدید هستند. ضمن اینکه ساختمان عمارت با پنجره‌های ارسی و شیشه‌های رنگی جذابیت خاص خود را برای بازدیدکنندگان دارد.
قلعه قمچقای
قلعه قمچقای در سال ۱۳۶۵ هجری شمسی به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد و قدمت آن مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد است. این قلعه در روستای قمچقای در شهرستان بیجار قرار دارد و ارتفاع دیواره‌های آن به ۲۰۰ متر می‌رسد.
این قلعه بر بلندای کوه قرار گرفته که تنها یک ورودی دارد و اطراف آن به پرتگاه‌هایی عمیق منتهی می‌شود. تنها راه ارتباطی قلعه با خارج از طریق گذرگاه باریکی میسر است که عبور یک نفر از آن به دشواری صورت می‌گیرد.
کتیبه‌ای با نقش هیروگلیف و به خط هراتیک از قلعه قمچقای کشف شده است که جزو قدیمی‌ترین کتیبه‌های نیمه تصویری ایران قلمداد می‌شود.
زیارتگاه حمزه عرب
زیارتگاه حمزه عرب یکی از جذاب‌ترین جاذبههای گردشگری بیجار در استان کردستان است که روی کوهی بلند با چشم‌اندازی زیبا به اطراف قرار دارد. ایشان را از سلسله سادات موسی بن جعفر (ع) می‌دانند که گفته می‌شود بنا بر وصیت خودش در این مکان به خاک سپرده شده است.
برای دسترسی به این زیارتگاه می‌توانید بخشی از مسیر را با خودرو طی کنید. مابقی مسیر شامل حدود ۶۰۰ پله می‌شود که باید با پای پیاده طی نمایید.
بازار سنندج
بازار سنندج بازاری سنتی است که در سال ۱۰۴۶ هجری قمری و همزمان با انتخاب شهر سنندج به عنوان مرکز حکومت اردلان‌ها ساخته شد. این بازار در دو سوی خیابان انقلاب سنندج قرار گرفته است و از مقاصد خرید و جاذبههای گردشگری سنندج به شمار می‌رود.
علاوه بر دوستداران خرید، این بازار برای علاقه‌مندان به بناهای تاریخی نیز جذاب خواهد بود. بازار سنندج که یادگاری از دوران صفویه است، به دستور شاه صفی‌الدین بنا شد و شکل مستطیلی آن یادآور میدان نقش جهان اصفهان است.
با توجه به ارزش تاریخی و معماری، بازار سنندج با شماره ۱۷۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بازار سقز
بازار سقز در مرکز شهر سقز قرار دارد و علیرغم قدمت زیادش، همچنان به عنوان یکی از مراکز تجاری اصلی شهر در نظر گرفته می‌شود. متاسفانه امروزه نمی‌توان اثری از بازار اصلی و کهن سقز یافت؛ ولی با توجه به آثار باقیمانده از کاروانسرای تا جوانشیر، میتوان به ارزش و اهمیت این بازار در دوران پیشین، پی برد.
راسته‌های بازار، تنها میراث برجای‌مانده از این مجموعه‌ی تجاری است که در ده سال اخیر، از لحاظ معماری تغییراتی کلی را در خود دیده است و جزو جاهای دیدنی سقز به شمار می‌رود.
بازارچه مرزی مریوان
بازارچه مرزی مریوان در ۱۵ کیلومتری شهر قرار دارد که به عنوان یکی از مراکز خرید شهر نمی‌توان کیفیت و اصالت کالاهای آن را تضمین کرد.
به طور کلی این بازار محلی عالی برای خرید وسایل برقی و الکترونیکی، کیف و کفش، لباس و… است. ضمن اینکه امکان خرید پارچه‌های زیبای مریوان و کفش‌های محلی دست‌ساز برای سوغاتی نیز وجود دارد.
بازار بیجار
بازار بیجار که قدمت آن به دوره صفویه می‌رسد، در طول جنگ چندین بار تخریب و بازسازی شد و امروزه همچنان بخش‌هایی از ساختمان قبلی در آن به چشم می‌خورد.
این بازار در سال ۱۳۸۷ هجری شمسی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. علاوه بر مایحتاج روزانه مردم که در این محل به فروش می‌رسد، فرش‌های دستبافت نیز در این بازار عرضه می‌شود.
بهترین زمان سفر به کردستان
استان کردستان در منطقه‌ای کوهستانی در دامنه‌ها و دشت‌های متراکم رشته کوههای زاگرس میانی، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، یخچال‌های طبیعی، دشت‌های سرسبز و غارهای دست‌نخورده و بکر واقع شده است.
اقلیم کردستان متاثر از توده‌های هوای گرم و مرطوب مدیترانه‌ای در فصل بهار با برخورد به ارتفاعات زاگرس سامانه بارشی و برفی این استان را تشکیل می‌دهند.
نواحی غربی این استان شامل شهرهای بانه و مریوان بیشترین میزان بارش جوی و نواحی شرقی کمترین میزان بارش جوی را دارند. استان کردستان بهار و تابستانی بسیار مطبوع و معتدل دارد.
با این حال، تابستان در برخی نواحی استان کردستان نیز بسیار گرم و خشک است و سفر تابستانی به این مناطق پیشنهاد نمی‌شود. پاییز استان کردستان هم معتدل و خشک است. زمستان‌های استان کردستان نیز به جز نواحی مرتفع و کوهستانی آن، معتدل است.
سوغات کردستان
سوغات استان کردستان شامل انواع شیرینی‌ها و محصولات کشاورزی محلی و صنایع دستی متعدد است. صنایع دستی مانند قالی دستباف، گلیم سنه، گلیم مشهور کردستان، نازک کاری چوب، کلاش یا گیوه میتوان نام برد.
در کردستان می‌توانید شیرینی‌های مختلفی مانند شیرینی کنجدی، بادام سوخته، آدامس سقز و برساق تهیه کنید. البته مواد خوراکی دیگری غیر از شیرینی نیز در کردستان برای فروش عرضه می‌شوند که آنها را نیز می‌توانید به عنوان سوغات تهیه کنید.
نان کلانه، کاک، نان برنجی، عسل طبیعی، روغن طبیعی، باسلوق، خشکبار و مویز نیز انتخاب‌های خوبی برای خرید به عنوان سوغات هستند.
نوعی شیرینی به نام کماج و نوعی حلوا سوهانی نیز از شیرینی‌های محلی شهرستان بیجار هستند. در شهرستان سقز انواع تخمه بو داده به عنوان سوغات شهرستان عرضه می‌شود. در شهر بانه نوعی مویز سیاه که شربت آن بسیار مقوی است در آبمیوه فروشی‌ها عرضه می‌شود.
منابع: ویکی پدیا، کجارو گردآوری: پریسا رهبری