مراحل کوهنوردی | به سمت حرفهای شدن و تجربیات تازه
پس از طی دوران حادثهساز نخستین، کمکم به سمت حرفهای شدن و تجربیات تازه پیش خواهیم رفت و همه مراحل کوهنوردی را طی خواهیم نمود. در اثر تکرار صعودهای دایمی در نقاط معمولا شلوغ، به تدریج با اشخاص و احتمالا گروههای کوهنوردی آشنا خواهیم شد.
این برهه از کوهنوردی را باید در حقیقت “زمان تعیین خط مشی” نام نهاد. ما در این دوره به دلیل ارتباط تگاتنگی که با افراد متفاوت خواهیم داشت، برای طی دوره بعدی کوهنوردی خود آماده میشویم.
به طور معمول آشنایی در کوه یا در اثر ردگیری گروهی از کوهنوردان در زمان استراحت (به خصوص در پناهگاهها) و یا به طور اتفاقی در هنگام صرف صبحانه و یا ناهار و یا به صورت انفرادی، باهم مسیرشدن با آنها اتفاق میافتد. طبیعی است که در این زمان فردِ با تجربه، از این که شخص دیگری نیز چون خود او علاقمند به پیمودن این راه دشوار و مشکل است خوشحال و پس از صحبتهای اولیه قرارها گذاشته میشود.
میل به خارج شدن از دورهای که در حال پشت سرگذاشتن آخرین روزهای آن هستیم، دورانی پرهیجان و گرم است.

تجربیات کوهنوردی گروهی
با گام نهادن به دوره تجربیات گروهی، فردی که شاید سالها به طور انفرادی کوهنوردی میکرده، در محیطی قرار میگیرد که افراد زیادی را همزبان و هم مرام خویش مییابد. احساس شادی زایدالوصفی در دیدارهای اولیه به هنگام عضویت در گروههای کوهنوردی احساس میشود.

فرد در این مرحله با جزییات بسیار زیادتری از فضای کوه و کوهستان آشنا میشود؛ با اصول کار گروهی، فهرست برنامههای صعود، سنگنوردی و … این امر موجب میشود تا به صورت ابتکاری به یکی از زیربخشهای کوهنوردی از قبیل سنگنوردی طبیعی، سنگنوردی داخل سالن، کوهنوردی و صعود به ارتفاعات، راهپیمایی و کوهپیمایی، غارنوردی، اسکی، یخ و برف و صعودهای زمستانی علاقمند شود.
از این زمان تلاش برای آماده شدن و رتبهای رسیدن و تکمیل وسایل، آغاز و دورهای سخت در راه آموزش دیدن و به پای بقیه رسیدن کلید میخورد. پس از مدتی وی نیز میتواند حرفی برای گفتن داشته باشد.

مراحل کوهنوردی ( دوره پیشرفت )
دوران عضویت در گروههای کوهنوردی گاه به واسطه علایق گروهی تا مدتها ادامه مییابد، اما با گذشت زمان فرد با همکاری و اجرای برنامههای مشترک با سایر گروهها و با کسب تجربیات تازه و با تکیه بر آموختههای خود، احساس استقلال میکند.
این احساس برای اکثر کوهنوردان به وجود میآید و گریزی از آن نیست. در این دوره فرد در کلاسهای مختلفی (خارج از سطح گروه) شرکت میکند. به تدریج با اعضای سایر گروههای کوهنوردی، مربیان و پیشکسوتان آشنا میشود.

امیال گوناگون، با توجه به فصل، هیچگاه او را آزاد نمیگذارند. در بهار هر سال برنامه کوهپیمایی و در اواخر بهار سنگنوردی، در تابستان صعود به قلل، در پاییز آمادگی برای اجرای برنامههای زمستانی و در اوج آن اجرای برنامه زمستانی و دوباره تکرار مکررات.
البته فرد بتدریج به سوی محور خاصی متمرکز میشود. یکی از اشکال و زیربخشهای کوهنوردی مدنظر او قرار میگیرد. میل به همه فن حریف بودن افول و در یک یا حداکثر دو رشته به آغاز به پیشرفت مینماید. سالها در پی یکدیگر میگذرند. حال او یک مربی و یا یک کوهنورد باتجربه و حرفهای شده است.

مراحل کوهنوردی ( دوران تجربه )
با طی دوران شکوفایی و افزون شدن تجربه، کوهنورد با تکیه بر آموختههای خود در طی سالیان سال، به انتقال این تجربیات میپردازد و وارد دوران انتقال تجربیات به کارآموزان و کسانی که، همچون گذشته خود او، به دنبال گمشدهای میگردند، آغاز میگردد دوران انتقال به آرامی سپری میشود و در طی آن ضمن این که خود وی در روند آموزش به کارآموزان، خود نیز آموزش میبیند، به رشد آنان میافزاید.
با نهادهای مختلفی همکاری میکند، از عمق وجود خویش دانستههای علاقمندان را تعمیق میبخشد. در نهایت پس از طی سالیان طولانی تجاربش یا در خدمت آموزش به دیگران قرار میگیرد و یا در مسیر شکوفایی فردی خویش.

مراحل کوهنوردی ( دوران پیشکسوتی )
پس از پشت سر نهادن سالهای متمادی از زندگی کوهنوردی با آنان که همراه و همگام خودش بودند، بتدریج با رسیدن به مرزهای پیری، تلاش و کوشش رو به افول مینهد. دیگر نمیتواند همپای جوانها گام بردارد. با این که کولهباری از تجربه بر پشت دارد و از انتقال آن به دیگران غافل نیست، اما در عین حال نیازمند قرار گرفتن و سکون و آرامش است.
در عین حال باید دانستههای خود را با اطلاعات روز وفق دهد و از آن عقب نیفتد. اگر نتواند خود را با علم روز همگام کند، از قافله پیشرفت امور کوهنوردی عقب خواهد افتاد و جبران آن محال خواهد بود. او باید در چنین اوضاع و احوالی بخواند، تحقیق و بررسی نماید، تدریس کند و در مواقعی به صورت عملی با همسن و سالهای خود به کوه برود، در شرایط بحرانی از تجربیاتش در توفان و هوای نامساعد استفاده کند و با نشاط و سرحال باشد.

با آنچه درباره مراحل کوهنوردی گفته شد به شرح روندی پرداختیم که عموم علاقمندان به کوهنوردی با آن روبه رو هستند. هرچند پیش از پیمودن این راه بهتر است علاقمندان، به ویژه نوجوانان و جوانان بدانند که راهکارهای دیگری، جز موارد قید شده نیز وجود دارد تا با بهرهگیری از حداقل امکانات ضمن اجتناب از خطرات و صدمات وارده، به خصوص در دوران حادثهسازی بتوان به گونهای چشمگیر ضایعات را به حداقل رسانده، از پیشرفت مطلوبتری نیز بهرهمند گردند.
که در این راستا بهتر است جوانان علاقمند به کوهنوردی از همان ابتدا با مراجعه به هیاتهای کوهنوردی هر استان بتوانند ضمن آشنایی با نحوه فعالیت گروههای کوهنوردی موجود، با انتخاب موفقترین گروه و قرار گرفتن در حیطه مسئولیت اجرایی گروه، ضمن ارتقای سطح آموزشی خود، صدمات وارده حوادث ناشی از کوهنوردیهای اولیه را کم کرده، با انجام برنامههای دستهجمعی و گروهی آموزشهای خاصی ببینند.

کوهنوردی که از این راه به تشکیلات سازمان یافته گروههای کوهنوردی وارد میشود ضمن آموزش دورههای متفاوتی چون:
آشنایی با تجهیزات و وسایل کوهنوردی، چگونگی روبرو شدن با خطرات کوهستان، امداد و نجات، هواشناسی، شناسایی کوههای ایران، هدایت گروه در کوهستان و کوهنوردی در زمستان میتواند در آینده ضمن عدم به مخاطره انداختن جان خود، به انتقال تجربیات ارزشمند خویش بپردازد.

منبع: “کوهنوردی در ایران” علی مقیم