قله شاه البرز

قله شاه البرز به ارتفاع ۴۱۷۰ متر یکی از قلل واقع در البرز غربی است که مرز طبیعی استان‌های البرز و قزوین را تشکیل می‌دهد. دامنهٔ جنوبی آن به دره طالقان از استان البرز و دامنهٔ شمالی آن به دره الموت از استان قزوین مشرف است.

قله شاه البرز بام استان البرز محسوب می‌گردد و از این حیث در فهرست طرح سیمرغ کوههای ایران نیز جای گرفته است.

موقعیت جغرافیایی قله شاه البرز

شاه البرز بلندترین قله از خط الرأس طولانی و شامخی است که در شمال شهرک طالقان و بین دو دره طالقان در سمت جنوب و الموت در سمت شمال قرار گرفته است. این خط الراس از جنوب به روستاهای حسنجون، هرنج، آرتون، بزج و شهراسر، از شرق به پراچان و دیزان، از شمال به دینه‌رود، کلان، سیلیکان، اوانک، بالاروچ، پایین‌روچ و دره الموت و از غرب به روستای آوه منتهی می‌شود.

شاه البرز از سمت غرب به قله زیورچال می‌رسد و از جناح شمالی محدود به دیواره‌ها و سنگ‌های بلند حدوداً ۶۰۰ متری و یخچال‌های دائمی است.

توپوگرافی قله شاه البرز

خط الرأس ارتفاعات شاه البرز مشتمل بر هفت تا هشت قله بالای چهارهزار متر بر روی یک خط الرأس شرقی تا غربی و به فاصله نزدیکی از یکدیگر به اسامی البرز و خشچال و سیاه کوه و … قرار گرفته‌اند. در شمال این خط الرأس رو به الموت، یخچال شاه البرز و جناح جنوبی رو به طالقان آن را شیب‌های ملایم‌تری در احاطه خود دارند.

قله و خط الرأس شاه البرز جزء سلسله جبال البرز و در حد فاصل جاده قزوین – رشت و جاده کرج – چالوس است.

این منطقه از البرز (البرز غربی) خود شامل سه بخش موازی به نام‌های رشته‌کوه جنوبی، میانی و شمالی است که رشته‌کوه میانی را خط الرأس شاه البرز می‌نامند. این خط الرأس بین دو رودخانه الموت در شمال و طالقان در جنوب واقع شده است و بلندترین قله آن به نام شاه البرز با ارتفاع ۴۱۷۰ متر در شمال روستای «حسن جون» قرار گرفته است.

وجه تسمیه قله شاه البرز

کلمه “شاه” واژه‌ای توصیفی است و پیشوندی برای بزرگ توصیف کردن. به همین دلیل این قله به “البرز بزرگ” یا “شاه البرز” شهرت یافته است.

کروکی مسیر صعود به قله شاه البرز

دانلود ترک مسیر صعود به قله شاه البرز

ترک مسیر نرمال (جنوبی) صعود به قله شاه البرز از مسیر روستای حسنجون | نادر منتظریانی

صعود به قله شاه البرز

راه‌های دسترسی به قله شاه البرز از دو مسیر زیر می‎‌باشد:

• جبهه شمالی (دره الموت)
  
• جبهه جنوبی (دره طالقان)

مسیر صعود جبهه شمالی (تابستانی – دره الموت)

راه جبهه شمالی شاه البرز از دو مسیر با مبدأ روستای دینه رود و همچنین روستای اوانک در انتهای دره الموت آغاز می‌شود و باتوجه به یخچال‌های جبهه شمالی شاه البرز و ریزشی و صخره‌ای بودن آن برای رسیدن به شاه البرز باید ابتدا قله زیورچال را صعود نمود که ارتفاع آن ۴۰۸۰ متر می‌باشد و این قله در سمت غرب قله شاه البرز قرار گرفته است.

به دلیل وجود یخچال و صخره مستقیما از طریق خط‌الرأس نمی‌توان از زیورچال به شاه البرز رفت و باید در حدود ۵۰۰ متر فرود به داخل دره انجام داد و بعد بر روی یال شیر قرار گرفت که به قله شاه البرز می‌رسد که این مسیر از روستای اوانک تا قله شاه البرز در حدود ۱۲ کیلومتر است.

مسیر صعود جبهه جنوبی (تابستانی – دره طالقان)

برای صعود به قله شاه البرز از جاده طالقان از نیمه راه کرج – قزوین در حوالی آبیک از اتوبان جدا شده و پس از گذشتن از گردنه‌ای در بین راه و عبور از پل رودخانه، طالقان به «شهرک» (که مرکز بخش طالقان است) می‌رسیم. لازم به یادآوری است که بخش الموت آبادی‌ایی به نام شهرک دارد که نباید با شهرک طالقان اشتباه شود.

از شهرک با طی پنج کیلومتر خود را به آخرین آبادی یعنی حسنجون می‌رسانیم. باید دقت کرد که در بعضی نقشه‌ها روستای «هرنج» را کمی بالاتر از حسنجون نوشته‌اند که البته این روستا هیچ ارتباطی با مسیر صعود شاه البرز ندارد. دورنمای قله از گردنه بین آبیک و شهرک تا کمی بالاتر از حسنجون دیده می‌شود.

با توجه به اینکه روستای حسنجون در ارتفاع ۱۹۵۰ متری و قله شاه البرز در ارتفاع تقریبا ۴۱۷۰ متری واقع شده‌اند پس باید ارتفاعی معادل ۲۲۲۰ متر را در ۱۷.۵ کیلومتر طی نمود که این موضوع باعث شده است که علی‌رغم این راه طولانی، بیشتر مسیر حرکت در یک شیب ملایم وخوابیده طی گردد و فقط در انتهای مسیر در نزدیکی‌های قله بر روی گرده شیر مقداری شیب مسیر افزایش می‌یابد.

از حسنجون در کرانه غربی رودخانه از کوچه‌باغ‌ها عبور کرده و پس از طی مسافتی به نقطه‌ای می‌رسیم که رودخانه به دو شعبه تقسیم می‌شود.

دره و رودخانه سمت راست را انتخاب کرده و در جانب غربی رود، راه مالرو بعد از تراورس با یک یال فرعی مشرف به دره اصلی مجددا ادامه یافته و در کف دره به نقاط مسطحی می‌رسد که محل مناسبی برای کمپینگ است. برای رسیدن به این منطقه از ده حسنجون به زمانی نسبتا طولانی کوهنوردی احتیاج است.

از محل کمپ به بالا دره‌ی بسیار باز و به حالت تپه ماهورهای خاکی جلب نظر می‌کند که با شیب ملایم ارتفاع می‌گیرد. با صرف زمانی نسبتا کوتاه خود را روی یال به خط الرأس اصلی می‌رسانیم. از این محل نیز تا قله که در جانب غربی واقع شده است می‌توان با زمان زیادی وقت به قله رسید.

درست در جناح شمالی قله شاه البرز چالی دیده می‌شود که پوشیده از یخ و برف دائمی است و جزء یخچال‌های مهم سلسله جبال البرز به شمار می‌رود.

پناهگاه و جانپناه

کوه شاه البرز فاقد پناهگاه و جانپناه است و بهترین مکان برای کمپ زدن و شب مانی در گوسفندسرای میانو (میان آب) است که در ارتفاع ۲۹۰۰ متری در ۱۲ کیلومتری بعد از روستای حسنجون قرار دارد.

کل مسیر پیمایش شده از روستای حسنجون تا قله شاه البرز در حدود ۱۷.۵ کیلومتر می‌باشد که می‌توان گفت یکی از طولانی‌ترین مسیرهای متعارف صعود به قله در بین قلل ایران می‌باشد.

در مسیر جنوبی قله شاه البرز به دلیل وجود چندین دو راهی در طول راه صعود و فرود باید مراقب بود که از مسیر اصلی خارج نشد و به غیر از رودخانه‌ها که در بیشتر مسیر وجود دارد جهت آبگیری چندین چشمه هم تا قله وجود دارد.

دید از قله

از روی قله شاه البرز دره الموت در شمال، قله دماوند و قلل چهارهزارمتری البرز مرکزی در شرق، منطقه علم کوه در شمال شرق، منطقه ناز و کهار در جنوب شرق، قله سیالان در شمال غرب و دورتر از آن قله خشچال دیده می‌شوند.

صعود زمستانی قله شاه البرز

لازم به یادآوری است که صعود زمستانی شاه البرز از منطقه الموت و از تیغه غربی صورت می‌گیرد و نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و تجهیزات کامل زمستانه دارد.

پوشش گیاهی

پوشش گیاهی شاه البرز شامل سیب، گردو، گیلاس، گلابی، زرشک کوهی، زالزالک و … و درختان چنار، بید، گیاهان کوهستانی علفی، دارویی و تزئینی مثل ریواس، تره کوهی، کاسنی، اویشن و … می‌باشد.

پوشش جانوری

جانورانی همچون خرگوش، کفتار، گراز، شغال، گرگ، خرس و پرندگانی نظیر عقاب، دم جمبانک، زاغچه، قوش، کبک و … در این منطقه زیست می‌کنند.

نکات صعود به قله شاه البرز

• بهترین فصل صعود به قله شاه البرز تابستان است.
• برای دسترسی به آب چندین چشمه در مسیر موجود است. چشمه اولنگ آخرین چشمه می‌باشد که حدوداً دو ساعت مانده به قله در ارتفاع ۳۳۷۶ متری واقع شده است.
• وضعیت آنتن دهی موبایل در اکثر طول مسیر پیمایش مناسب می‌باشد.
• نزدیکترین مرکز درمانی به این منطقه خانه بهداشت روستای حسنجون است.

منابع: “کوهنوردی در ایران” علی مقیم؛ “ویکی‌لاک” نادر منتظریانی گردآوری: حامد اسپرهم