راهنمای محلی کوهستان
راهنمای محلی کوهستان – با توجه به پراکندگی قابل ملاحظه رشتهکوههای ایران در جهات مختلف جغرافیایی انجام برنامههای کوهنوردی برای صعود به قلل گوناگون و اجرای برنامههای راهپیمایی در رشتهکوههای زاگرس و البرز و سایر نواحی معمولاً پس از جمعآوری اطلاعات اولیه از قبیل مسیر صعود، مشکلات بین راه، آب و هوا، مدت زمانهای صعود و غیره انجام میگیرد.
علاوه بر این اطلاعات که معمولاً از تجربیات اجرای برنامههای مشابه توسط دیگر کوهنوردان به دست میآید، حضور یک راهنمای محلی کوهستان همواره مد نظر گروههای کوهنوردی و کوهنوردانی است که در فکر صعود به قلل با صدمات و اتلاف وقت کمتر هستند.
گروههای کوهنوردی برای صعود به قله به هنگام ورود به یک آبادی سراغ یک راهنمای محلی کوهستان قدیمی در آن ناحیه میروند. این آشنا یا بلد کوه از سالیان طولانی تا بدین روز همواره به عنوان تکیهگاهی دائمی به کوهنوردان خدماتی از قبیل اسکان، امکان تهیه برخی موادغذایی، در برخی موارد امکان تهیه گزارش و مونوگرافی از آبادی و آشنایی با محلهای تاریخی و سنتی آبادی را میدهد.
همچنین یک راهنمای محلی کوهستان میتواند با مهارت خاص بومی و محلی خود راهنمای خوبی برای انجام صعودهای موفق تابستانی و زمستانی گروه صعودکننده باشد. راهنمایان محلی و بومی میتوانند نقشی ارزنده و سازنده برای صعودی مطمئنتر ایفا کنند.
از طرف دیگر اطلاعات نادرست برخی دیگر از محلیها و بومیهای هر آبادی به دلیل عدم شناخت صحیح و کافی میتواند باعث عدم موفقیت یک برنامه شود. اطلاعات نادرست میتواند شامل غیر واقعی جلوه دادن مسیر دستیابی به یک قله، عدم امکان صعود، چندین برابر جلوه دادن سختیهای صعود، وجود حیوانات وحشی و غیره باشد که هریک میتوانند به تنهایی نقشی مخرب در برنامه صعود داشته باشند.
بلعکس یک راهنما و بلده کوه محلی مناسب، با راهنمایی بهجا و واقعنگری در صعودهای زمستانی و تابستانی میتواند راهنمای خوبی برای گروههای کوهنوردی باشد.
از راهنمایان محلی که بگذریم در هریک از استانهای کشور به طور معمول هیأتهای کوهنوردی حضوری نسبتا فعال دارند. مراجعه به این هیأتها در ساعات اداری و یا تماس قبلی با آنها و انجام هماهنگیهای لازم با آنها نیز میتواند به عنوان کمک بزرگی در راه انجام برنامهها تلقی شود.
از دیگر سو گروههای کوهنوردی متشکل و سازمان داده شده در هر استان نیز میتوانند در راهنمایی برای انجام برنامههای کوهنوردی موثر باشند.
در استفاده از راهنمایان محلی کوهستان همواره باید موارد ذیل لحاظ گردد. این موارد به خصوص زمانی مصداق پیدا میکند که پس از ورودمان به آبادی مورد نظر به دنبال یک بلد کوه یا راهنمای محلی کوهستان بگردیم و بخواهیم با تکیه بر اطلاعات وی به موفقیت برنامه خود بیفزاییم.
۱- حتیالمقدور راهنمای محلی از میان شکارچیان قدیمی و یا از چهارواداران و چوپانان انتخاب شود.
۲- به دلیل عدم استفاده مناسب از ساعت در زندگی روزمره روستاییان کشور، توجه نماییم که زمان در تفکر روستایی مفهوم خاصی ندارد. بنابراین ساعات قید شده توسط آنان را باید چند برابر تلقی نمود. (البته باید توجه کافی داشت که عکس این مطلب نیز در زمانهای خاصی صدق میکند.)
۳- همیشه قبل از ورود به هر آبادی باید از روی نقشه اطلاعات کلی مانند نام قلل و مناطق را دانست و ضمن صحبت با اهالی آنها را به کار برد. این شیوه باعث میشود اهالی تصور نکنند که با کوهگردان بیهدفی روبرو هستند و برخورد بهتری داشته باشند. صحبت از کوهها و راههای مالرو ورای آبادی و آبادیهای دیگر نیز به منظور نشان دادن تسلط شما بر منطقه مفید است.
۴- اگر برای صعود به ارتفاعات وسایل فنی کافی در اختیار ندارید و یا به یکباره در آبادی با وضعیت خاص دیوارهها و صخرههای کوه روبرو شدهاید، (این امر در مورد قلل ناشناخته کاملاً مصداق دارد، چرا که حتی از روی نقشههای توپوگرافی نیز نمیتوان فهمید که آیا قلل بالای یک آبادی دارای دیواره و صخره یا دارای شیبهای تند خاکی است) و محلیها ادعا مینمایند که از لابهلای صخرهها مسیری برای صعود به قله وجود دارد و به نظر شما این امر بعید میرسد.
حتماً سوال کنید که آیا با چهارپا نیز میتوان وسایل را تا نزدیکی قله حمل کرد یا خیر. توضیح این مطلب ساده است اگر راهی را که روستاییان ادعا میکنند سهلالوصول است یکی از محلیها میتواند به همراه چهارپایان از آن عبور کند پس طبیعتا این کوهنورد بدون درگیری خاصی با صخرهها خواهد توانست به هدف دست یابد. (احتیاط شرط ضروری است)
۵- همواره باید مد نظر داشت که روستاییان مردمانی خونگرم و مهربان هستند و در پذیرایی از میهمانان خود از هیچ کوششی دریغ نمیکنند. منتها صحیح نیست که خود را بر آنها تحمیل کنیم. اگرچه در بیشتر موارد ناچار از قبول دعوت آنها برای اتراق هستیم. بنابراین با به همراه داشتن کلیه امکانات پوشاکی و غذایی دعوت آنان به خانههایشان را پذیرا میشویم تا بر مشکلات آنان اضافه نکنیم.
۶- به همراه داشتن داروهای قابل مصرف و پزشک از جمله موارد ضروری غیرقابل اغماض در برنامه بزرگ کوهنوردی است. روستاییان خود نیازمند دریافت کمکهای شما در این زمینه خواهند بود.
۷- همیشه به خاطر داشته باشید که قلل فرعی، شاخکها، سوزنیها و غیره از نظر اهالی بومی مفهوم خاصی ندارند. شناسایی بومیها و محلیها و شکارچیان هر آبادی از منطقه، بسته به حد منطقه چرای گوسفندان است. نامگذاری آنان در این زمینه وابسته به وجود مزارع و کشتزارها و نام سرچشمهها و رودخانهها و احتمالاً نقاط شاخص میباشد.
اسامی برخی از راهنمایان کوهستان ایران
- آقای حسام آرامش / جوپار (کرمان)
- آقای ایوبی / زولیخا (کردستان)
- مجید یوسف طالشی / سماموس
- آقای موسوی / قاشمستان (منطقه خفر – زاگرس مرکزی)
- آقای مسلم رستمی / شاهجهان
- آقای فرسان چابکی، آقای پیام مرادی و خانم رسولی / پراو (کرمانشاه)
- آقای سیروس محمدی و آقای نصیری / کلونچین، کوهرنگ
- خانم طاروردی / شاهانکوه (اصفهان)
- آقای مجتبی حیدری / کان صیفی
- خانم زهرا اشتران / سنبران، گلگل و کولجنو (اشترانکوه)
- خانم هاشمی / گاوکشان و شاهوار
- خانم ناصری / خلنو
- آقای رحمان ریگی / تفتان (زاهدان)
- آقای ازوجی / علمکوه
- آقای امین مسگر / دوبرار
- آقای گرجی / شیرکوه، برفخانه، تزرجان و آسماننما
- آقای خدابخش / تفتان و نرکوه
- آقای حمزه بایه / دماوند جنوبی
- آقای علی صالحی / دماوند شمالی
- آقای علی محمد فرضی، آقای رسول نقوی و آقای علی دوست فرضی / تختسلیمان (علمکوه) شمالی
- آقای رحیمی و آقای افتخاری / تختسلیمان (علمکوه) طالقان، پراچان
- آقای معصومعلی سمیعی / سیالان
- آقای شهبازی / درفک
- آقای فریدون آصف / قلل مرکزی دنا، حوضدال (کهگیلیوه و بویراحمد)
- آقای یارعلی قنبری / قلل زردکوه بختیاری
- آقای اکبر ربیعی / کهاربزرگ و ناز
- آقای عسگری / کوشا و لالهزار (کرمان)
شایان ذکر است که فهرست فوق تنها اسامی برخی از راهنمایان محلی کوهستان ایران بوده است و تعداد بسیاری دیگر از این بزرگواران در این حرفه مشغول به کار میباشند.
منبع: “کوهنوردی در ایران” علی مقیم