قله دماوند

دماوند Mount Damavand کوهی است در شمال ایران که در جدول بلندترین قلل ایران پیش از علم‌کوه و سبلان در رتبه اول قرار دارد و به عنوان بلندترین قله ایران و بلندترین آتشفشان خاورمیانه شناخته می‌شود. این کوه در قسمت مرکزی رشته ‌کوه البرز در جنوب دریای خزر و در بخش لاریجان شهرستان آمل قرار دارد.

قله دماوند که از نظر تقسیمات کشوری در استان مازندران قرار دارد، به هنگام صاف و آفتابی بودن هوا، از شهرهای تهران، ورامین و قم و همچنین کرانه‌های دریای خزر قابل رؤیت است. نزدیکترین شهر بزرگ به این کوه، لاریجان است. این کوه در ۳۰ تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

قله دماوند با ارتفاع ۵۶۱۰ متر بلندترین قله استان مازندران نیز محسوب می‌شود و از این حیث در فهرست طرح سیمرغ کوههای ایران نیز جای گرفته است.

از دماوند در اساطیر ایران هم یاد شده است و شهرتش بیش از هرچیز به این سبب است که ضحاک (پادشاهی ستمگر و اژدهایش) در آن به بند کشیده شده است. در آثار ادبیات فارسی نیز فراوان به این اسطوره و به طور کلی به این کوه اشاره شده‌ است.

دماوند دارای چشمه‌های آب گرم لاریجان، اسک و وانه است.

وجه تسمیه قله دماوند

نام قله دماوند به دو صورت مشهور دماوند و دنباوند ضبط شده است. حتی در بعضی مآخذ هر دو صورت نام آمده است. صورت دیگری که از نام این کوه ضبط شده‌، دباوند است. این کوه را با نام‌های کاملاً متفاوت بیکنی و جبل لاجورد نیز ثبت کرده‌اند. نام دماوند در تورات آمده و صورت کهن آشوری آن “بیکن” است.

در مورد دلیل نام‌گذاری دماوند در فرهنگ معین آمده است: دم (دمه، بخار) + آوند = دماوند؛ دارای دمه و دود و بخار (آتشفشان).

احمد کسروی درباره نام‌گذاری قله دماوند نظر کاملاً متفاوتی دارد. وی با استدلال‌هایی نسبتاً پیچیده نام‌گذاری نهاوند و دماوند را مرتبط می‌داند و می‌نویسد: «در زبان‌های باستان “نها” به‌ معنی پیش و “دما” به ضم دال به‌ معنی پشت و دنبال بوده،…» و در مورد “وند” می‌نویسد: « “وندن” در زبان‌های باستان ایران به‌ معنای “نهادن” بوده؛ یکی از معناهای “نهادن” واقع شدن و ایستادن برجایی است و ناچار “وندن” نیز همان معنی را داشته و “وند” که گذشته آن است به‌ معنی نهاد، برجایی ایستاد (واقع‌شد) می‌آمده است».

او در ادامه نتیجه می‌گیرد: پس “نهاوند” یعنی شهر یا آبادی یا قلعهٔ ایستاده در پیش‌رو و “دماوند” یعنی شهر یا آبادی یا قلعهٔ ایستاده در دنبال و پشت.

ناصرخسرو قبادیانی در اوایل سفرنامه خود در باب این کوه آورده است: میان ری و آمل کوه دماوند است مانند گنبدی که آن را لواسان گویند. لواسان در زبان پارسی میانه (پهلوی) به معنای تیغه کوهی است که محل طلوع خورشید می‌باشد.

قصیده دماوندیه ملک‌الشعرای بهار هم درباره این کوه مشهور است.

ارتفاع قله دماوند

منابع مختلف اندازه‌های گوناگونی برای ارتفاع قله دماوند از سطح دریا ذکر کرده‌اند. به نقل از درگاه ملی آمار ایران، ارتفاع قله دماوند ۵۶۱۰ متر است. منابع دیگر، از جمله پایگاه ملی داده‌های علوم زمین ایران و وبگاه رصدخانه زمین ناسا، ارتفاع ۵۶۷۰ متر و ۵۶۷۱ متر را نیز برای این قله ذکر کرده‌اند.

دایره‌المعارف فارسی فهرستی شش موردی از ارتفاع‌هایی که برای این قله آمده است ذکر می‌کند که از ۵۵۴۳ تا ۶۴۰۰ متر می‌رسد.

ارتفاع نسبی قله دماوند

ارتفاع نسبی دماوند که با اندازه‌گیری ارتفاع قله نسبت به پست‌ترین دره بین این قله و نزدیکترین قله مرتفع‌تر تعیین می‌شود، ۴۶۶۷ متر است که این قله را در رده دوازدهم در میان بلندترین قله‌های جهان از نظر ارتفاع نسبی قرار می‌دهد.

در فهرست قله‌ها بر پایه ارتفاع نسبی، کوه ۵۶۱۰ متری دماوند پس از قله اورست، آکونکاگوا در آرژانتین، قله دنالی در آمریکا، قله کلیمانجارو در تانزانیا، وینسون در جنوبگان، قله البروس در روسیه و قله مون بلان در آلپ، دوازدهمین قله برجسته و مستقل دنیاست.

ارتفاع نسبی این قله بالاتر از قله کی۲، قله نانگاپاربات، کانگچنجونگا و بسیاری از قلل بلند دیگر است که نشان‌دهنده برجستگی توده آتشفشانی دماوند نسبت به زمین‌های اطراف خود است. دلیل اصلی دیده شدن این قله از فاصله‌های بسیار دور نیز همین ارتفاع نسبی بالای آن است.

نزدیکترین شهرها به قله دماوند

این قله در ۶۹ کیلومتری شمال‌شرقی تهران، ۶۲ کیلومتری غرب آمل و ۲۶ کیلومتری شمال شهر دماوند واقع شده است.

رودخانه‌های پیرامون کوه دماوند

رودخانه تینه در شمال، رودخانه هراز در جنوب و شرق و رودخانه دلیچای در غرب این کوه واقع شده‌اند.

کوهستان دماوند

قله دماوند در شرق کوهستان البرز مرکزی (استان مازندران) از رشته کوه البرز قرار دارد. قلل مجاور آن قله ورارو، سه سنگ، قله گلزرد، کاعون (کبود) و میانرود است.

دماوند کوهی آتشفشانی است که عمدتا در دوران چهارم زمین‌شناسی موسوم به دوران هولوسین تشکیل شده و نسبتا جوان است. اما این کوه یک آتشفشان خفته ‌است که امکان فعال شدن مجدد آن وجود دارد. در برخی از سال‌ها از جمله در سال ۱۳۸۶، از قله، دود و بخارهایی خارج شده است که برخی از شاهدان آن را گواهی بر فعال شدن این آتشفشان پنداشته‌اند.

قطر دهانه آتشفشان دماوند در حدود ۴۰۰ متر است. قسمت مرکزی دهانه، بوسیله دریاچه‌ای از یخ پوشیده شده و در حاشیه آن دودخان‌هایی وجود دارد که زمین‌های اطراف را به رنگ زرد درآورده‌اند.

جدا از دهانه فعلی، شواهدی از دهانه‌های قدیمی را می‌توان دید. یکی از این دهانه‌های قدیمی در پهلوی جنوبی قرار دارد که در حال حاضر، محل خروج گازها و دودخان‌ها است.

درجه برودت هوا در قله دماوند در میانه تابستان، بین ظهر تا ساعت ۱۶ در حدود ۴ درجه زیر صفر است. در ارتفاع ۲۰۰۰ تا ۳۵۰۰ متری از دامنه‌ها در فصل بهار پوشیده از گل‌های شقایق می‌شود.

آب و هوای قله دماوند

کمینه دمای هوا در ارتفاعات دماوند تا ۶۰ درجه زیر صفر (در زمستان) و تا یک الی دو درجه زیر صفر (در تابستان) پایین می‌آید. سرعت باد در دماوند گاهی از ۱۵۰ کیلومتر در ساعت نیز می‌گذرد. سرعت باد در کوهپایه‌ها گاه به ۷۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد. بیشتر بادها از غرب و شمال غربی می‌وزند.

میانگین بارندگی در ارتفاعات دماوند ۱۴۰۰ میلی‌متر در سال است و بارش در ارتفاعات معمولاً به صورت برف است. فشار هوا در قله دماوند نصف فشار هوا در سطح دریا است.

پیش‌بینی آب و هوای قله دماوند در ارتفاعات مختلف

۱۰۰۰ متر  /  ۲۰۰۰ متر  /  ۳۰۰۰ متر  /  ۴۰۰۰ متر  /  ۵۰۰۰ متر  /  ۵۶۱۰ متر

صعود به قله دماوند

اولین صعود اروپایی‌ها به قله دماوند را می‌توان به توماس هربرت انگلیسی در سال ۱۰۰۶ ه.ش (۱۶۲۷م) از جبهه جنوبی نسبت داد. پس از وی صعود موفقیت‌آمیز به قله در سال ۱۸۳۷ توسط تیلر تامسن صورت گرفته است. همچنین اولین صعود ایرانی به قله دماوند، به سال ۱۸۵۷ بازمی‌گردد که تیم سرهنگ محمدصادق‌خان قاجار ارتفاع آن را ۶۶۱۳ ذرع تعیین نمود.

کروکی مسیرهای صعود به قله دماوند

دانلود جی پی اس مسیرهای صعود به قله دماوند

جی پی اس کلیه مسیرهای اصلی و فرعی صعود به قله دماوند

◊◊

هرآنچه درباره شرایط و تجهیزات لازم برای صعود به قله دماوند باید بدانید را اینجا بخوانید!

◊◊

مسیرهای صعود به قله دماوند

۱- شمالی (یال دوبیسل): مسیر صعود این جبهه از میان دو یخچال سیوله (سمت راست) و دوبیسل (سمت چپ) صورت می‌گیرد. این مسیر دارای دو جانپناه در ارتفاع‌های ۴۰۰۰ متر و ۵۶۵۰ متر است. 
۲- جنوبی (مسیر گوسفندسرا)
۳- شرقی (یال ملارد) 
۴- غربی (یال سیمرغ)
۵- شمال‌شرقی (تخت فریدون)
۶- شمال‌غربی (یال داغ)
۷- جنوب، شرقی (یال ملاخوران) 
۸- جنوب، غربی (یال معدن) 
۹- جنوب، جنوب‌شرقی (یال وزمین چال)
۱۰- شمال، جنوب‌شرقی (یال ملارد)
۱۱- جنوب، شمال‌شرقی (یال یخار)
۱۲- شمال، شمال‌شرقی (یال اس)
۱۳- شمال، شمال‌غربی (یال جانپناه‌ها)
۱۴- جنوب، شمال‌غربی (یال ورارو)
۱۵- شمال، جنوب‌غربی (یال چال چال)
۱۶- جنوب، جنوب‌غربی (یال آسپرین سر)

مسیرهای اصلی صعود به قله دماوند

برای صعود به قله دماوند مسیرهای مختلفی وجود دارند:

جبهه شمالی دماوند

مسیر صعود این جبهه از میان دو یخچال سیوله (سمت راست) و دوبیسل (سمت چپ) صورت می‌گیرد. مسیر شمالی از سنگ بزرگ واقع در جنوب غربی روستای ناندل شروع می‌شود. این مسیر دو جان‌پناه در ارتفاع‌های ۴۰۰۰ متر معروف به (جانپناه ۴۰۰۰) و ۴۷۰۰ متر معروف به (جانپناه ۵۰۰۰) دارد.

ابتدای مسیر دشت ناندل است و مسیر قبل و بعد از جانپناه ۵۰۰۰ با دست به سنگ همراه است. این مسیر به غیر از گوسفندسرای ابتدایی آب آشامیدنی ندارد و در قسمت‌های پایانی شیب زیادی دارد که منجر به سنگینی کوله و سختی صعود است.

جبهه شمال شرقی دماوند

مسیر شمال‌شرقی به نسبت مسیرهای دیگر طولانی‌تر است. این مسیر از روستای حاجی‌دلا در شمال قله آغاز می‌شود و پس از عبور از گوسفندسرا و دشت چمن به جانپناه تخت فریدون می‌رسد و پس از جانپناه تخت فریدون با تراورس یخچال عروسک‌ها در انتهای مسیر با یال شمالی یکی می‌شود و به قله می‌انجامد.

برگشت از مسیر شمال‌شرقی معمولاً به علت وجود شن اسکی بزرگ از سمت روستای گزنه و منطقه استله سرانجام می‌گیرد.

◊◊

توضیحات کامل برای صعود از جبهه شمال شرقی دماوند را اینجا بخوانید!

◊◊

جبهه غربی دماوند

مسیر غربی از پارکینگ در ارتفاع حدود ۳۴۰۰ متر آغاز می‌شود و پس از حدود ۳ ساعت کوهپیمایی به پناهگاه سیمرغ می‌رسد و با ادامه مسیر بر روی یال غربی به قله منتهی می‌شود. در پناهگاه سیمرغ آب وجود دارد و شیب انتهای مسیر غربی به نسبت زیاد است.

جبهه جنوبی دماوند

از سمت جنوب‌شرقی، پلور، رینه، گوسفندسرا و بارگاه سوم در این مسیر قرار می‌گیرند. رایج‌ترین و پرترددترین مسیر صعود به قله دماوند مسیر جنوبی است. کوهپیمایی این مسیر از مکانی موسوم به دوراهی آغاز می‌شود که در آن راه خاکی به سمت مسجد، از مسیر آسفالت وصل‌کننده پلور و رینه جدا می‌شود.

پس از عبور از مسجد و گوسفندسرا به بارگاه سوم می‌رسد و پس از آن با صعود از یال مستقیم جنوبی و عبور از کنار آبشار یخی به تپه گوگردی و در نهایت قله می‌انجامد. پاکوب‌های این مسیر به علت تردد بالا بسیار واضح و همچنین درگیری با سنگ در این مسیر وجود ندارد.

آسان‌ترین مسیر صعود به قله دماوند جبهه جنوبی و سخت‌ترین مسیر صعود به قله دماوند جبهه شمالی است. سه جبهه شمالی، جنوبی و شمال‌شرقی در نزدیکی روستاها قرار گرفته‌اند و همچنین همگی دارای جانپناه در میان راه هستند.

در مسیر جنوبی، آبشاری وجود دارد که همه طول سال یخ زده است و تنها در تابستان‌های بسیار گرم، جاری می‌شود که به همین دلیل به آن آبشار یخی گفته می‌شود. این آبشار با قرار داشتن در ارتفاع ۵۱۰۰ متری، از نظر ارتفاع از سطح دریا مرتفع‌ترین آبشار خاورمیانه است.

جانپناه و پناهگاه‌های قله دماوند

تاکنون ۷ جانپناه و پناهگاه در مسیرهای اصلی صعود به دماوند ساخته شده است که عبارتند از:

۱- مسجد صاحب الزمان که در سال ۱۳۷۱ و در ارتفاع ۳۰۰۰ متری یال جنوبی ساخته شده است.

۲- جانپناه بارگاه سوم (قدیم) که در سال ۱۳۴۶ و در ارتفاع ۴۲۰۰ جبهه جنوبی ساخته شده است. این پناهگاه به علت سقوط بهمن در زمستان سال ۱۳۵۱ از بین رفت و پس از یک سال، بنای سنگی جایگزین آن شد. در پیرامون آن مکان‌هایی برای چادر زدن آماده شده است.

۳- پناهگاه بارگاه سوم (جدید) که در سال ۱۳۸۷ و حدود ۵۰ متر بالای جانپناه قدیم (بارگاه سوم) در یال جنوبی ساخته شده است. این پناهگاه شامل اتاق کمک‌های اولیه، انبار کوله، انبار عمومی، غذاخوری، آشپزخانه، ظرفشویی کوهنوردان، اتاق مدیریت، اتاق خواب عمومی، اتاق خواب اختصاصی و سرویس بهداشتی عمومی است.

۴- پناهگاه سیمرغ که در سال ۱۳۷۴ و در ارتفاع ۴۲۰۰ متری جبهه غربی ساخته شده است.

۵- جانپناه تخت فریدون که در سال ۱۳۵۵ و در ارتفاع تقریبی ۴۴۰۰ متری از یال شمال شرقی ساخته شده است.

۶- جانپناه فلزی ۴۰۰۰ که در سال ۱۳۶۰ و در ارتفاع ۴۰۰۰ متری یال شمالی ساخته شده است.

۷- جانپناه فلزی ۵۰۰۰ که در ارتفاع ۴۶۳۰ متری یال شمالی ساخته شده است ولی معروف به جانپناه ۵۰۰۰ است.

۸- قرارگاه‌های کوهنوردی پلور در جبهه غربی و رینه در جبهه جنوبی تسهیلاتی مانند وسیله رفت‌وآمد تا پای صعود، امکان شب‌مانی و راهنمای کوهنوردی ارائه می‌دهد.

یخچال‌های قله دماوند

• یخچال سیوله (جبهه شمالی)
• یخچال دوبی سل (جبهه شمالی)
• یخچال عروسک‌ها (جبهه شمالی)
• یخچال دره یخار (شمال شرقی)
• یخچال خورتاب سر
• یخچال شمال غربی
• یخچال غربی

آبشار یخی در جبهه جنوبی آبشاری یخ‌زده وجود دارد که در جهان منحصربه‌فرد است. بلندی این آبشار ۷ متر و قطر آن ۳ متر می‌باشد. یخ آن هیچگاه ذوب نمی‌شود. در فصل تابستان، هر روز بر اثر تابش آفتاب در حدود ظهر و یک ساعت بعد از ظهر، دمای هوا به بالای صفر می‌رسد و به دنبال آن آب بسیار کمی جاری می‌شود.

در حدود ۴ بعد از ظهر، دمای هوا به زیر صفر می‌رسد و یخ ذوب شده دوباره منجمد می‌شود و به این ترتیب آبشاری یخی پدید می‌آید که همواره یخ زده است. در بالای این آبشار گودالی وجود دارد که در تمام طول سال پوشیده از برف است. آبشار یخی دماوند با قرار داشتن در ارتفاع ۵۱۰۰ متری، از نظر ارتفاع از سطح دریا مرتفع‌ترین آبشار در خاورمیانه می‌باشد.

روز ملی دماوند

روز ملی دماوند هم‌زمان با تیرگان در مازندران با نام تیرماه سیزده شو در شب سیزدهم آبان‌ماه برگزار می‌شود. انجمن دوستداران کوه دماوند، هرساله این جشن را در روز سیزدهم تیر در دامنه‌های قله در شهر رینه لاریجان شهرستان آمل برگزار می‌کنند.

جشن روز ملی دماوند به ثبت ملی نیز رسیده است. مراسم برف‌چال نیز یکی دیگر از مراسمی است که در اواسط ماه اردیبهشت در شهرستان آمل در مرتع اَسک‌وش بین رینه و پلور انجام می‌شود. هرساله در فصل بهار برف‌های باقی‌مانده از زمستان در دامنه کوه جمع‌آوری می‌شود و در گودالی ریخته می‌شود.

این کار، یک دوراندیشی و پیش‌بینی است تا آب کافی برای تابستان ذخیره شود. پس از پایان مراسم، جشن و خوردن غذاست که فقط مردها حق شرکت در آن را دارند. زن‌ها در روستای اسک می‌مانند و مراسم و جشن مربوط به خود را برگزار می‌کنند.

پوشش گیاهی دماوند

در ارتفاعات مختلف این کوه، گیاهان فراوان و گوناگونی می‌رویند که برخی از آن‌ها فقط در ارتفاعات خاصی دیده می‌شود. گیاهان این منطقه که به اسم این قله نامگذاری شده‌اند عبارتنداز: کلاه میرحسن دماوندی، کزل، بومادران دماوندی، پیرگیاه دماوندی، ریش قوش، فراموشم مکن، زنگوله‌ای دماوندی، کتانی دماوندی و ماشک دماوندی.

در ارتفاع ۳۲۰۰ تا ۳۵۰۰ متری، علف و بوته‌های بلند و خاردار و به هم پیوسته وجود دارند. برخی از انواع بوته‌های خاردار دماوند عبارتند از: کلاه میرحسن دماوندی، خارپشتی، گونه‌های هزارخار (مانند گون)، بته‌های بنفش‌رنگ اسپرس پشته‌ای و گچ دوست گل سنگی.

از گونه‌های ورموت (افسنتین) نیز در دماوند وجود دارند که عبارتنداز: درمنهٔ کوهی، درمنهٔ معطر، درمنهٔ کوهسری و گونهٔ فراوان درمنهٔ شرقی.

برخی دیگر از گونه‌های گیاهای عبارتنداز: کاج آلپ، اسپرس کوهی نیمه کروی، گون، یاسمن صخره‌ای، شبدر شاه بلوطی، ترشک کوهسری، پلاخور بوته‌ای، تیره گل، نسترن وحشی، قفقازی، رُز گردآلود، گز، علف بره، چمن آراراتی، چمن گندمی آسیای مرکزی، جاروی علفی بامی، علف قرمز، ملیکای بی زبانک، علف صورتی، ریش سنبل، خشخاش طناز و در جاهای مرطوب زبان طلا، پیرسنبل، قدومهٔ پرشاخه، جعفری فرنگی معطر، بادرنجبویهٔ دنایی، خاکشیر تلخ کوتوله و مینای پرکپه برگ نقره‌ای و غیره.

دامنه کوه در ارتفاع ۲۰۰۰ تا ۳۵۰۰ متری کاملاً پوشیده از شقایق است. این شقایق منحصربه‌فرد، در دنیا شناخته شده است و با نام شقایق لار و رینه در کتاب‌های معتبر گیاه‌شناسی جهان به ثبت رسیده است. همچنین این منطقه از لحاظ مرتع و چراگاه بسیار غنی است؛ حتی در ارتفاعات بلند نیز (زیر ۴۰۰۰ متر) از این بابت فقر چندانی وجود ندارد.

پوشش جانوری دماوند

جانوران شکارچی چهارپا روباه، شغال، سگ و گرگ در پیرامون کوه پراکنده‌اند. این جانوران تا ارتفاع ۴۰۰۰ متری کوه هم دیده می‌شوند. در این منطقه خرس هم وجود دارد، اما بیشتر در غرب و شمال دیده می‌شود و از ارتفاعات بلند دوری می‌کند.

جانوران گیاه‌خوار کل‌وبز، قوچ‌ومیش، گراز، خرگوش؛ به جز گراز و خرگوش که در دشت‌های کوهپایه‌ای کوه زندگی می‌کنند، دیگر جانوران، فصل‌های گرم را در ارتفاعات سپری کرده و با سرد شدن هوا به مرور ارتفاع کم می‌کنند. این جانوران تا ۵۰۰۰ متری هم بالا می‌روند.

از پرندگان شکارچی، عقاب طلایی، جغد و خفاش را می‌توان نام برد. دیگر پرندگان این منطقه تیهو، کبک، بلدرچین، سینه‌سیاه و طوطی دارکوب هستند.

دیگر جانوران تقریباً ۵ نوع مار، انواع عقرب، بزمجه، انواع خانواده موش‌ها و گورکن در این منطقه دیده می‌شوند. بیشتر گزنده‌های این محدوده سم مهلکی ندارند؛ به طوری که حتی نیش خطرناک‌ترین خزنده‌ها نیز تا چند ساعت پس از گزش قابل درمان است. در این کوه، گزندگان در ارتفاعات بالاتر از ۴۰۰۰ متر، بسیار کم به چشم می‌خورند.

بر روی قله لاشه یخ‌زده چند حیوان دیده می‌شود. این لاشه‌ها چندین سال است که در این مکان دیده می‌شوند و شامل حیواناتی مانند گوسفند و بز کوهی است. دلیل راه‌یابی این حیوانات به قله کوه و مرگ آنها به خوبی مشخص نیست؛ شاید به دلیل وجود گاز گوگرد، سرما، گرسنگی یا دلایل دیگری مرده باشند.

آسیب‌های وارد شده به کوه دماوند

مهمترین عوامل آسیب به دماوند عبارت‌انداز:

• معدن‌کاوی
• جاده‌کشی
• چرای بیش از حد دام
• زباله

مشکلات دیگری که این کوه و محدوده پیرامون آن را تهدید می‌کنند عبارت‌انداز:

ساخت‌وساز بی‌ضابطه، تصرف منابع طبیعی برای استفاده غیرقانونی و شخصی، افزایش جمعیت انسانی و خودروها، حضور بیش از اندازه گردشگران بدون آنکه آموزش‌های لازم در رابطه با طبیعتگردی و حفظ محیط زیست به آنها داده شده باشد، نوشتن یادگاری در طول مسیر به ویژه بر فراز قله، نصب تابلوهای یادبود و پرچم‌های گروه‌ها و یادگاری‌های کشته‌شدگان، کمبود اقامتگاه و تبلیغات نامناسب.

هلی شات زیبا از قله دماوند کاری از دوست عزیز جناب آقای امیر جوزی

منبع: دانشنامه ویکی‌پدیا، mountain-forecast گردآوری: حامد اسپرهم